ขยะสู่กำไร ฟาร์มจิ้งหรีดใช้ BSF ลดต้นทุน 50% สร้างมูลค่าจากเศษอาหารแม็คโคร-โลตัส

ในงาน “THAILAND ZERO FOOD WASTE FORUM 2025” ที่จัดขึ้นภายใต้แนวคิด “รวมพลัง ลดทิ้ง สร้างค่า เปลี่ยนความท้าทายเป็นโอกาส” ผู้เข้าร่วมได้รับเกียรติจากวิทยากรที่มีชื่อเสียงในการแชร์ความรู้เกี่ยวกับการจัดการขยะอาหาร

ซึ่งเป็นปัญหาสำคัญในยุคปัจจุบัน โดยเฉพาะในด้านการสร้างมูลค่าและการสนับสนุนเศรษฐกิจหมุนเวียน การนำหนอนแมลงวันลาย (Black Soldier Fly - BSF) มาใช้เป็นโซลูชันหลักในการลดปริมาณขยะอาหาร และแปลงมันให้กลายเป็นทรัพยากรที่มีคุณค่า นำไปสู่การสร้างมูลค่าทางเศรษฐกิจและการช่วยลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม

ดร. ธนิต ชังถาวร ผู้อำนวยการสำนักงานพัฒนาเศรษฐกิจจากฐานชีวภาพ (BEDS) กล่าวว่า หนอนแมลงวันลาย (BSF) ซึ่งได้รับการขนานนามว่า "แมลงโปรตีน" เนื่องจากสามารถแปลงขยะอินทรีย์และเศษอาหารที่เหลือทิ้งให้กลายเป็นโปรตีนคุณภาพสูง โดยโปรตีนเหล่านี้มีสัดส่วนถึง 50% ของน้ำหนักตัวหนอน ทำให้ BSF เป็นแหล่งโปรตีนที่มีคุณค่าทางโภชนาการสูง ใช้ประโยชน์ในอุตสาหกรรมอาหารสัตว์และอาจพัฒนาเป็นอาหารมนุษย์ในอนาคต

 

หนอนแมลงวันลายยังสามารถย่อยสลายขยะอินทรีย์ทุกประเภทได้อย่างรวดเร็ว รวมถึงขยะจากครัวเรือนและกระบวนการผลิตอาหาร เช่น เศษผักและผลไม้ ช่วยลดปริมาณขยะอาหารและสร้างมูลค่าเพิ่มได้อย่างมีประสิทธิภาพ นอกจากนี้การเลี้ยงหนอนแมลงวันลายยังง่ายและสามารถทำได้ทั้งในระดับครัวเรือนและอุตสาหกรรม

การใช้ BSF ในเศรษฐกิจหมุนเวียนยังช่วยลดการใช้ทรัพยากรและสารเคมี ขณะเดียวกันยังส่งเสริมการพัฒนาอย่างยั่งยืน โดยการใช้ขยะอาหารให้เกิดประโยชน์สูงสุด ซึ่งได้รับการยอมรับจาก FAO ว่าเป็น "อาหารแห่งอนาคต"

ซีพี แอ็กซ์ตร้า ตั้งเป้า Zero Food Waste to Landfill ภายในปี 2030

นายเปรม ทรัพย์บุญเลิศมา ผู้จัดการฝ่ายกิจกรรมความยั่งยืนและองค์กรสัมพันธ์ของบริษัท ซีพี แอ็กซ์ตร้า จำกัด (มหาชน) กล่าวว่า บริษัทได้ตั้งเป้าหมายในการลดปริมาณขยะอาหารให้เป็นศูนย์ (Zero Food Waste to Landfill) ภายในปี 2030 โดยมุ่งเน้นการใช้เทคโนโลยี Black Soldier Fly (BSF) ซึ่งได้รับการยอมรับว่าเป็นโซลูชันที่มีประสิทธิภาพสูงในการย่อยสลายขยะอาหารและของเหลือทิ้งจากการผลิตอาหาร

 

ซีพี แอ็กซ์ตร้ายังทำหน้าที่เป็นพันธมิตรสำคัญในการส่งมอบอาหารส่วนเกินจากร้านค้ากว่า 2,600 สาขาทั่วประเทศให้แก่เกษตรกรฟรี เพื่อสนับสนุนการใช้ BSF ในฟาร์มเลี้ยงสัตว์และการผลิตโปรตีนจากขยะอาหาร การส่งมอบขยะอาหารเหล่านี้สร้างมูลค่าใหม่จากขยะที่เคยทิ้งไปโดยเกษตรกรสามารถใช้ขยะอาหารเหล่านี้ในการเลี้ยง BSF และใช้โปรตีนจากแมลงในการเลี้ยงสัตว์

นอกจากนี้ ซีพี แอ็กซ์ตร้า ยังร่วมมือกับสำนักงานพัฒนาเศรษฐกิจจากฐานชีวภาพ (BEDO) และมหาวิทยาลัยขอนแก่นในการถ่ายทอดองค์ความรู้เกี่ยวกับการเลี้ยง BSF ให้แก่เกษตรกรทั่วประเทศ การร่วมมือครั้งนี้ช่วยให้เกษตรกรสามารถใช้เทคโนโลยี BSF เป็นเครื่องมือในการลดต้นทุนการเลี้ยงสัตว์ และเพิ่มผลผลิตได้

รวมถึงให้ความสำคัญกับการคัดแยกขยะอาหารอย่างมีระบบในร้านค้าของบริษัท เพื่อส่งมอบอาหารส่วนเกินให้แก่เกษตรกรได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยพนักงานจะได้รับการสื่อสารให้คัดแยกขยะอาหารเป็นหมวดหมู่ที่ชัดเจน เช่น ผักผลไม้ เนื้อสัตว์ และเบเกอรี่ ซึ่งจะช่วยให้แมลงบีเอสเอฟสามารถย่อยสลายขยะอาหารได้เต็มที่และมีคุณค่าทางโภชนาการสูง

การร่วมมือระหว่าง ซีพี แอ็กซ์ตร้า, BEDO และมหาวิทยาลัยขอนแก่น ยังส่งเสริมการขยายการใช้ BSF ในพื้นที่ต่างๆ ทั่วประเทศ โดยเฉพาะในพื้นที่ชนบท ซึ่งสามารถใช้เทคโนโลยีนี้ในการเลี้ยงสัตว์และเพิ่มรายได้จากการใช้ทรัพยากรที่มีอยู่

นอกจากนี้ยังช่วยส่งเสริมการใช้ทรัพยากรจากธรรมชาติอย่างยั่งยืนและลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม โดยสนับสนุนเศรษฐกิจหมุนเวียน (Circular Economy) ที่สร้างมูลค่าเพิ่มจากขยะและของเหลือทิ้งจากการผลิตอาหาร

บทบาทของมหาวิทยาลัยขอนแก่น

รศ. ดร.จันทิมา ภูงามเงิน รองคณบดีคณะเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยขอนแก่น กล่าวว่า มข. มีบทบาทสำคัญในการพัฒนานวัตกรรมและเทคโนโลยีการแปรรูปอาหารจาก BSF (Black Soldier Fly) เพื่อให้สามารถใช้ประโยชน์จากแมลงในฐานะแหล่งโปรตีนที่มีคุณค่า

แม้ว่าการนำ BSF มาใช้เป็นอาหารคนยังมีข้อจำกัดด้านกฎหมาย แต่ มข.ได้มุ่งเน้นการพัฒนา BSF เป็นอาหารสัตว์ โดยเฉพาะในรูปแบบอาหารสำหรับสัตว์เลี้ยง ซึ่งได้รับการทดสอบกับสัตว์จริงในฟาร์ม

นอกจากนี้ มข. ยังได้จัดกิจกรรมแข่งขันนวัตกรรมอาหารสำหรับนักเรียนนักศึกษา โดยใช้ผลิตภัณฑ์ส่วนเกินจาก ซีพี แอ็กซ์ตร้า เช่น ขยะอาหารที่ไม่สามารถนำมาใช้ได้ เพื่อสร้างความตระหนักรู้เกี่ยวกับการจัดการขยะอาหารและส่งเสริมการสร้างสรรค์นวัตกรรมใหม่ๆ ในการใช้ขยะให้เกิดประโยชน์

ความร่วมมือระหว่างคณะเทคโนโลยี คณะเกษตรและคณะสัตวแพทยศาสตร์ของ มข. ยังช่วยให้โครงการพัฒนาอาหารสัตว์จาก BSF มีความสำเร็จในเชิงการทดสอบและประยุกต์ใช้ในสถานการณ์จริง

อย่างไรก็ตามแม้ว่าจะมีต้นแบบนวัตกรรมหลายตัวที่พัฒนาแล้ว แต่ มข. ยังต้องการการสนับสนุนจากภาคเอกชนในการต่อยอดเทคโนโลยีเหล่านี้สู่เชิงพาณิชย์ เพื่อให้สามารถสร้างมูลค่าเพิ่มและขยายผลการใช้ประโยชน์จาก BSF ได้อย่างมีประสิทธิภาพ

ประสบการณ์จากเกษตรกร จากเจ้าของ ศิวะพณ ฟาร์ม

นางนุชกัญญา ลิ้มสุวัฒนา จาก ศิวะพณ ฟาร์ม กล่าวว่า การนำเทคโนโลยีการเลี้ยงแมลงบีเอสเอฟ (Black Soldier Fly - BSF) มาใช้ในการเลี้ยงจิ้งหรีดและการจัดการขยะอาหารภายในฟาร์มของตนเอง ซึ่งถือเป็นตัวอย่างที่สำคัญในการนำแนวคิดเศรษฐกิจหมุนเวียน (Circular Economy) มาประยุกต์ใช้จริงในภาคเกษตร โดยมีการสนับสนุนจากมหาวิทยาลัยขอนแก่น (มข.) ทั้งในด้านการพัฒนาและการฝึกอบรมเกษตรกรในเรื่องนวัตกรรมการแปรรูปและการใช้ BSF เป็นอาหารสัตว์

1.นวัตกรรมและการแปรรูปจาก BSF โดยคณะเทคโนโลยี มข.
คณะเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยขอนแก่น (มข.) ได้พัฒนาเทคโนโลยีในการแปรรูป BSF (Black Soldier Fly) เป็นอาหารเสริมสำหรับสัตว์เลี้ยง ซึ่งช่วยลดต้นทุนการผลิตและเพิ่มคุณค่าทางโภชนาการสำหรับสัตว์ โดยการใช้ BSF แทนอาหารสัตว์ที่มีต้นทุนสูง เช่น ถั่วเหลืองและข้าวโพด อีกทั้งยังช่วยเพิ่มประสิทธิภาพในการจัดการขยะอาหารอย่างยั่งยืน

2.ข้อจำกัดและการประยุกต์ใช้
แม้ว่าการใช้ BSF ในการผลิตอาหารสัตว์จะมีข้อดีมากมาย แต่การใช้ BSF เป็นอาหารมนุษย์ยังต้องรอการพัฒนาและการอนุมัติจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เช่น กระทรวงสาธารณสุขและกรมอาหารและยา โดยที่การใช้ BSF ในฟาร์มเลี้ยงสัตว์ได้รับการยอมรับแล้วและได้รับการพัฒนาในหลายฟาร์ม

3.โครงการส่งเสริมการใช้ BSF ในการจัดการขยะอาหาร
มหาวิทยาลัยขอนแก่นได้จัดกิจกรรมการแข่งขันนวัตกรรมอาหารสำหรับนักเรียนและนักศึกษาภายใต้โครงการที่ใช้ผลิตภัณฑ์ส่วนเกินจาก ซีพี แอ็กซ์ตร้า มาแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ใหม่ๆ เช่น อาหารสัตว์และผลิตภัณฑ์สำหรับมนุษย์ในอนาคต ซึ่งไม่เพียงแค่ช่วยลดฟู้ดเวสต์ แต่ยังสนับสนุนการพัฒนาเศรษฐกิจหมุนเวียน

4.ความร่วมมือระหว่างคณะเกษตร คณะสัตวแพทยศาสตร์ และภาคเอกชน
มหาวิทยาลัยขอนแก่นได้ร่วมมือกับคณะเกษตรและคณะสัตวแพทยศาสตร์ในการพัฒนาอาหารสัตว์จาก BSF โดยร่วมกับภาคเอกชน เช่น ซีพี แอ็กซ์ตร้า เพื่อสนับสนุนการขยายองค์ความรู้และการใช้ BSF ในฟาร์มทั่วประเทศ

5.การประยุกต์ใช้ BSF ในฟาร์มเกษตรกรรม
ฟาร์มจิ้งหรีดได้ใช้ BSF เป็นอาหารเสริมให้กับจิ้งหรีด โดยได้รับอาหารส่วนเกินจากแม็คโครและโลตัส ซึ่งช่วยลดต้นทุนการผลิตได้ถึง 50% และทำให้จิ้งหรีดมีสุขภาพดี ผลผลิตสูง และลดต้นทุนในการผลิตได้อย่างมีประสิทธิภาพ

6.การสร้างมูลค่าเพิ่มจาก BSF และผลิตภัณฑ์ที่ได้
ได้แปรรูป BSF เป็นผลิตภัณฑ์แช่แข็งและขนมเพื่อเพิ่มรายได้เสริมและขยายตลาด ผลิตภัณฑ์ที่ได้ไม่เพียงแต่ช่วยเพิ่มมูลค่าให้กับฟาร์ม แต่ยังเป็นแหล่งรายได้จากการขายผลิตภัณฑ์แปรรูปอีกด้วย

7.เป้าหมายในการขยายฟาร์มและการสร้างความยั่งยืน
ฟาร์มมุ่งเน้นการขยายฟาร์มให้มีขนาดใหญ่ขึ้นและได้มาตรฐาน โดยใช้เทคโนโลยี BSF ในการผลิตอาหารสัตว์และจัดการขยะอาหาร ซึ่งจะช่วยสร้างความยั่งยืนในห่วงโซ่อุปทาน และเป็นส่วนสำคัญในการส่งเสริมเศรษฐกิจชีวภาพที่ยั่งยืนในอนาคต

สุดท้ายนี้อยากเรียกร้องให้เกิดความร่วมมือและขยายผลนี้ได้เชิญชวนทุกภาคส่วน ทั้งประชาชน หน่วยงานภาครัฐส่วนกลาง ส่วนภูมิภาค ท้องถิ่น โรงเรียน และสถาบันการศึกษาเข้ามาศึกษาและร่วมมือกันในการใช้ประโยชน์จาก BSF ถึงความสำคัญของการคัดแยกขยะอาหารจากครัวเรือน

ซึ่งถือเป็นจุดเริ่มต้นที่สำคัญในการจัดการขยะอย่างยั่งยืน เป้าหมายหลักคือการขยายองค์ความรู้นี้ไปสู่สังคมในวงกว้าง เพื่อช่วยลดต้นทุน สร้างรายได้ และเพิ่มมูลค่าให้กับขยะอาหารที่เหลือทิ้ง นอกจากนี้ยังมุ่งเน้นการปลูกฝังความตระหนักรู้ด้านสิ่งแวดล้อมให้กับเยาวชน โดยหวังว่าจะช่วยให้ประเทศไทยสามารถบรรลุเป้าหมาย Zero Food Waste และสร้างประโยชน์จากขยะได้อย่างมหาศาล ทั้งในเชิงเศรษฐกิจและสิ่งแวดล้อม