พลิกโฉม พื้นที่รอบสถานีรถไฟฟ้า ‘รฟม.’ ดึงโมเดล TOD ญี่ปุ่น

ปัจจุบันการพัฒนาเมืองโดยรอบสถานีรถไฟฟ้าของประเทศไทย ยังติดปัญหาเรื่องบทบาทหน้าที่ เนื่องจากโครงการรถไฟฟ้าแต่ละสายมีหน่วยงานที่รับผิดชอบหลายหน่วยงาน ทำให้การบริหารไม่มีความชัดเจน

หากนำโมเดลการพัฒนาที่ประเทศญี่ปุ่นมาปรับใช้ในประเทศไทยได้ จะช่วยให้พื้นที่นั้นๆมีการพัฒนาสู่เมืองน่าอยู่มากขึ้น 

ล่าสุด “การรถไฟฟ้าขนส่งมวลชนแห่งประเทศไทย หรือ (รฟม.)” ได้มีโอกาสศึกษาดูงานที่ประเทศญี่ปุ่น โดยองค์การพัฒนาเมืองแห่งประเทศญี่ปุ่น หรือบริษัท Urban Renaissance Agency (UR) ซึ่งเป็นหน่วยงานภาครัฐที่เข้ามาพัฒนาเมืองบริเวณรอบๆสถานีรถไฟฟ้า เนื่องจากประชากรในประเทศญี่ปุ่นกว่า 60% มักเดินทางด้วนระบบขนส่งสาธารณะเป็นหลัก หากพื้นที่ที่มีรถไฟฟ้าเข้าถึงจะทำให้การพัฒนาเมืองและกิจกรรมต่างๆมีความน่าอยู่มากขึ้น 

ที่ผ่านมาบริษัท UR มีแผนพัฒนาเมืองน่าอยู่บนพื้นที่โดยรอบสถานีรถไฟฟ้า (TOD) กว่า 200 โครงการ โดยในประเทศญี่ปุ่นมีการพัฒนาพื้นที่ TOD กว่า 1,000 แห่ง แล้ว เบื้องต้นบริษัทอยู่ระหว่างดำเนินการก่อสร้างโครงการ TOD ระหว่างสถานี Taganawa Gateway และสถานี Shinagawa บนพื้นที่ 30 เฮกเตอร์ มูลค่าการลงทุน 100,000 ล้านเยน หรือคิดเป็นมูลค่าลงทุนไทย 25,000 ล้านบาท เพื่อเป็นศูนย์กลางระบบขนส่งสาธารณะ 
 

ทั้งนี้สัดส่วนการก่อสร้างโครงการดังกล่าวจะแบ่งพื้นที่การก่อสร้างเป็น 3 ส่วน ประกอบด้วย อาคารพื้นที่เชิงพาณิชย์ 85% ที่อยู่อาศัย 10% และพื้นที่สีเขียว 5% โดยบริษัท UR จะเป็นผู้ดำเนินการก่อสร้างที่พักอาศัย ขณะที่บริษัทรถไฟญี่ปุ่นตะวันออก (JR East) เป็นผู้ก่อสร้างอาคารพื้นที่เชิงพาณิชย์  โดยโครงการนี้ภาครัฐให้เงินอุดหนุนแก่เอกชนในการลงทุน ซึ่งภาครัฐจะได้ประโยชน์จากโครงการฯ คือ การเกิดระบบเศรษฐกิจหมุนเวียนในระยะยาว เนื่องจากพื้นที่ก่อสร้างของโครงการตั้งอยู่บนใจกลางพื้นที่ของกรุงโตเกียว ซึ่งเป็นศูนย์รวมนักลงทุนและนักท่องเที่ยวที่จะเข้ามาอย่างต่อเนื่อง  

อย่างไรก็ดีตามแผนโครงการฯนี้ ปัจจุบันอยู่ระหว่างดำเนินการก่อสร้าง คาดว่าจะดำเนินการก่อสร้างพื้นที่ด้านซ้ายของโครงการแล้วเสร็จภายใน 10 ปี และพื้นที่ด้านขวาของโครงการฯแล้วเสร็จภายใน 10 ปี ก่อนเปิดให้บริการต่อไป   

นายพัฒนพงษ์ พงษ์ศุภสมิทธิ์ รองผู้ว่าการ (บริหาร) การรถไฟฟ้าขนส่งมวลชนแห่งประเทศไทย (รฟม.) เปิดเผยว่า หลังจากรฟม.ได้ศึกษาดูงานการพัฒนาพื้นที่โดยรอบสถานีรถไฟฟ้าของโตเกียว เมโทร(Tokyo Metro) และองค์การพัฒนาเมืองแห่งประเทศญี่ปุ่น หรือบริษัท Urban Renaissance Agency (UR) ซึ่งเป็นต้นแบบในการพัฒนาพื้นที่เชิงพาณิชย์บริเวณรอบสถานีรถไฟฟ้า (TOD) นั้น

ทั้งนี้ รฟม.มีแผนนำรูปแบบดังกล่าวไปปรับใช้กับไทย เบื้องต้น รฟม.ได้จัดทำแผนการให้เช่า หรือให้สิทธิ์ใดๆ ในอสังหาริมทรัพย์ และการพัฒนาอสังหาริมทรัพย์ประเภทอาคาร

และลานอเนกประสงค์โครงการรถไฟฟ้า สายสีส้ม ช่วงศูนย์วัฒนธรรมแห่งประเทศไทย-มีนบุรี (สุวินทวงศ์) พื้นที่ตามแนวสายทางรถไฟฟ้า และทางเข้า- ออก ศูนย์ซ่อมบำรุงโครงการรถไฟฟ้ามหานครสายเฉลิมรัชมงคล(สายสีน้ำเงิน) และสายฉลองรัชธรรม(สายสีม่วง) 
 

นายพัฒนพงษ์ กล่าวต่อว่า ส่วนพื้นที่ที่เหมาะสมต่อการพัฒนาพื้นที่เชิงพาณิชย์ โดยเริ่มดำเนินการนำร่องพื้นที่บริเวณห้วยขวาง ริมถนนพระราม 9 เนื่องจากเป็นพื้นที่ที่มีขนาดใหญ่ และเป็นพื้นที่ที่มีศักยภาพอยู่ในเมือง ซึ่งในอนาคตจะเป็นจุดเชื่อมต่อระหว่างรถไฟฟ้าสายสีน้ำเงินร่วมกับสายสีส้ม ที่สถานีศูนย์วัฒนธรรมแห่งประเทศไทย 

“ในปัจจุบันกฎหมายที่เกี่ยวข้องได้เปิดช่องให้ รฟม. สามารถนำพื้นที่บริเวณรอบสถานีรถไฟฟ้าไปพัฒนาเป็นพื้นที่เชิงพาณิชย์ที่มีกิจกรรมเกี่ยวเนื่องกับการเดินรถได้ นอกเหนือไปจากการเดินรถไฟฟ้าเพียงอย่างเดียว ถือเป็นแหล่งรายได้สำคัญนอกเหนือไปจากรายได้จากค่าโดยสาร ที่สามารถนำมาใช้ในการพัฒนาเสริมระบบรถไฟฟ้า ตลอดจนลดภาระทางการเงินของรัฐบาลในการอุดหนุนการดำเนินโครงการต่างๆ” นายพัฒนพงษ์ กล่าว

ที่ผ่านมารฟม.ได้ลงนามความร่วมมือกับกระทรวงสาธารณสุข(สธ.) เพื่อดำเนินการแล้ว โดย รฟม. จะเสนอโครงการดังกล่าวให้ที่ประชุมคณะกรรมการ(บอร์ด) รฟม. พิจารณาในเดือนธันวาคม 2568

จากนั้นจะเสนอต่อกระทรวงคมนาคม และคณะรัฐมนตรี(ครม.) พิจารณาต่อไป เบื้องต้นหากได้รับความเห็นชอบ คาดว่าจะสามารถเริ่มพัฒนาพื้นที่ดังกล่าวได้ภายในปี 2569 

สำหรับพื้นที่นำร่อง TOD บริเวณห้วยขวาง เป็นการแบ่งลักษณะการใช้ประโยชน์พื้นที่ที่หลากหลาย โดยจะเริ่มจากการพัฒนาโครงการพัฒนาการให้บริการรถไฟฟ้าด้านสาธารณสุข ซึ่งเป็นการบูรณาการระบบขนส่งมวลชนเข้ากับบริการทางการแพทย์(Metro-Medical) บนพื้นที่สถานี รฟม. ของรถไฟฟ้าสายสีส้ม บริเวณห้วยขวาง ริมถนนพระราม 9 เป็นพื้นที่แรก