เช็ก : การพัฒนาเครือข่าย 5G และ AI
บทความพิเศษโดย:เอกอัครราชทูต ณ กรุงปราก
นับตั้งแต่การประกาศแผนยุทธศาสตร์ด้านนวัตกรรม 2019-2030 และยุทธศาสตร์ด้านปัญญาประดิษฐ์ (Artificial Intelligence: AI) เมื่อต้นปี 2562 รัฐบาลเช็กได้เร่งดำเนินการเพื่อยกระดับและพัฒนาประเทศในด้านเทคโนโลยีและนวัตกรรมโดยได้กำหนดหัวข้อหลักของการพัฒนาภายใต้ชื่อ Czech Republic: Country for the Future โดยกำหนดเสาหลักในการพัฒนา 9 สาขา ได้แก่ (1) การสนับสนุนเงินทุนและการประเมินผลการวิจัยและการพัฒนา (Funding and evaluation of research and development) (2) การพัฒนาการศึกษาสายวิชาชีพ (Polytechnic education) (3) การส่งเสริมธุรกิจขนาดเล็กและ startup (National Startup and spin-off environment) (4) การพัฒนาสถาบันนวัตกรรมและการวิจัย (Innovation and research center) (5) การปรับตัวเข้าสู่ยุคดิจิทัล (Digitization) (6) การลงทุนอัจฉริยะในเศรษฐกิจดิจิทัลและอุตสาหกรรม 4.0 (Smart investment) (7) การปกป้องทรัพย์สินทางปัญญา (Protection of Intellectual Property) (8) การปรับปรุง พัฒนา และก่อสร้างโครงสร้างพื้นฐานเพื่อรองรับการเดินทางและการเชื่อมต่อของข้อมูลในยุคดิจิทัล (Mobility and construction environment) (9) การตลาดแบบอัจฉริยะ (Smart marketing) เพื่อยกระดับภาพลักษณ์ของสินค้าและบริการเช็กในเวทีระหว่างประเทศ
การพัฒนาเครือข่าย 5G เมื่อต้นปี 2563 รัฐบาลเช็กได้อนุมัติแผนการพัฒนาเครือข่ายโทรคมนาคมเพื่อรองรับ 5G ภายใต้เอกสาร “Implementing and Developing 5G Networks in the Czech Republic – the Road to the Digital Economy” ซึ่งครอบคลุมมิติด้านการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐาน ความสอดคล้องกับยุทธศาสตร์ด้านนวัตกรรม และการพัฒนาเศรษฐกิจ การวิจัยและพัฒนา แหล่งเงินทุน และการทดสอบระบบการใช้งานและมาตรฐานความปลอดภัย ซึ่งโครงการดังกล่าวอยู่ภายใต้การกำกับดูแลของกระทรวงอุตสาหกรรมและการค้าเช็ก โดยมีวัตถุประสงค์หลักเพื่อรองรับการลงทุนในรูปแบบใหม่ การส่งผ่านข้อมูลที่รวดเร็วและปลอดภัย การยกระดับภาคบริการโดยเฉพาะอย่างยิ่งในภาคการเงินและการธนาคาร การควบคุมการทำงานของหุ่นยนต์ การควบคุมสัญญาณจราจร การควบคุมยานยนต์ไร้คนขับ ตลอดจนเพื่อรองรับการเกิดขึ้นของเมืองอัจฉริยะต่าง ๆ ที่ใช้การควบคุมและบริหารพื้นที่สาธารณะผ่านเครือข่าย 5G เช่น การจัดพื้นที่จอดรถอัจฉริยะ ระบบเปิด-ปิดไฟส่องสว่างตามทางเดิน การกำจัดของเสีย และการควบคุมการใช้พลังงาน นอกจากนั้น ยังตั้งเป้าที่จะนำเทคโนโลยี 5G ไปใช้ในวงการแพทย์และการเพิ่มขีดความสามารถในการให้บริการด้านสาธารณสุข และด้านการศึกษาโดยเฉพาะอย่างยิ่งการขยายโอกาสทางการศึกษาให้ครอบคลุมทั่วทุกพื้นที่ในประเทศผ่านระบบการศึกษาทางไกลผ่านอินเตอร์เน็ต (distance learning) และโดยได้กำหนดให้เมืองหลัก 5 เมือง ได้แก่ Bilina, Jesenik, Karlovy Vary, Plzen และ Usti nad Labem เป็นเมืองนำร่องในการทดลองใช้เครือข่ายสัญญาณ 5G
การพัฒนาด้าน AI นับตั้งแต่ปี 2562 เช็กได้ดำเนินนโยบายเชิงรุกในการพัฒนาขีดความสามารถด้าน AI ทั้งภายในประเทศและระหว่างประเทศโดยเฉพาะอย่างยิ่งในกรอบอียู ที่ได้มีการกำหนดกรอบเวลาสำหรับการพัฒนาด้าน AI ระหว่างปี 2564 - 2570 โดยเช็กมีความมุ่งมั่นที่จะเป็นที่ตั้งของศูนย์ความเป็นเลิศแห่งยุโรป (European Centre of Excellence) ซึ่งครอบคลุมการจัดตั้งศูนย์ความเป็นเลิศด้านปัญญาประดิษฐ์แห่งยุโรป ณ กรุงปราก (European Centre of Excellence in AI in Prague) ภายในปี 2564 อันเป็นการดำเนินการตามแผนยุทธศาสตร์ด้าน AI ซึ่งภายหลังจากที่สภายุโรปมีมติรับรองคณะกรรมาธิการยุโรปชุดใหม่วาระปี 2562 – 2567 เมื่อวันที่ 3 ธันวาคม 2563 คณะผู้แทน เช่น นาย Petr Ocko รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงอุตสาหกรรมและการค้าเช็ก นาย Vojtech Petracek อธิการบดีมหาวิทยาลัย Czech Technical University of Prague ผู้แทนเช็กในสภายุโรป และกระทรวงอุตสาหกรรมและการค้าเช็ก และผู้แทน startup เช็ก ได้จัดงานเสวนาเพื่อแลกเปลี่ยนข้อคิดเห็นในหัวข้อ “European AI Ecosystem and the Role of Cities and Regions”ณ Prague House กรุงบรัสเซลส์ โดยมีนาย Karel Havlicek รองนายกรัฐมนตรีและรัฐมนตรีว่าการกระทรวงอุตสาหกรรมและการค้าเช็ก (ปัจจุบันดำรงตำแหน่งรัฐมนตรีว่าการกระทรวงคมนาคมเช็กอีก 1 ตำแหน่ง) และนาย Zdenek Hrib ผู้ว่าการกรุงปรากเป็นผู้กล่าวสรุปการเสวนา โดยวัตถุประสงค์หลักของการพัฒนาด้าน AI ที่เช็กต้องการนำเสนออยู่ภายใต้หัวข้อ “AI for a Safe Society” คือการพัฒนาให้เทคโนโลยีช่วยให้มนุษย์มีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น มีสังคมที่ปลอดภัย มีเวลาในการสร้างคุณค่าความเป็นมนุษย์ให้กับตนเองมากยิ่งขึ้น โดยเฉพาะในเรื่องของความเอื้ออาทรในสังคมและความคิดสร้างสรรค์ และในฐานะที่เช็กเป็นประเทศที่มีขีดความสามารถในด้านวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยีและนวัตกรรม และมีศักยภาพทางเศรษฐกิจที่แข็งแกร่ง เช็กจึงมีความพร้อมที่จะมีส่วนร่วมกับประเทศสมาชิกอียูในการพัฒนาระบบนิเวศน์สำหรับ AI ตั้งแต่ช่วงเริ่มต้น
นอกจากการดำเนินการในระดับระหว่างประเทศแล้ว เมื่อวันที่ 16 พฤษภาคม 2562 สำนักงานกรุงปราก Czech Academy of Science, Czech Technical University of Prague และ Charles University ยังได้ร่วมกันลงนามก่อตั้งข้อริเริ่ม prg.ai (prg.ai initiative) โดยเน้นการสร้างความร่วมมือในการส่งเสริมการวิจัยและพัฒนาเทคโนโลยี AI ซึ่งมีเป้าหมายว่า ภายใน 5 ปีเช็กจะสามารถดึงดูดนักวิจัยและนักพัฒนาให้เข้ามาทำงานได้ถึง 5,000 คน ในขณะที่มีจำนวนผู้สำเร็จการศึกษาในสาขาวิชา AI ประมาณ 500 คน และแต่ละปีมีจำนวนบริษัทใหม่ที่ใช้เทคโนโลยีชั้นสูงในการดำเนินธุรกิจเกิดขึ้นไม่น้อยกว่า 50 บริษัทซึ่งข้อริเริ่ม prg.ai นับเป็นการดำเนินการที่สอดคล้องกับยุทธศาสตร์ด้าน AI ของเช็กและยังเป็นมาตรการสำคัญเพื่อดึงดูดแรงงานที่มีทักษะและความเชี่ยวชาญขั้นสูง นักวิชาการ นักวิจัย และผู้เชี่ยวชาญด้าน AI ให้เข้ามาทำงานที่กรุงปรากเพื่อแก้ไขปัญหาการขาดแคลนแรงงานที่มีทักษะเฉพาะทางที่ยังคงเป็นอุปสรรคสำคัญต่อการเจริญเติบโตและการพัฒนาทางเศรษฐกิจของเช็กในปัจจุบันและในอนาคต prg.ai จะขยายความร่วมมือและทำงานร่วมกับศูนย์ AI ในประเทศต่าง ๆ เช่น สหรัฐอเมริกา สวิตเซอร์แลนด์ อิสราเอล และจะช่วยเพิ่มศักยภาพให้กับระบบนิเวศน์ด้าน AI ของโลกให้มีความเชื่อมโยงกันจากทั่วทุกมุมโลกได้
ในปัจจุบันเช็กยังให้ความสำคัญกับการแสวงหาแหล่งรองรับการลงทุนและคู่ค้าใหม่ๆ นอกภูมิภาค เพื่อรักษาและส่งเสริมผลประโยชน์ของภาคเอกชนเช็ก โดยเฉพาะการสนับสนุนภาคเอกชนรายย่อยในกลุ่มธุรกิจที่ใช้เทคโนโลยีชั้นสูงและสร้างมูลค่าเพิ่มซึ่งนับเป็นการต่อยอดจากการพัฒนาด้าน 5G และ AI ภายในประเทศ เนื่องจากตลาดภายในประเทศของเช็กมีขนาดไม่ใหญ่นักและปัจจุบันตลาดอียูซึ่งเป็นแหล่งรองรับการส่งออกของเช็กถึง 85% เริ่มเข้าสู่ภาวะชะลอตัว เช่น การส่งเสริมให้ภาคเอกชนเช็กไปลงทุนอินเดีย ซึ่งรัฐบาลเช็กมีการลงทุนเพื่อสนับสนุนภาคเอกชนในด้าน AI และวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยีและนวัตกรรมอย่างเป็นรูปธรรมโดยการก่อตั้งศูนย์บ่มเพาะทางธุรกิจ (incubator) ณ เมือง Bangalore และได้เปิดดำเนินการมากว่า 3 ปี ซึ่งภารกิจหลักของศูนย์คือการสนับสนุน SMEs และ startup เช็กที่ไปลงทุนในอินเดียในด้านพื้นที่สำนักงาน ให้คำปรึกษาด้านกฎหมายท้องถิ่น และให้บริการภายใต้ CzechTrade ตลอดจนการสนับสนุนและจัดสรรพื้นที่เพื่อการผลิตสินค้า และพื้นที่เก็บของซึ่งมีขนาดประมาณ 5,000 ตารางเมตร ซึ่งเราสามารถนำรูปแบบการขยายการลงทุนและการเปิด incubator ของเช็กใน Bangalore ไปเป็นต้นแบบในการเปิดรับและดึงดูดการลงทุนของภาครัฐของเช็กในการไปจัดตั้ง incubator ในพื้นที่ที่มีศักยภาพของไทย เช่น ใน EECi เพื่อช่วยสร้างความเชื่อมั่นให้กับนักลุงทุนเช็กที่ยังไม่คุ้นเคยกับบรรยากาศและกฎระเบียบการลงทุนในประเทศไทยได้อีกทางหนึ่ง
นอกจากนั้นความพยายามของกรุงปรากในการดำเนินนโยบายเชิงรุกในการพัฒนาด้านวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยีและนวัตกรรมเพื่อรองรับการปรับตัวเข้าสู่การเป็น smart city และการตั้งเป้าที่จะให้กรุงปรากเป็นที่ตั้งของศูนย์ความเป็นเลิศแห่งยุโรปและศูนย์ความเป็นเลิศด้าน AI แห่งยุโรป ยังสอดรับกับแผนยุทธศาสตร์ด้านนวัตกรรม 2019-2030 และแผนยุทธศาสตร์ด้าน AI เป็นอย่างดี และยังเป็นการสะท้อนถึงความพยายามในการเพิ่มมูลค่าให้กับกรุงปรากให้ก้าวข้ามผ่านการเป็นเพียงแหล่งท่องเที่ยวมรดกโลก หากแต่ยังเป็นเมืองแห่งความทันสมัยและอาศัยเทคโนโลยีมาช่วยลดปัญหาสภาพแวดล้อม การจัดการขยะ การประหยัดพลังงาน และการพัฒนาระบบขนส่งมวลชนในพื้นที่จำกัดโดยไม่ทำลายบรรยากาศและทัศนียภาพอันสวยงามและความเป็นมรดกโลกไป ในขณะเดียวกันกรุงเทพฯ ก็เป็นเมืองแห่งการท่องเที่ยวที่สำคัญแห่งหนึ่งของโลกที่มีความผสมผสานระหว่างความสวยงามของโบราณสถานและความทันสมัยของวิถีชีวิตของเมืองขนาดใหญ่ แต่ในขณะเดียวกันการขยายเขตเมือง การก่อสร้างที่อยู่อาศัยและตึกระฟ้าจำนวนมาก ความแออัดของการจราจรก็นำมาซึ่งปัญหามลภาวะ ความเสื่อมโทรมของแหล่งโบราณสถาน และปัญหาสังคมในด้านต่าง ๆ ซึ่งกรุงเทพฯ และกรุงปราก ตลอดจนจังหวัดขนาดใหญ่ที่มีศักยภาพทางเศรษฐกิจของไทย เช่น เชียงใหม่ ภูเก็ต และนครราชสีมาอาจร่วมมือและแลกเปลี่ยนประสบการณ์ในการรับมือกับปัญหาการบริหารจัดการของเสีย การพัฒนาระบบขนส่งมวลชน และการบริหารจัดการโบราณสถานเพื่อเตรียมความพร้อมเข้าสู่การเป็นเมืองอัจฉริยะในยุคดิจิทัลในอนาคตร่วมกันต่อไป