สภาฯถกยกเลิกคำสั่ง คสช. โละทิ้ง! คกก.กลางจัดสอบ-โอน ข้าราชการท้องถิ่น

จับตาการประชุมสภาผู้แทนราษฎร วันพฤหัสบดีที่ 18 กันยายน พ.ศ. 2568 เริ่มประชุมเวลา 09.00 น. ที่ห้องประชุมสภาผู้แทนราษฎร

จะมีการพิจารณาวาระสำคัญในวาระที่ 5 ซึ่งเป็นเรื่องที่ค้างพิจารณา โดยมุ่งเน้นไปที่การปฏิรูปการบริหารงานบุคคลส่วนท้องถิ่น ซึ่งประกอบด้วยร่างพระราชบัญญัติ 3 ฉบับ ที่เสนอโดยนายวรภพ วิริยะโรจน์ กับคณะ และนายสฤษฏ์พงษ์ เกี่ยวข้อง กับคณะ

สาระสำคัญของร่างกฎหมายที่ค้างพิจารณา

1. ร่างพระราชบัญญัติระเบียบบริหารงานบุคคลส่วนท้องถิ่น (ฉบับที่ ..) พ.ศ. .... (นายวรภพ วิริยะโรจน์ สส.พรรคประชาชน กับคณะ เป็นผู้เสนอ)

ร่างกฎหมายฉบับนี้มีหลักการเพื่อแก้ไขเพิ่มเติมพระราชบัญญัติระเบียบบริหารงานบุคคลส่วนท้องถิ่น พ.ศ. ๒๕๔๒ โดยมีวัตถุประสงค์หลักเพื่อแก้ไขปัญหาการรวมศูนย์อำนาจการบริหารงานบุคคลขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น (อปท.) ซึ่งเกิดจากคำสั่งหัวหน้าคณะรักษาความสงบแห่งชาติ ที่ ๘/๒๕๖๐ โดยมีเป้าหมายที่จะคืนอำนาจให้ท้องถิ่นมีความคล่องตัว รวดเร็ว และสอดคล้องกับความต้องการและความจำเป็นของแต่ละรูปแบบของ อปท. พร้อมแก้ไขปัญหาการขาดแคลนบุคลากร

สาระสำคัญที่แก้ไขเพิ่มเติม

• ยกเลิกอำนาจหน้าที่ของคณะกรรมการกลางในการจัดสอบแข่งขัน สอบคัดเลือก และคัดเลือกข้าราชการและพนักงานส่วนท้องถิ่นตามคำสั่ง คสช. ที่ 8/2560
• มอบอำนาจให้คณะกรรมการข้าราชการองค์การบริหารส่วนจังหวัด (ก.อบจ.) จัดและดำเนินการสอบแข่งขันข้าราชการองค์การบริหารส่วนจังหวัดได้ ตามที่องค์การบริหารส่วนจังหวัดร้องขอ
• กำหนดหลักเกณฑ์การโอนย้ายข้าราชการและพนักงานส่วนท้องถิ่นในกรณีที่มีเหตุจำเป็นเพื่อประสิทธิภาพในการบริหารงาน หรือเพื่อแก้ไขปัญหาความขัดแย้งในพื้นที่ ซึ่งไม่สามารถโอนได้ตามหลักความสมัครใจ โดยให้คณะกรรมการกลาง (ก.จ., ก.ท., ก.อบต.) เป็นผู้พิจารณาและมีมติให้โอนไปสังกัด อปท. อื่นได้

ประโยชน์และผลกระทบที่อาจเกิดขึ้น

• ประโยชน์: ส่งเสริมการกระจายอำนาจอย่างเป็นรูปธรรม, แก้ไขปัญหาการขาดแคลนบุคลากรในพื้นที่ห่างไกล, เพิ่มขวัญกำลังใจแก่บุคลากรท้องถิ่น, เพิ่มความคล่องตัวในการบริหารงาน, และทำให้การสรรหาบุคลากรเหมาะสมกับบริบทของแต่ละท้องถิ่นมากยิ่งขึ้น
• ความเสี่ยงและผลกระทบ: มีความกังวลเรื่องความเสี่ยงต่อการทุจริตและระบบอุปถัมภ์ หาก อปท. จัดสอบเอง อาจขาดมาตรฐานเดียวกันทั่วประเทศ และมีการแทรกแซงทางการเมืองได้ นอกจากนี้ อาจเพิ่มภาระค่าใช้จ่ายในการดำเนินการสอบให้กับ อปท.

2. ร่างพระราชบัญญัติยกเลิกคำสั่งหัวหน้าคณะรักษาความสงบแห่งชาติ ที่ ๘/๒๕๖๐ เรื่อง การขับเคลื่อนการปฏิรูปการบริหารงานส่วนบุคคลท้องถิ่น ลงวันที่ ๒๑ กุมภาพันธ์ พุทธศักราช ๒๕๖๐ พ.ศ. .... เสนอโดยนายวรภพ วิริยะโรจน์ กับคณะ เป็นผู้เสนอ และ นายสฤษฏ์พงษ์ เกี่ยวข้อง กับคณะ เป็นผู้เสนอ)

ร่างกฎหมายทั้งสองฉบับนี้มีหลักการและเหตุผลที่คล้ายคลึงกัน โดยมีเป้าหมายหลักคือยกเลิกคำสั่งหัวหน้าคณะรักษาความสงบแห่งชาติ ที่ ๘/๒๕๖๐ ซึ่งเป็นคำสั่งที่กำหนดให้คณะกรรมการกลางข้าราชการหรือพนักงานส่วนท้องถิ่นเข้ามาทำหน้าที่เกี่ยวกับการสอบแข่งขัน การสอบคัดเลือก การคัดเลือก และการโอนข้าราชการหรือพนักงานส่วนท้องถิ่น

เหตุผลในการยกเลิก

คำสั่ง คสช. ที่ ๘/๒๕๖๐ ถูกมองว่าขัดกับหลักการกระจายอำนาจของการปกครองส่วนท้องถิ่นตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๕๖๐ อย่างชัดเจน ก่อนมีคำสั่งดังกล่าว อปท. มีอำนาจในการจัดและดำเนินการสอบแข่งขัน คัดเลือก และโอนข้าราชการและพนักงานส่วนท้องถิ่นได้เอง การยกเลิกคำสั่งนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อให้การบริหารงานบุคคลส่วนท้องถิ่นเป็นไปอย่างเรียบร้อย มีประสิทธิภาพ มีความคล่องตัว และแก้ไขปัญหาการขาดแคลนบุคลากรของ อปท.

ข้อถกเถียงและมุมมอง

• ฝ่ายที่เห็นด้วยกับการยกเลิก: มองว่าคำสั่ง คสช. เป็นการรวมศูนย์อำนาจมากเกินไป ทำให้การบริหารงานของ อปท. ล่าช้า ลดทอนสมรรถนะ และการจัดสอบคัดเลือกในระดับท้องถิ่นควรยึดโยงกับปัญหาที่เกิดขึ้นในท้องถิ่นเอง เพื่อให้เหมาะสมกับความต้องการ
• ฝ่ายที่ไม่เห็นด้วยกับการยกเลิก (หรือเห็นว่าควรคงไว้): มีความเห็นว่าการจัดสอบโดยส่วนกลางเพื่อเข้ารับราชการสังกัด อปท. ช่วยสร้างความเป็นธรรม สร้างความโปร่งใส ได้บุคคลที่มีความรู้ความสามารถ มีมาตรฐานเดียวกันทั่วประเทศ และช่วยขจัดระบบอุปถัมภ์ที่เคยเกิดขึ้นในอดีต นอกจากนี้ การให้ อปท. จัดสอบเองอาจเพิ่มความเสี่ยงต่อการทุจริตหรือการใช้อำนาจโดยมิชอบ เช่น การใช้เส้นสาย การเรียกรับสินบน หรือการแทรกแซงทางการเมือง มีข้อเสนอแนะให้มีหน่วยงานกลาง เช่น มหาวิทยาลัย หรือสำนักงาน ก.พ. เป็นผู้จัดทำข้อสอบ เพื่อให้มีมาตรฐานเดียวกันทั่วประเทศ และมีกลไกตรวจสอบการจัดสอบอย่างเป็นระบบ

การพิจารณาร่างกฎหมายเหล่านี้จึงเป็นก้าวสำคัญในการทบทวนบทบาทและอำนาจขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในการบริหารงานบุคคลของตนเอง ซึ่งจะส่งผลกระทบอย่างกว้างขวางต่อการกระจายอำนาจ การพัฒนาท้องถิ่น และคุณภาพของบุคลากรภาครัฐในระยะยาว โดยทั้ง 3 ร่างกฎหมายนี้เป็นเรื่องที่ค้างมาจากการประชุมสภาผู้แทนราษฎรในครั้งก่อนๆ และจะกลับมาได้รับการพิจารณาอีกครั้งในวันที่ 18 กันยายน 2568