ผู้ป่วยไตวายเรื้อรังฯ รายใหม่เลือกวิธี ล้างไต บำบัดทดแทนไตเพิ่ม
หมอโรคไต รพ.มหาราชนครราชสีมา เผย ผู้ป่วยไตวายเรื้อรังฯ รายใหม่ เลือกบำบัดทดแทนไตวิธี "ล้างไตทางช่องท้อง" เพิ่ม รวมขอใช้เครื่องล้างไตอัตโนมัติ ชี้ ทำเองที่บ้านได้
23 มิถุนายน 2568 รศ. (พิเศษ) นพ.วทัญญู พาราพิบูลย์ อายุรแพทย์โรคไต กลุ่มงานอายุรกรรม โรงพยาบาลมหาราชนครราชสีมา เปิดเผยว่า การดูแลผู้ป่วยโรคไตวายเรื้อรังระยะสุดท้ายที่ต้องได้รับการบำบัดทดแทนไตซึ่งเป็นสิทธิประโยชน์ในระบบหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (บัตรทอง 30 บาท) ในจังหวัดนครราชสีมา หลังจากรัฐบาลและสำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (สปสช.) มีประกาศนโยบายการดูแลผู้ป่วยไตวายเรื้อรังระยะสุดท้ายโดยการล้างไตทางช่องท้อง (CAPD) เป็นทางเลือกแรกในการรักษา (PD First)
พบว่า ทำให้จำนวนผู้ป่วยรายใหม่ที่เข้ารับบริการล้างไตทางช่องท้องมีจำนวนเพิ่มมากขึ้น ซึ่งรวมถึงการเลือกใช้เครื่องล้างไตทางช่องท้องอัตโนมัติ (APD) หากไม่มีข้อห้ามทางการแพทย์ ซึ่งเป็นหนึ่งในทางเลือกของการบำบัดทดแทนไตในระบบที่ผู้ป่วยสามารถเข้าถึงสิทธิประโยชน์บริการได้โดยไม่มีค่าใช้จ่าย
ทั้งนี้ จากการให้คำแนะนำและการปรึกษาร่วมกัน ระหว่างผู้ป่วยและทีมแพทย์ที่โรงพยาบาลมหาราชนครราชสีมา พบว่าเหตุผลส่วนใหญ่ที่ผู้ป่วยเลือกใช้เครื่อง APD นอกจากเป็นวิธีที่ผู้ป่วยบำบัดทดแทนไตได้เองที่บ้าน ใช้เวลาล้างไตเพียงแค่วันละครั้งในช่วงกลางคืนที่มีความสะดวกแล้ว ยังส่งผลให้ผู้ป่วยสามารถออกไปใช้ชีวิตประจำวันนอกบ้านในช่วงกลางวันได้ตามปกติ แตกต่างจากการล้างไตทางช่องท้องด้วยตนเองที่ต้องทำวันละ 4 ครั้งในช่วงกลางวัน
"ผลที่เกิดขึ้น คือ ทำให้ผู้ป่วยไตวายเรื้อรังที่ต้องการใช้ชีวิตในช่วงกลางวัน ทั้งที่ต้องทำงานหารายได้ หรือที่ยังต้องเรียนหนังสือ ส่วนใหญ่จะเลือกเครื่องล้างไตทางช่องท้องอัตโนมัติเพราะสามารถล้างไตเองในช่วงเวลากลางคืน โดยเครื่องจะทำการบำบัดในช่วงระหว่างนอนหลับใช้เวลาประมาณ 8 - 10 ชั่วโมงโดยผู้ป่วยไม่ต้องลุกขึ้นมาเพื่อเปลี่ยนน้ำยาล้างไตทำให้ผู้ป่วยสามารถนอนพักผ่อนได้ตามปกติ และเมื่อตื่นเช้ามาก็ออกไปใช้ชีวิตประจำวันได้เหมือนกับคนอื่นๆ ทั่วไป" รศ. (พิเศษ) นพ.วทัญญู กล่าวย้ำ
ในส่วนขั้นตอนการดูแลผู้ป่วยไตวายเรื้อรังระยะท้ายนั้น รศ. (พิเศษ) นพ.วทัญญู กล่าวว่า ที่โรงพยาบาลมหาราชนครราชสีมา ในกรณีผู้ป่วยที่ต้องการบำบัดล้างไตด้วยเครื่อง APD. จะต้องรอคอยเครื่องประมาณ 1 - 2 สัปดาห์ ซึ่งก็จะได้รับเครื่อง APD ไปล้างไตที่บ้าน
ที่สำคัญต่อผู้ป่วยนอกจากการเรียนรู้วิธีการใช้งานเครื่อง APD อย่างถูกต้องแล้ว ในระยะแรกทีมแพทย์ที่ดูแลผู้ป่วยจะทำการติดตามผลการบำบัดจากการล้างไตโดยเครื่อง APD อย่างใกล้ชิดโดยจะมีการเจาะเลือดเพื่อตรวจสอบค่าการกรองของเสีย และประเมินสภาพร่างกาย เนื่องจากต้องให้แน่ใจว่า ผู้ป่วยได้ใช้เครื่อง APD ล้างไตได้ถูกวิธี และสามารถกรองของเสียออกจากร่างกายได้อย่างเพียงพอ
"APD ถือเป็นอีกทางเลือกในการบำบัดทดแทนไตที่เป็นประโยชน์ต่อผู้ป่วยโรคไตอย่างมาก เพราะเป็นเครื่องมือทางการแพทย์ที่มีความสะดวก ประหยัดค่าใช้จ่าย และทำให้ผู้ป่วยมีอิสระในการใช้ชีวิตมากขึ้น แม้ว่าต้องทำทุกวัน แต่ก็เป็นการทำในช่วงกลางคืน ไม่กระทบกับกิจกรรมอื่นๆ ทั้งยังสอดรับกับนโยบายรัฐบาลที่ต้องการให้การล้างไตทางช่องท้องเป็นทางเลือกแรกสำหรับการรักษาผู้ป่วยโรคไตวายเรื้อรังระยะสุดท้าย" อายุรแพทย์โรคไต โรงพยาบาลมหาราชนครราชสีมา กล่าวย้ำ
โรคไตวายเรื้อรังเป็นภาวะเจ็บป่วยที่คุกคามสุขภาพของคนไทยและมีแนวโน้มเพิ่มมากขึ้น ซึ่งแนวทางที่ดีที่สุด คือป้องกันไม่ให้เกิดโรค โดยเฉพาะการควบคุมกลุ่มโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง (NCDs) ทั้งเบาหวานและความดันโลหิตสูง ซึ่งผู้ป่วย 2 กลุ่มโรค NCDs นี้จะพบโรคไตมากที่สุด
ดังนั้น ในการตรวจติดตามผู้ป่วยทั้ง 2 กลุ่มโรค ควรทำการคัดกรองภาวะไตเสื่อมควบคู่ไปด้วย เพื่อเฝ้าระวังและเข้าสู่การรักษาในระยะแรก ทั้งการควบคุมอาการ การชะลอภาวะไตเสื่อม รวมถึงการฟื้นฟูอาการให้กลับเป็นปกติ ก่อนที่จะลุกลามไปสู่ไตวายเรื้อรังระยะสุดท้าย
อย่างไรก็ตาม สำหรับผู้ป่วยที่มีภาวะไตวายเรื้อรังระยะท้ายและบำบัดทดแทนไตแล้วนั้นก็มีคุณภาพชีวิตที่ดีได้ หากทำการรักษาได้อย่างถูกต้องและเหมาะสม โดยเลือกวิธีการบำบัดทดแทนไตที่เหมาะสมกับสภาวะของผู้ป่วย