เปิด 4 ขั้นตอน-ข้อห้าม ปฐมพยาบาลหลังสัมผัสแมงกะพรุนพิษ

จากกรณีที่มีรายงานพบผู้ได้รับบาดเจ็บจากการสัมผัสแมงกะพรุนพิษ บริเวณหาดป่าตองและหาดกะหลิม จ.ภูเก็ต นั้น นายแพทย์มณเฑียร คณาสวัสดิ์  อธิบดีกรมควบคุมโรค เปิดเผยว่า กรมควบคุมโรคได้รับรายงานพบนักท่องเที่ยวหลายรายสัมผัสแมงกระพรุนพิษมีอาการผื่นแดง ปวดแสบปวดร้อนบริเวณผิวหนัง หลังขึ้นจากลงเล่นน้ำทะเล บริเวณหาดป่าตองและหาดกะหลิม จังหวัดภูเก็ต

โดยนักท่องเที่ยวได้รับการช่วยเหลือจากเจ้าหน้าที่ไลฟ์การ์ดเทศบาลป่าตองในการปฐมพยาบาลด้วยการราดน้ำส้มสายชู และนำผู้ป่วยที่มีอาการแพ้มากส่งต่อโรงพยาบาลโดยไม่มีรายงานผู้บาดเจ็บรุนแรงหรือเสียชีวิต 

ทั้งนี้ ข้อมูลจากกรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่งได้รายงานว่า แมงกระพรุนทั่วโลกมีมากกว่า 9,000 สายพันธุ์ และมากกว่า 100 สายพันธ์ุมีพิษต่อมนุษย์

สำหรับข้อมูลแมงกระพรุนพิษในประเทศไทย ระหว่างปี พ.ศ. 2553 - 2564 จำแนกชนิดของแมงกระพรุนตามลักษณะความเป็นพิษได้ 5 กลุ่ม โดยอาการของพิษมีตั้งแต่มีพิษเฉพาะบริเวณที่สัมผัส เป็นผื่นแดงปวดแสบปวดร้อนไปจนถึงมีพิษต่อระบบประสาท ระบบกล้ามเนื้อหัวใจและระบบไหลเวียนโลหิต ซึ่งเป็นอันตรายถึงชีวิตได้ 

แมงกระพรุนพบได้มากขึ้นในช่วงฤดูฝน โดยเฉพาะหลังฝนตก บริเวณทะเลน้ำตื้นหรือใกล้ชายฝั่ง หากประชาชนหรือนักท่องเที่ยว แนะนำหลีกเลี่ยงการสัมผัสไว้ก่อนเมื่อร่างกายคนสัมผัสถูกแมงกระพรุนที่มีพิษจะปล่อยเข็มพิษสู่ร่างกายคนทำให้มีอาการปวดแสบบริเวณสัมผัส หากเป็นชนิดที่พิษรุนแรง พิษก็จะกระจายสู่ระบบประสาท ระบบหมุนเวียนเลือดและหัวใจ เป็นอันตรายถึงชีวิตได้

สำหรับกรณีที่เกิดขึ้นที่หาดป่าตอง จังหวัดภูเก็ต น่าจะเป็นแมงกระพรุนไฟที่มีพิษเฉพาะที่ต่อผิวหนังที่สัมผัส ซึ่งต้องขอชื่นชมเจ้าหน้าที่ไลฟ์การ์ดและเทศบาลเมืองป่าตองที่มีความรู้และทักษะ รวมทั้งความพร้อมในการปฐมพยาบาล โดยจัดให้มีน้ำส้มสายชูพร้อมใช้อยู่ในบริเวณหาด ทำให้เมื่อเกิดเหตุสามารถใช้ต้านพิษได้ทันทีโดยน้ำส้มสายชูมีฤทธิ์ยับยั้งการฉีดพิษของแมงกระพรุน 

กรมควบคุมโรค แนะวิธีปฐมพยาบาลหากสงสัยว่า โดนพิษแมงกะพรุน ดังนี้

1. รีบขึ้นจากน้ำทะเลและรีบขอความช่วยเหลือพร้อมโทรแจ้งหน่วยแพทย์ฉุกเฉิน 1669

2. ให้ผู้บาดเจ็บอยู่นิ่ง ๆ และห้ามขัดถูบริเวณที่สัมผัส เนื่องจากการเคลื่อนไหวอาจเป็นการกระตุ้นการสัมผัสพิษมากขึ้น

3. ใช้น้ำส้มสายชูความเข้มข้น 4 - 6% ที่ใช้ในครัวเรือนทั่วไป ราดบริเวณที่สัมผัสต่อเนื่องอย่างน้อย 30 วินาที (ห้ามราดด้วยน้ำจืด น้ำเปล่า หรือแอลกอฮอล์) เพื่อให้เข็มพิษหลุดเช่นเดียวกับโดนแมงกะพรุน

4. หากผู้บาดเจ็บหากอาการไม่ดีขึ้นให้รีบนำผู้บาดเจ็บส่งโรงพยาบาลอย่างรวดเร็ว  

ทั้งนี้ กรมควบคุมโรคขอให้ประชาชนและนักท่องเที่ยว สวมเสื้อผ้ามิดชิดลงเล่นน้ำ ไม่ควรเล่นน้ำหลังฝนตก สังเกตจุดวางน้ำส้มสายชูและปฏิบัติตามป้ายแจ้งเตือน หากพบว่า มีซากของแมงกะพรุนกล่องอยู่ตามชายหาด ไม่ควรลงเล่นน้ำหรือลงเล่นน้ำในบริเวณปลอดภัยที่เจ้าหน้าที่จัดไว้ให้เท่านั้นและให้ปฏิบัติตามคำเตือนของเจ้าหน้าที่อย่างเคร่งครัด