รถไฟสีนํ้าเงินของ ติโต-The Benevolent Dictator

19 ต.ค. 2562 | 03:00 น.

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว *(บทความนี้เขียนขึ้นใน พ.ศ. 2558) ทรงมีพระราชนิพนธ์แปล เรื่องของ ติโต-Tito พระราชทานแก่เราชาวไทยไว้นานแล้วนานพอๆ กับเรื่องของ นายอินทร์ผู้ปิดทองหลังพระ - A Man Called Intrepid อันเปนงานพระราชนิพนธ์แปลที่ลึกซึ้งและ ทรงคุณค่ายิ่งหากจะได้ศึกษาให้แยบคายถ่องแท้

รถไฟสีนํ้าเงินของ ติโต-The Benevolent Dictator

โจซิฟ บรอซ ติโต กำเนิดมาในครอบครัวยากแค้นกลางไฟสงครามระหว่างหลายชาติพันธุ์ตรงเวิ้งดินแดน สระเอียทั้งหลาย_เซอร์เบีย_สโลวีเนีย_สโลวาเกีย_บอสเนีย_ยูโกสลาเวีย เขาเริ่มงานกรรมกรเครื่องเหล็กตั้งแต่ยังเยาว์ และได้เข้าร่วมกองทัพชาติพันธุ์แก่งแย่งอธิปไตยเหนือดินแดนที่ทุกชาติสระเอียต่างอ้างสิทธิ์ในบริเวณยุโรปตะวันออก เวลานั้นกระแสคอมมิวนิสต์กำลังมาแรง โดยมีสหภาพโซเวียต USSR เปนแม่ค่ายตัวใหญ่ พยายามขยายเขตอิทธิพลครอบงำกลุ่มสระเอีย ที่ง่อนแง่น แตกกระสาน ซ่านเซ็นและทุบกันเอง

ติโตกำเนิดมาจากช่างเหล็ก

เบื้องหลังการรวมชาติสำเร็จของติโตนั่นอาจมีที่มาจากกำเนิดเหมือนพระเจ้าตะเบ็งชะเวตี้รวมแดนพม่ากับรามัญสำเร็จเพราะพระบิดาเปนพม่า พระมารดาเปนมอญก็เปนได้ พ่อติโตเปนโครแอท มาจากโครเอเชีย แม่เปนสโลวีเนียน มาจากสโลวีเนีย เวลานั้นแดนเกิดยังเปนอาณาจักร ออสเตรีย-ฮังการี อยู่

ยามรบแพ้โดนจับเข้าค่ายกักกันของจักรวรรดิรัสเซีย ดิ้นรนฝ่าค่ายนรกออกมาร่วมกับพรรคคอมมิวนิสต์ยูโกสลาเวียกู้ชาติแถวแหลมบอลข่าน ถึงสงครามโลกครั้งที่ 2 ก็เปน ผบ. กองโจรตีโฉบฉวยและ ตัดเสบียงฮิตเล่อร์ 

ติโตกับเสือดาวสัตว์เลี้ยง

ติโต เปนทหารเลวกรำศึกผู้หนึ่งที่ไต่เต้าเข้าสภาคอมมูนของยูโกสลาเวียได้สำเร็จ ค่ายคอมมิวนิสต์ยักษ์อย่างรัสเซีย ไม่ชอบขี้หน้า ติโต ในฐานที่ท้าทายโครงสร้างระบอบคอมมิวนิสต์แบบรัสเซียกำหนด โดยไปสร้างระบอบเฉพาะตัวแบบยูโกสลาเวียขึ้นมาแทน ทั้งที่ตัวยังนั่งเปนกรรมาธิการร่วมในสภาคอมมิวนิสต์กับรัสเซียอยู่ ระบอบคอมมิวนิสต์แบบติโตนั้นไม่เหมือนใคร เขายินดีเปิดโอกาสให้ “ตลาด” เข้ามามีส่วนจัดสรรทรัพยากรแทนที่จะเปนอำนาจรัฐอยู่แต่ฝ่ายเดียว คณะกรรมการเศรษฐกิจของติโต มีนักเศรษฐศาสตร์ จากเช็ก และโครเอเชียมาร่วมด้วย นิยามระบบนั้นว่า market socialism - ตลาดแบบสังคมนิยม กล่าวคือ รัฐตั้งบรรษัท โดยมีเจ้าของร่วมคือกรรมาชีพกรรมกร บริหารโดยกรรมาชีพกรรมกรนั้น และ แข่งขันกันอย่างเปิดเผย สตาลิน ณ มอสโก แห่งค่ายรัสเซีย หงุดหงิดกับสถานการณ์เช่นนี้เพราะดูทีแล้วยูโกฯจะเปนหอกข้างแคร่ ส่งมือสังหารมาลอบฆ่า ติโต ถึง 22 ครั้ง!ติโตรอดมาได้ และส่งจดหมายถึงสตาลิน อย่างรำคาญใจว่า “เลิกส่งคนมาฆ่ากูได้ละ ถ้ายังไม่เลิก กูจะส่งไปมอสโกบ้างสักคนนึง และ(รู้นะว่าระดับ) กูนี้ไม่จำเปนจะต้องส่งคนที่ 2 ตามไป” สตาลินก็ระแวงตัวแจจนหนวดกระดิกนับแต่นั้น55

บนรถไฟนํ้าเงินกับสตรีหมายเลข 1

ชาวยูโกสลาเวียทั้งหลาย ไม่ว่าจะมีเชื้อสายสระเอียไหนๆ ใดๆ ต่างก็ภูมิใจในติโต ที่เขารวมชาติ และ ปกป้องผองภัย แม้จะเปนเผด็จการในระบอบคอมมิวนิสต์แบบเฉพาะตัว นักวิชาการพากันเรียกติโตว่า benevolent dictator-เผด็จการยอดรัก โดยมีกลิ่นอายของไมตรี และอารีย์เจือปนอยู่ในคำกล่าวขานนั่น

ถ้าอยากจะรู้ว่าสถานการณ์รวมชาติเปนยังไง ติโตบอกว่า “ชาติยูโกฯ ของเรา มี 2 ตัวอักษร 3 ภาษา 4 ภูมิภาค 5 สัญชาติ 6 สาธารณรัฐ 7 วัฒนธรรม 8 ชนเผ่า - แต่มีพรรคการเมืองเดียว” นั่นแน่ะ! อุปกรณ์สำคัญในการทำงานหลอมรวมดังว่า คือขบวนรถไฟสีน้ำเงินของติโต ซึ่งออกแบบหรูหราที่สุดเท่าที่คอมมิวนิสต์จะทำได้ มีห้องประชุมร่วมของ กก. พรรค ห้องอาหาร ห้องน้ำ ห้องนอนครบ เดินทางไปได้ทั่วทิศ รับรองผู้นำต่างประเทศไม่ขาดตกบกพร่อง

รถไฟสีนํ้าเงินของ ติโต-The Benevolent Dictator

สิ้นลมติโตแล้ว ยูโกสลาเวียที่น่าภาคภูมิ ก็แตกสลาย กลายเปนชิ้นส่วนกระจัดกระจาย ในนามเซอร์เบีย, มาซิโดเนีย, มอนเตเนโกร, บอสเนียและเฮอร์เซโกวีนา, โครเอเชีย และ สโลวีเนีย สมใจพวกอยากแยกแผ่นดินกลับไปสู่แบบฉบับดั้งเดิมยุคสตาลิน แต่เปลี่ยนชื่อคนคุมเปนปูตินแทน

รถไฟสีนํ้าเงินของ ติโต-The Benevolent Dictator

รถไฟสีนํ้าเงินของ ติโต-The Benevolent Dictator

รถไฟสีนํ้าเงินของ ติโต-The Benevolent Dictator

ทุกวันนี้แม้ติโตจะลาลับไปกว่า 40 ปีแล้ว ขบวนรถไฟสีน้ำเงินยังถูกปัดฝุ่นมาใช้งานแก่นักท่องเที่ยว บนเส้นทางเดิมที่มันเคยวิ่งโดยวิ่งจากเบลเกรด ไปเมืองบาร์ ใช้เวลา 10 ชั่วโมง ขายบรรยากาศดื่มด่ำครั้งเก่าคราวนโยบายรวมกันเราอยู่_ยังรุ่งเรือง

บัดนี้การแยกหมู่จะพาไปไหนก็น่าติดตามต่อไป เพราะเบลเกรดนั้นกลายเมืองหลวงเซอร์เบียไปเสียแล้ว ส่วนบาร์ เมืองริมทะเล ก็กลายเปนของประเทศ มอนเตเนโกร ปิดฉากแผ่นดินเดียวของยูโกสลาเวียลงหมดสิ้น

 

หน้า 22 หนังสือพิมพ์ฐานเศรษฐกิจ ปีที่ 39 ฉบับที่ 3,515 วันที่ 20 - 23 ตุลาคม พ.ศ. 2562

รถไฟสีนํ้าเงินของ ติโต-The Benevolent Dictator