เปลี่ยนดราม่ากงสีเป็นบอร์ดมืออาชีพ

ความท้าทายสำคัญในห้องประชุมบอร์ดของธุรกิจครอบครัว คือเส้นแบ่งที่ไม่ชัดเจนระหว่างเรื่องส่วนตัวและเรื่องงาน ความอึดอัดใจหลายครั้งไม่ได้เกิดจากตัวเลขทางบัญชีที่ติดลบ แต่เกิดจากพลวัตความสัมพันธ์ในครอบครัวที่แทรกซึมเข้ามาในการบริหารจัดการ ไม่ว่าจะเป็นความขัดแย้งระหว่างสมาชิก หรือความกดดันจากความเกรงใจต่อญาติผู้ใหญ่ ซึ่งส่งผลให้การตัดสินใจอย่างตรงไปตรงมาทำได้ยากลำบาก

นี่คือปัญหาที่เรียกว่า Family Director Pathos หรือความขัดแย้งภายในบทบาทของกรรมการบริษัทที่เป็นทายาท สาเหตุเกิดจากการต้องสวมหมวกหลายใบพร้อมกัน คือเป็นทั้ง เจ้าของที่หวงแหนมรดก สมาชิกครอบครัวที่มีอารมณ์ความรู้สึกและความสัมพันธ์ส่วนตัว และกรรมการบริษัทที่ต้องยึดความถูกต้อง

เมื่อบทบาทเหล่านี้ขัดแย้งกัน จึงเกิดสภาวะกลืนไม่เข้าคายไม่ออก เช่น การต้องตัดสินใจเรื่องธุรกิจที่อาจกระทบความรู้สึกของญาติพี่น้อง หรือความรู้สึกอึดอัดใจในการตรวจสอบผู้บริหารที่เป็นคนในครอบครัว

เมื่อเร็วๆ นี้ทีมผู้เชี่ยวชาญด้านธุรกิจครอบครัวได้เผยแพร่ผลการศึกษาในวารสาร Journal of Management Studies โดยถอดบทเรียนจากกรรมการระดับสูงที่มีประสบการณ์ทำงานในห้องประชุมบอร์ดรวมกันกว่า 600 คณะ พบว่าบอร์ดที่ประสบความสำเร็จไม่ได้เพิกเฉยต่ออารมณ์ความรู้สึกของสมาชิกครอบครัว แต่สร้างวัฒนธรรมการทำงานแบบใหม่ที่เรียกว่า Board Ethos ผ่าน 2 ภารกิจที่ไม่มีในตำราบริหารทั่วไปคือ

1. ภารกิจเป็นสะพานเชื่อม (Bridging Tasks) แปลภาษาใจให้เป็นธุรกิจ ต้องปรับจูนความเข้าใจระหว่างคนในบ้าน กับคนทำงานให้ตรงกัน

> แปลความฝัน แปลความต้องการของครอบครัว เช่น อยากให้วงศ์ตระกูลมีเกียรติยศ ให้กลายเป็นกลยุทธ์ทางธุรกิจที่จับต้องได้ เพื่อให้บอร์ดคนนอกยอมรับ

> สร้างความเข้าใจ อธิบายให้ญาติพี่น้องที่รอฟังผลที่บ้านเข้าใจว่า การตัดสินใจที่ดูโหดร้ายอย่างการปิดสาขาที่ขาดทุน ไม่ใช่เพราะไม่รักกัน แต่เป็นความจำเป็นเพื่อความอยู่รอดของกงสี

2. ภารกิจเป็นกันชน (Buffering Tasks) กรองดราม่าออกจากงาน คือหน้าที่รักษาเสถียรภาพในห้องประชุม

> รับแรงกระแทก บอร์ดต้องทำตัวเป็นฟองน้ำ ซึมซับความน้อยใจหรือความขัดแย้งระหว่างพี่น้องไว้ ไม่ให้ไหลไปกระทบการทำงานของผู้บริหารมืออาชีพ

> คัดกรองเรื่องคุย แยกแยะให้ขาดว่าเรื่องไหนคือวาระการประชุม และเรื่องไหนคือเรื่องส่วนตัว ที่ต้องปัดตกไปคุยที่บ้าน เพื่อรักษาบรรยากาศความเป็นมืออาชีพ

บทสรุปของเรื่องนี้ย้ำเตือนว่า ความสำเร็จที่แท้จริงของบอร์ดอาจไม่ได้ดูแค่บรรทัดสุดท้ายของงบกำไรขาดทุน แต่ดูที่ความสามารถในการเปลี่ยนความขัดแย้งทางบทบาท (Role conflict) ให้กลายเป็นพลังร่วม (Shared ethos) ต้องเลิกมองว่าอารมณ์ความรู้สึกและความสัมพันธ์ฉันเครือญาติเป็นส่วนเกินที่ต้องกำจัดทิ้ง แต่ต้องยอมรับว่าสิ่งเหล่านี้คือตัวแปรสำคัญในห้องประชุมที่ต้องบริหารจัดการอย่างเข้าใจ เพื่อให้ทั้งธุรกิจและครอบครัวเดินหน้าเติบโตเคียงข้างกันไปได้อย่างยั่งยืน

ที่มา: Bettinelli, C., De Massis, A., Singal, M., & Davis, J. A. (2024). From family director pathos to board ethos: Managing multiple role identity struggles in the boardroom of family firms. Journal of Management Studies, 61(6), 1-35.