รู้จัก "ลาวามอส" มหัศจรรย์พืชอนุรักษ์แห่งไอซ์แลนด์

ตัวคุณหญิงพรทิพย์เองนั้นยอมรับว่า การถ่ายภาพบน ลาวามอส ถือเป็นความผิดพลาดที่ไม่ได้ศึกษากฎระเบียบให้ชัดเจน แต่ในบริเวณที่ลงถ่ายภาพนั้น ไม่มีป้ายห้ามติดอยู่ จึงทำไม่ถูกระเบียบ ที่ออกมายอมรับนี้ก็เพื่อให้รู้ว่า หมอผิดพลาดเอง และก็ได้แก้ไขทันทีที่ทราบ จึงลบภาพออกตั้งแต่ยังไม่กลับมาเมืองไทย

เหตุที่คุณหมอกล่าวว่า เป็นความผิดพลาดเพราะไม่ทราบนั้น คือ สำนักงานสิ่งแวดล้อมไอซ์แลนด์ มีกฎกติกาที่ระบุว่า ทั้งพื้นที่ทุ่งลาวา และ ทุ่งลาวามอส ต่างถูกคุ้มครองด้วยกฎหมายคุ้มครองพิเศษ มาตรา 61 แห่ง พ.ร.บ.อนุรักษ์ธรรมชาติของไอซ์แลนด์ ดังนั้น การปีนและเดินบนลาวา การขว้างก้อนหิน และการขีดเขียน เป็นสิ่งต้องห้ามและอาจเป็นอันตรายได้

ทั้งนี้ กฎหมายคุ้มครองพิเศษดังกล่าว ระบุ ห้ามสัมผัสหรือเหยียบมอส เพราะมอสเป็นส่วนสำคัญของระบบนิเวศของไอซ์แลนด์ และต้องใช้เวลานานกว่าจะเติบโต และ “เป็นพืชชนิดเดียวที่เจริญเติบโตบนลาวาได้”

ด้วยเหตุนี้ บริเวณทุ่งลาวามอส จึงมีกฎให้ปฏิบัติว่า ห้ามเดินออกนอกเส้นทางที่กำหนด เพราะอาจสร้างความเสียหายหรือทำลายพันธุ์พืชหรือสัตว์ ทำร้ายระบบนิเวศที่ล้อมรอบเส้นทางได้

เป็นที่สังเกตว่า ตามสถานที่ท่องเที่ยวยอดนิยมของไอซ์แลนด์ จะมีป้ายเตือนทุกประเภท เพื่อให้นักท่องเที่ยวเคารพระบบนิเวศของไอซ์แลนด์ และท่องเที่ยวด้วยความปลอดภัย

ที่นี้ เรามาทำความรู้จัก “ลาวามอส” เหตุใดจึงกลายมาเป็นพืชอนุรักษ์ในไอซ์แลนด์ ก่อนอื่นเราต้องทำความเข้าใจเกี่ยวกับเกาะไอซ์แลนด์ (Iceland) หรือประเทศไอซ์แลนด์ ที่มีอีกชื่อเรียกหนึ่งว่า วงแหวนทองคำ ประเทศเล็กๆในยุโรปเหนือนี้ ถือเป็นสถานที่ “มหัศจรรย์แห่งธรรมชาติ” ตั้งอยู่ในมหาสมุทรแอตแลนติกเหนือ และอยู่ตรงกลางระหว่างแผ่นเปลือกโลกอเมริกาเหนือและแผ่นเปลือกยูเรเชียน ที่นี่จึงมีทั้งภูเขาไฟและแผ่นดินไหว อันเป็นปรากฏการณ์ธรรมชาติ

การแยกตัวออกจากกันอย่างต่อเนื่องของแผ่นเปลือกโลกทั้งสองทำให้ ไอซ์แลนด์มีภูเขาไฟจำนวนมาก และหลายลูกก็เป็นภูเขาไฟที่ยังตื่นอยู่ (ยังคงมีความคุกรุ่นและสามารถปะทุออกมาได้ตลอดเวลา) พื้นที่ที่เคยมีการปะทุของลาวาจนกระทั่งแห้งแล้วนั้น ก่อเกิดสิ่งมีชีวิตชนิดเดียวที่สามารถเจริญเติบโตได้ และพวกมันก็แพร่ขยายไปทั่วประเทศไอซ์แลนด์ ถือเป็นความมหัศจรรย์ทางธรรมชาติที่กำเนิดขึ้น นั่นก็คือ "ลาวามอส” ที่แผ่ขยายเป็นทุ่งอันงดงาม ทุ่งลาวามอสเหล่านี้ (Lava field moss) กลายเป็นแม่เหล็กดึงดูดนักท่องเที่ยวจากทุกสารทิศ

ในประเทศไอซ์แลนด์ มี ทุ่งลาวามอสที่ใหญ่ที่สุดในโลก เรียกว่า Eldhraun (เอลธรอน) มีพื้นที่ 565 ตร.กม.เกิดจากการปะทุของภูเขาไฟเมื่อ 200 กว่าปีที่แล้ว (ราวปีพ.ศ.2326-2327) เมื่อลาวาแข็งตัว พื้นที่ถูกปล่อยรกร้างและปกคลุมไปด้วยมอสที่ใช้เวลาเกือบร้อยปีกว่าจะโตอย่างที่เราเห็น 

ดินในทุ่งลาวาแห่งนี้ ยังมีความเปราะบางมาก และเป็นสาเหตุที่ทางการไอซ์แลนด์ไม่อนุญาตให้เดินบนทุ่งลาวามอส ทั้งนี้ สิ่งหนึ่งที่นักท่องเที่ยวพึงตระหนักก็คือ พื้นที่ส่วนใหญ่ของไอซ์แลนด์เป็นภูเขาไฟ ลาวาที่ร้อนมากจากในอดีตอาจจะเย็นตัวลงแล้วในปัจจุบัน แต่ใต้ผืนแผ่นลาวาที่เย็นตัวลงแล้วนั้น ยังอาจมีลาวาที่ร้อนระอุอยู่ ลาวาชั้นบนสุดอาจแตกหักง่ายเมื่อถูกเหยียบ และการเดินบนลาวาอาจเป็นอันตรายต่อประวัติศาสตร์ทางธรณีวิทยาด้วย