ไฟการเมืองในบราซิล…เบื้องหลังไฟป่าแอมะซอน

26 ส.ค. 2562 | 05:21 น.

เข้าสู่สัปดาห์ที่ 4 แล้วที่ป่าแอมะซอน ผืนป่าที่เป็น “ปอดของโลก” กำลังเกิดวิกฤตไฟป่าครั้งร้ายแรง ขณะที่ทั่วโลกกำลังจับตามองไปที่ประเทศบราซิลซึ่งเป็นที่ตั้งของผืนป่าแอมะซอนด้วยความเป็นห่วงเป็นใยว่าจะแก้ปัญหาไฟป่าที่กินวงกว้างในทุกๆนาทีนี้ได้อย่างไร รัฐบาลบราซิลเองกลับออกตัวว่า นี่คือปัญหาภายในประเทศที่สื่อและประชาคมโลกไม่ควรตีโพตีพายมากจนเกินไป

ไฟการเมืองในบราซิล…เบื้องหลังไฟป่าแอมะซอน

จากการที่สถาบันแห่งชาติเพื่อการวิจัยอวกาศของบราซิลหรือ INPE เปิดเผยข้อมูลจากดาวเทียมที่แสดงให้เห็นว่าไฟป่าในแอมะซอน (Amazon) เกิดขึ้นบนพื้นที่บราซิลเพิ่มขึ้นกว่า 84% จากช่วงเดียวกันของปีก่อน จนทำให้ปัจจุบัน ป่าแอมะซอนกำลังเผชิญหน้ากับไฟไหม้มากที่สุดเป็นประวัติการณ์

 

INPE ตรวจพบเพลิงไหม้ในป่าแอมะซอนมากกว่า 70,000 ครั้ง ซึ่งนับเป็นสถานการณ์ที่เลวร้ายที่สุดในรอบ 5 ปีนับตั้งแต่ INPE เริ่มบันทึกภาพผืนป่าแอมะซอนในปี 2556 เป็นต้นมา ภาพถ่ายจากดาวเทียมยังแสดงให้เห็นไกลถึงว่า หมอกควันไฟป่าได้แผ่ปกคลุมสร้างมลภาวะทางอากาศออกไปในพื้นที่กว้างไกล ยกตัวอย่างเมืองเซาเปาโลที่อยู่ห่างจากจุดเกิดไฟป่าในแอมะซอนออกไปไกลถึง 2,700 กิโลเมตร ก็ยังตกอยู่ในสภาพมืดมิดไปทั้งเมืองด้วนควันพิษจากไฟป่า

 

แม้ไฟป่ามักจะเกิดบ่อยครั้งในฤดูแล้งของบราซิล แต่นักนิเวศวิทยาต่างออกมาเตือนว่าการเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศทำให้ป่าดิบชื้นแอมะซอนมีความไวต่อไฟป่ามากขึ้น “โดยจะเพิ่มความรุนแรงและภาวะแห้งแล้งจะเกิดบ่อยขึ้น” แต่รายงานของสื่อท้องถิ่นระบุว่า ไฟไหม้แอมะซอนครั้งนี้เป็นส่วนหนึ่งของ ฤดูแห่งคิวมาดา (Queimada) เมื่อเกษตรกรใช้ไฟในการเคลียร์พื้นที่ ซึ่งเป็นวิธีการทำกสิกรรมที่เก่าแก่อยู่คู่มนุษย์มานานกว่า 700 ปี แต่วิธีการเช่นนี้เป็นมรดกโบราณที่มนุษยชาติไม่ควรรักษาไว้

ไฟการเมืองในบราซิล…เบื้องหลังไฟป่าแอมะซอน

กลุ่มพิทักษ์สิ่งแวดล้อมกล่าวโทษว่า เกษตรกรเหล่านี้ได้รับแรงหนุนจากประธานาธิบดีฌาอีร์ โบลโซนารู ของบราซิล เพราะเขาได้ให้คำมั่นในช่วงหาเสียงว่าจะเปิดผืนป่าให้ประชาชนทำการเกษตรและเหมืองแร่มากขึ้น และนับจากประธานาธิบดีโบลโซนารูนั่งเก้าอี้บริหาร รัฐบาลก็เพิกเฉยต่อนโยบายด้านสิ่งแวดล้อมอย่างเห็นได้ชัด หนำซ้ำเขายังได้กล่าวตอบโต้ผ่านการไลฟ์สดอย่างดุเดือดว่า ประเทศอื่นไม่ควรเข้ามายุ่มย่ามการแก้ปัญหาไฟป่าของบราซิล

 

ขณะที่เกิดการชุมนุมประท้วงใหญ่ในหลายเมืองของบราซิล รวมทั้งในนครริโอเดอจาเนโร เรียกร้องให้รัฐบาลเร่งหาแนวทางดับไฟป่า เช่นเดียวกับในอีกหลายประเทศทั่วโลก ทั้งในกรุงลอนดอน เบอร์ลิน นครมุมไบ และปารีส ที่มีการชุมนุมประท้วงที่หน้าสถานทูตบราซิลเพื่อกดดันประธานาธิบดีโบลโซนารู แต่เขากลับไม่ยี่หระแถมยังออกมากล่าวหาลอยๆ ว่า องค์กรไม่แสวงหากำไร หรือ NGO เป็นฝ่ายจุดไฟป่า เพื่อสร้างสถานการณ์เพราะโกรธแค้นที่เขาตัดงบประมาณสนับสนุนองค์กรเหล่านั้น  

 

ประธานาธิบดีฌาอีร์ โบลโซนารู

ก่อนหน้านี้ ประธานาธิบดีฝ่ายขวาผู้นี้ได้กล่าวหาว่าผู้อำนวยการของ INPE พยายามบ่อนทำลายรัฐบาล หลังจาก INPE เปิดเผยข้อมูลผืนป่าที่หายไปของแอมะซอน ก่อนที่ผู้อำนวยการคนดังกล่าวจะถูกไล่ออก แม้จะสามารถยืนยันได้ว่าข้อมูลมีความแม่นยำถึง 95% และได้รับความเชื่อถือจากหน่วยงานวิทยาศาสตร์หลายแห่ง

 

ป่าแอมะซอนมีพื้นที่ราว 5.5 ล้านตารางกิโลเมตร ครอบคลุมพื้นที่ถึง 9 ประเทศ เป็นหนึ่งในแหล่งกักเก็บคาร์บอนที่ใหญ่ที่สุดในโลก ซึ่งคิดเป็นประมาณ 17% ของคาร์บอนที่ถูกกักอยู่ในพืชพรรณและต้นไม้ ซึ่งแน่นอนว่ามันยังเป็นแหล่งกำเนิดของความหลากหลายทางชีวภาพ รวมทั้งเป็นแหล่งผลิตออกซิเจนที่เราหายใจ

 

อัตราการตัดไม้ทำลายป่าของแอมะซอนลดลงมากในช่วงหลายปีเนื่องจากกลุ่ม NGO ออกมาเคลื่อนไหวแคมเปญ “ Save the Rain Forest”  และกฎหมายบังคับการใช้ที่ดินก็เข้มงวดขึ้น ทว่าในบราซิลผืนป่าแอมะซอนกำลังถูกทำลายขนาดเท่าสนามฟุตบอลในทุกๆ หนึ่งนาที

 

รัฐบาลกลางในอดีตของบราซิลได้พยายามแก้ไขปัญหาการตัดไม้ทำลายป่า โดยร่วมมือกับรัฐบาลท้องถิ่นระดมปราบปรามผู้กระทำผิดอย่างจริงจัง จนสถิติการตัดไม้ทำลายป่าแอมะซอนลดลงอย่างมาก

 

แต่น่าเสียดายที่แนวโน้มที่ดีต่อการอนุรักษ์ดังกล่าวกลับถูกยับยั้งโดยประธานาธิบดีโบลโซนารู ซึ่งไม่เห็นด้วยกับนโยบายลงโทษผู้ตัดไม้ทำลายป่าในอดีต ทำให้สถิติการจับกุมลดต่ำลงอย่างมากในรัฐบาลปัจจุบัน รวมทั้งการดำเนินคดี “อาชญากรรมทางสิ่งแวดล้อม” ก็พลอยลดน้อยถอยลงในยุครัฐบาลของเขา

 

ล่าสุด หลังจากทนความกดดันจากทั่วโลกไม่ไหว ประธานาธิบดีโบลโซนารูได้สั่งระดมทหารบราซิลกว่า 44,000 นายเข้าดับไฟป่า แต่ประธานาธิบดีขวาจัดผู้นี้ก็ยังพยายามปิดบังความจริงต่อประชาคมโลก ด้วยการประกาศว่าพื้นที่ซึ่งถูกเผาไหม้ล้วนเป็นพื้นที่ซึ่งถูกแผ้วถางทำลายอยู่เดิมแล้ว ส่วนบริเวณที่เป็นป่าดงดิบไม่ได้ถูกเผาทำลายแต่อย่างใด