เปิดเบื้องหลัง ทอท. กินดีหมี ลุยไฟ "ดิวตี้ฟรี" หัก "ลุงตู่-อาคม"

วันพรุ่งนี้ (18 มี.ค. 2562) เวลา 10.30 น. นายนิตินัย ศิริสมรรถการ กรรมการผู้อำนวยการใหญ่ บริษัท ท่าอากาศยานไทย จำกัด (มหาชน) หรือ ทอท. นัดสื่อมวลชนแถลงข่าวในประเด็นเกี่ยวกับแนวทางการให้สิทธิประกอบกิจการจำหน่ายสินค้าปลอดอากร หรือ ดิวตี้ฟรี ของ ทอท. ภายหลัง พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรี และนายอาคม เติมพิทยาไพสิฐ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงคมนาคม สั่งให้ ทอท. ชะลอและทบทวนการเปิดประมูลดิวตี้ฟรี 4 สนามบิน ประกอบด้วย สุวรรณภูมิ ภูเก็ต เชียงใหม่ และหาดใหญ่ โดยเลือกใช้โมเดลเปิดประมูลแบบสัญญาเดียว หรือ Master Concession และรวบสัญญาดิวตี้ฟรีท่าอากาศยาน ทั้ง 4 แห่ง เป็นสัญญาเดียว เนื่องจากกังวลว่าจะทำให้เกิดการผูกขาดและขัดกับเป็นการดำเนินการที่ไม่สอดคล้องกับพระราชบัญญัติการร่วมลงทุนระหว่างรัฐและเอกชน พ.ศ. 2562 ที่ ทอท. ก็พร้อมปฏิบัติตาม
 

ประเด็นร้อนเรื่องนี้เกิดขึ้นหลังจาก ทอท. ได้ออกประกาศเชิชวนเอกชนเข้าประมูลดิวตี้ฟรีและการพัฒนาพื้นที่เชิงพาณิชย์ สนามบิน 4 แห่ง เมื่อวันที่ 11 มี.ค. ที่ผ่านมา หลังจาก พ.ร.บ.ร่วมทุนฯ ประกาศใช้ในราชกิจจานุเบกษา เมื่อวันที่ 10 มี.ค. ที่ผ่านมา เพียงวันเดียว ทั้ง ๆ ที่การตีความข้อกฎหมายว่าธุรกิจดิวตี้ฟรีและการพัฒนาพื้นที่เชิงพาณิชย์ในท่าอากาศยานนั้น เป็นกิจการที่เข้าข่ายต้องดำเนินการตาม พ.ร.บ.ร่วมทุนฯ ฉบับใหม่ หรือไม่ ทอท. กินดีหมี ลุยไฟดิวตี้ฟรี หัก "ลุงตู่-อาคม"
 

แม้ว่าในมาตรา 7(3) ของ พ.ร.บ.ร่วมทุนฉบับใหม่ จะบัญญัติให้กิจการที่เกี่ยวข้องกับการดำเนินงานของ ทอท. ที่ต้องดำเนินการตาม พ.ร.บ.ร่วมทุนฉบับใหม่ คือ โครงการร่วมลงทุนในกิจการเกี่ยวกับโครงสร้างพื้นฐานและบริการสาธารณะ ท่าอากาศยาน และการขนส่งทางอากาศ แต่ในวรรค 2 ของมาตรา 7 ยังระบุว่า "กิจการตามวรรคหนึ่ง ให้รวมถึงกิจการเกี่ยวเนื่องที่จําเป็นเพื่อให้บรรลุวัตถุประสงค์ของการดําเนินกิจการดังกล่าวด้วย ทั้งนี้ ตามที่คณะกรรมการประกาศกําหนดโดยความเห็นชอบของคณะรัฐมนตรี" โดยในมาตรา 5 บัญญัติให้รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลัง รักษาการตามพระราชบัญญัตินี้ และให้มีอํานาจออกกฎกระทรวงเพื่อให้การปฎิบัติเป็นไปตามที่กฎหมายกำหนด
 

อีกทั้งเมื่อวันที่ 5 มี.ค. ที่ผ่านมา ที่ประชุมคณะรัฐมนตรี หรือ ครม. ก็เพิ่งมีมติเกี่ยวกับข้อสังเกตของคณะกรรมาธิการ (กมธ.) วิสามัญพิจารณาร่างพระราชบัญญัติการร่วมลงทุนระหว่างรัฐและเอกชน พ.ศ. .... ที่เสนอให้มีการกำหนดกลไกในการพิจารณาให้เอกชนเข้าใช้ประโยชน์ในทรัพย์สินของรัฐและทรัพยากรธรรมชาติที่เดิมอยู่ ภายใต้ พ.ร.บ.ร่วมลงทุนฉบับเดิม แต่ไม่อยู่ภายใต้ พ.ร.บ.ร่วมลงทุนฉบับใหม่ โดยให้มีผู้แทนจากหน่วยงานกลางที่เกี่ยวข้อง เพื่อพิจารณากำหนดหลักเกณฑ์และขั้นตอนที่ชัดเจนและโปร่งใสในการคัดเลือกเอกชน และควรกำหนดกลไกการกำกับดูแลและติดตามผลการดำเนินการอย่างเหมาะสมและเพียงพอด้วย

มติ ครม. ระบุชัดว่า ให้กระทรวงการคลังเป็นหน่วยงานหลักรับข้อสังเกตของ กมธ. ไปพิจารณาร่วมกับกระทรวงคมนาคม กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม กระทรวงมหาดไทย และหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เพื่อพิจารณาศึกษาแนวทางและความเหมาะสมของข้อสังเกตของ กมธ. และสรุปผลการพิจารณา หรือ ผลการดำเนินการเกี่ยวกับเรื่องดังกล่าวในภาพรวม แล้วส่งให้สำนักเลขาธิการคณะรัฐมนตรีภายใน 30 วัน นับแต่วันที่ได้รับแจ้งคำสั่ง เพื่อนำเสนอ ครม. ต่อไป

แต่ ทอท. กลับชิงเปิดประมูลโครงการก่อน โดยอ้างว่า ธุรกิจดิวตี้ฟรีและการพัฒนาพื้นที่เชิงพาณิชย์ในสนามบิน เป็นกิจการที่ไม่เข้าข่ายที่จะต้องดำเนินการตาม พ.ร.บ.ร่วมทุนฉบับใหม่ ทั้ง ๆ ที่สำนักงานคณะกรรมการนโยบายรัฐวิสาหกิจ (สคร.) หน่วยงานที่เป็นผู้ดูแลกฎหมายยังไม่แน่ใจ ว่า ธุรกิจดิวตี้ฟรีและการพัฒนาพื้นที่เชิงพาณิชย์ในสนามบิน เป็นกิจการที่ต้องดำเนินการตาม พ.ร.บ.ร่วมทุนฉบับใหม่ หรือไม่ สร้างความกังวลใจอย่างให้กับรัฐมนตรีหลายคนในรัฐบาล อีกทั้งก่อนที่ ทอท. จะออกประกาศเชิญชวนรัฐบาล ก็มีนโยบายชัดเจนไปยัง ทอท. ว่า ไม่ควรเปิดประมูลแบบสัญญาเดียว
 

กระทรวงคมนาคมจึงมีนำเรื่องนี้เข้าหารือกับนายกรัฐมนตรี ก่อนที่ พล.ท.วีรชน สุคนธปฏิภาค รองโฆษกประจำสำนักนายกรัฐมนตรี จะออกมาเปิดเผยในช่วงเช้าวันที่ 15 มี.ค. ว่า พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรี รับทราบแนวทางการประมูลพื้นที่เชิงพาณิชย์ ณ ท่าอากาศยานสุวรรณภูมิ และพื้นที่ร้านค้าปลอดอากร หรือ ดิวตี้ฟรี ของท่าอากาศยานสุวรรณภูมิ เชียงใหม่ ภูเก็ต และหาดใหญ่ ที่ ทอท. เลือกใช้โมเดลเปิดประมูลแบบสัญญาเดียว และรวบสัญญาดิวตี้ฟรีท่าอากาศยานทั้ง 4 แห่ง เป็นสัญญาเดียว โดยระบุว่า

รัฐบาลได้รับฟังข้อห่วงใยจากหลายฝ่าย โดยเฉพาะประเด็นเรื่องการผูกขาด จึงอยากให้คณะกรรมการ ทอท. และผู้บริหาร ทอท. พิจารณาทบทวนแนวทางการประมูลดังกล่าว โดยคำนึงถึงข้อท้วงติงของสังคมและประโยชน์ที่ ทอท. และประเทศชาติจะได้รับอย่างรอบด้าน โดยนายกรัฐมนตรีย้ำว่า รัฐบาลจะหาแนวทางที่เหมาะสม เพื่อให้เกิดความเป็นธรรมและประโยชน์สูงสุด โดยมอบหมายให้กระทรวงคมนาคมไปติดตามกำกับดูแลและร่วมหาแนวทางที่ดีที่สุดกับ ทอท. โดยเร่งด่วน
 

ทันทีที่ข่าวนี้ถูกเผยแพร่ออกไป นายอาคม เติมพิทยาไพสิฐ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงคมนาคม และนายไพรินทร์ ชูโชติถาวร รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงคมนาคม ได้เรียกนายนิตินัยเข้าหารือเพื่อหาทางออกร่วมกัน โดยในวงประชุมได้มีการสอบถามนายนิตินัยในหลายประเด็น และไม่เห็นด้วยกับการตีความของ ทอท. ที่ระบุว่า การประมูลครั้งนี้ไม่ต้องดำเนินการตาม พ.ร.บ.ร่วมทุนฯ รวมทั้งยังตั้งข้อสังเกตุดด้วยว่า ผู้ที่ชนะการประมูลจะได้บริหารสัญญาดิวตี้ฟรีในพื้นที่อาคารผู้โดยสารแห่งที่ 2 ที่ ทอท. อยู่ระหว่างผลักดันให้มีการก่อสร้างด้วยหรือไม่ เพราะระบุชัดเจนว่า ผู้ชนะจะได้บริหารพื้นที่ดิวตี้ฟรีทั้งหมดในสนามบินสุวรรณภูมิและกับสนามบินในภูมิภาคอีก 3 แห่ง

ขณะเดียวกัน ยังสอบถามเหตุผลเกี่ยวกับการไม่แยกการประมูลสนามบินในภูมิภาคอีก 3 แห่ง ออกจากสนามบินสุวรรณภูมิ  ซึ่งนายนิตินัยชี้แจงว่า การที่ต้องเอามารวม เพราะส่วนแบ่งการตลาดของสนามบินในภูมิภาค 3 แห่งน้อย หลังจากนายนิตินัยชี้แจงเสร็จ ก็มีการตั้งข้อสังเกตุกันว่า ข้อมูลที่นายนิตินัยนำมาชี้แจงเป็นข้อมูลที่ไม่ได้นำกรณีที่ ทอท. มีแผนขยายสนามบินในภูมิภาคมาประกอบการชี้แจง ที่ประชุมจึงย้ำให้ ทอท. ชะลอเรื่องนี้ออกไปก่อน เพื่อรอความชัดเจนเกี่ยวกับ พ.ร.บ.ร่วมทุนฯ พร้อมกันนี้ ยังได้แจ้งกับนายนิตินัยว่า เพื่อให้เรื่องนี้มีทางออกที่ดีที่สุด ขอให้นายนิตินัยกลับไปหารือกับผู้บริหาร ทอท. แล้วเสนอเรื่องให้คณะกรรมการ ทอท. ชะลอเรื่องไว้ก่อน จนกว่าจะมีความชัดเจน แต่นายนิตินัยแจ้งต่อที่ประชุมว่า "เรื่องนี้เป็นเรื่องของบอร์ด ทอท. ไม่อยู่ในอำนาจของผม"
 

ก่อนออกมาให้สัมภาษณ์ยืนยันว่า การเปิดประมูลดิวตี้ฟรีและการพัฒนาพื้นที่เชิงพาณิชย์ผ่านการพิจารณาทบทวนอย่างรอบคอบแล้ว พร้อมยืนยันเดินหน้าเปิดขายซองประกวดราคาตามกำหนดการเดิม ส่วนกรณีมีการตั้งข้อสงสัยว่า การประมูลพื้นที่ดิวตี้ฟรีและพื้นที่เชิงพาณิชย์เข้าข่ายต้องปฏิบัติตาม พ.ร.บ.ร่วมทุน หรือไม่ หากผู้มีอำนาจตีความว่า เข้าข่าย ทอท. ก็พร้อมปฏิบัติตาม