สายเขียวต้องรู้ เปิดรายละเอียดประกาศ สธ. คุม "กัญชา" ฉบับล่าสุด 

มีความชัดเจนแล้วกรณีการควบคุมกัญชาของรัฐบาลภายใต้การนำของพรรคเพื่อไทย หลังจากที่นางสาวแพทองธาร ชินวัตร นายกรัฐมนตรี สั่งการในที่ประชุมคณะรัฐมนตรี (ครม.) ให้กระทรวงสาธารณสุข เร่งศึกษามาตรการในการควบคุมกัญชาให้มีความเข้มงวดมากยิ่งขึ้นโดยเน้นย้ำต้องใช้ "กัญชาเพื่อการแพทย์" เท่านั้น หลังจากที่ก่อนหน้านี้ กัญชา ถูกปลดออกจากบัญชียาเสพติดให้โทษประเภท 5 ตามประกาศของกระทรวงสาธารณสุข เรื่อง ระบุชื่อยาเสพติดให้โทษในประเภท 5 พ.ศ. 2565 

ล่าสุด ประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรื่อง สมุนไพรควบคุม (กัญชา) พ.ศ. 2568 ลงนามโดย นายสมศักดิ์ เทพสุทิน รัฐมนตรีว่าการกระทรวงสาธารณสุข เมื่อวันที่ 23 มิถุนายน 2568 มีสาระสำคัญ คือ ให้ยกเลิกประกาศกระทรวงสาธารณสุขเมื่อปี 2565 และให้ กัญชาเฉพาะส่วนของช่อดอกเป็นสมุนไพรควบคุม

กรณีผู้ที่ต้องการศึกษาวิจัย ส่งออก จำหน่าย หรือแปรรูปต้องได้รับใบอนุญาตตามมาตรา 46 และต้องปฏิบัติตามเงื่อนไขต่าง ๆ  เช่น ต้องรายงานข้อมูลตามแบบที่อธิบดีประกาศกำหนด หรือ หากต้องการจะจำหน่ายต้องมีใบอนุญาตตามมาตรา 46 เท่านั้น

สำหรับการจำหน่ายต้องมาจากแหล่งที่ได้รับมาตรฐานการเพาะปลูกและเก็บเกี่ยวที่ดีจาก กรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก

ในประกาศฉบับดังกล่าว ระบุ ห้ามจำหน่ายในสถานที่ประกอบการ เว้นแต่เป็นผู้ประกอบวิชาชีพเวชกรรมตามกฎหมาย ห้ามจำหน่ายหรือแปรรูปเพื่อการค้าในตู้จำหน่ายสินค้าอัตโนมัติหรือผ่านช่องทางอิเล็กทรอนิกส์ ห้ามโฆษณา และห้ามจำหน่ายตามสถานที่ต่าง ๆ เช่น วัด หรือสถานที่สําหรับปฏิบัติพิธีกรรมทางศาสนา, หอพัก, สวนสาธารณะ สวนสัตว์ และสวนสนุก เป็นต้น 

สำหรับเนื้อหาสาระในประกาศฉบับนี้มีรายละเอียด ดังนี้

โดยที่เป็นการสมควรปรับปรุงประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรื่อง สมุนไพรควบคุม (กัญชา) พ.ศ. 2565  ลงวันที่ 11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2565 ที่กําหนดให้กัญชาเป็นสมุนไพรควบคุมที่มีค่าต่อการศึกษา หรือวิจัย หรือมีความสําคัญทางเศรษฐกิจเพื่อให้เหมาะสมกับสภาพการณ์ในปัจจุบันประกอบกับปัจจุบันยังไม่มีกฎหมายใดมาใช้ควบคุมเป็นการเฉพาะเพื่อมิให้ใช้ไปในทางที่ผิดวัตถุประสงค์ จึงควรมีการควบคุมไม่ให้นํากัญชาเฉพาะส่วนที่เป็นช่อดอกไปใช้ในทางที่ผิดวัตถุประสงค์ของการการใช้ประโยชน์จากสมุนไพรดังกล่าว

อาศัยอํานาจตามความในมาตรา 4 วรรคหนึ่ง มาตรา 44 และมาตรา 45 (3) (4) (5) และ (6) แห่งพระราชบัญญัติคุ้มครองและส่งเสริมภูมิปัญญาการแพทย์แผนไทย พ.ศ. 2542 รัฐมนตรีว่าการกระทรวง สาธารณสุขโดยคําแนะนําของคณะกรรมการคุ้มครองและส่งเสริมภูมิปัญญาการแพทย์แผนไทย จึงออกประกาศไว้ ดังต่อไปนี้

ข้อ 1 ประกาศนี้ให้ใช้บังคับตั้งแต่วันถัดจากวันประกาศในราชกิจจานุเบกษาเป็นต้นไป 

ข้อ 2 ให้ยกเลิกประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรื่อง สมุนไพรควบคุม (กัญชา) พ.ศ. 2565 ลงวันที่ 11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2565

ข้อ 3 ให้กัญชา ซึ่งเป็นพืชในสกุล Cannabis วงศ์ Cannabaceae เฉพาะส่วนของช่อดอกเป็นสมุนไพรควบคุม

ข้อ 4 ผู้ใดประสงค์จะศึกษาวิจัย ส่งออก จําหน่าย หรือแปรรูปสมุนไพรควบคุมเพื่อการค้าจะกระทําได้ก็ต่อเมื่อได้รับใบอนุญาตตามมาตรา 46 และผู้รับใบอนุญาตต้องปฏิบัติตามเงื่อนไข ดังต่อไปนี้

(1) ผู้รับใบอนุญาตให้ศึกษาวิจัย ส่งออก จําหน่าย หรือแปรรูปสมุนไพรควบคุมเพื่อการค้า ต้องจัดทําข้อมูลเกี่ยวกับแหล่งที่มา การนําไปใช้ และจํานวนที่เก็บไว้ ณ สถานประกอบการ และให้รายงานข้อมูลนั้น ต่อนายทะเบียนตามแบบที่อธิบดีประกาศกําหนด

(2) ผู้รับใบอนุญาตให้ส่งออกสมุนไพรควบคุมเพื่อการค้า ต้องแจ้งรายละเอียดการส่งออก ต่อผู้อนุญาตเป็นรายครั้ง ตามแบบที่อธิบดีประกาศกําหนด

(3) ผู้รับใบอนุญาตให้จําหน่ายหรือแปรรูปสมุนไพรควบคุมเพื่อการค้า ต้องจําหน่ายสมุนไพร ควบคุมให้กับผู้รับใบอนุญาตตามมาตรา 46 เท่านั้น

(4) การจําหน่ายและส่งออกสมุนไพรควบคุมของผู้ได้รับใบอนุญาต ต้องมาจากแหล่งที่ได้รับ การรับรองมาตรฐานการเพาะปลูกและการเก็บเกี่ยวที่ดีจากกรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก

(5) ห้ามจําหน่ายสมุนไพรควบคุมเพื่อการสูบในสถานที่ประกอบการ เว้นแต่การจําหน่าย โดยผู้ประกอบวิชาชีพเวชกรรมตามกฎหมายว่าด้วยวิชาชีพเวชกรรม ผู้ประกอบวิชาชีพการแพทย์แผนไทย ผู้ประกอบวิชาชีพการแพทย์แผนไทยประยุกต์ และหมอพื้นบ้านตามกฎหมายว่าด้วยวิชาชีพการแพทย์แผนไทยผู้ประกอบโรคศิลปะสาขาการแพทย์แผนจีนตามกฎหมายว่าด้วยการประกอบโรคศิลปะ และผู้ประกอบวิชาชีพทันตกรรมตามกฎหมายว่าด้วยวิชาชีพทันตกรรม ที่ใช้ในการรักษาผู้ป่วยของตน

(6) ห้ามจําหน่ายสมุนไพรควบคุม หรือสินค้าที่แปรรูปจากสมุนไพรควบคุมเพื่อการค้า ผ่านเครื่องจําหน่ายสินค้าอัตโนมัติ (Vending Machine) ผ่านช่องทางอิเล็กทรอนิกส์หรือเครือข่ายคอมพิวเตอร์ 

(7) ห้ามโฆษณาสมุนไพรควบคุมในทุกช่องทางเพื่อการค้า

(8) ห้ามจําหน่ายสมุนไพรควบคุม หรือสินค้าที่แปรรูปจากสมุนไพรควบคุมเพื่อการค้าในสถานที่ดังต่อไปนี้

(ก) วัดหรือสถานที่สําหรับปฏิบัติพิธีกรรมทางศาสนา

(ข) หอพักตามกฎหมายว่าด้วยหอพัก

(ค) สวนสาธารณะ สวนสัตว์ และสวนสนุก

การจําหน่ายสมุนไพรควบคุมเพื่อการค้าตามวรรคหนึ่ง (3) ไม่รวมถึงกรณีการจําหน่าย สมุนไพรควบคุมให้กับบุคคลใดๆที่มีใบสั่งจ่ายโดยผู้ประกอบวิชาชีพเวชกรรมตามกฎหมายว่าด้วยวิชาชีพเวชกรรม ผู้ประกอบวิชาชีพการแพทย์แผนไทย ผู้ประกอบวิชาชีพการแพทย์แผนไทยประยุกต์ และหมอพื้นบ้านตามกฎหมายว่าด้วยวิชาชีพการแพทย์แผนไทย ผู้ประกอบโรคศิลปะสาขาการแพทย์แผนจีนตามกฎหมายว่าด้วยการประกอบโรคศิลปะ ผู้ประกอบวิชาชีพเภสัชกรรมตามกฎหมายว่าด้วยวิชาชีพเภสัชกรรม และผู้ประกอบวิชาชีพทันตกรรมตามกฎหมายว่าด้วยวิชาชีพทันตกรรม เพื่อประโยชน์ทางการแพทย์

การสั่งจ่ายตามวรรคสอง ให้กําหนดจํานวนหรือปริมาณการใช้ตามความจําเป็นเพื่อการรักษาตัวเป็นการเฉพาะที่ใช้ได้ไม่เกิน 30 วัน

ข้อ 5 ให้ผู้รับใบอนุญาตตามมาตรา 46 อยู่ก่อนวันที่ประกาศนี้ใช้บังคับ เฉพาะในส่วนที่เป็นสมุนไพรควบคุมตามประกาศนี้ ต้องปฏิบัติตามเงื่อนไขที่กําหนดไว้ในข้อ 3 ของประกาศฉบับนี้ด้วย 

ข้อ 6 แบบการรายงาน แบบการแจ้งรายละเอียดการส่งออกสมุนไพรควบคุมรายครั้ง และแบบใบสั่งจ่ายให้เป็นไปตามแบบที่อธิบดีประกาศกําหนด