โอมิครอน BA.4/BA.5 แพร่ระบาดไวจาก 1 ไป 18.6 คนจริงหรือไม่ เช็คเลย

ดร.อนันต์ จงแก้ววัฒนา ผู้อำนวยการกลุ่มวิจัยนวัตกรรมสุขภาพสัตว์ และการจัดการ ศูนย์พันธุวิศวกรรม และเทคโนโลยีชีวภาพแห่งชาติ (ไบโอเทค) โพสต์เฟสบุ๊กส่วนตัว (Anan Jongkaewwattana)โดยมีข้อความระบุว่า 

BA.4/5 ติดไวจาก 1 ไป 18.6 คน จริงๆหรือ???

เห็นมีคนส่งต่อข้อมูลที่พูดถึงค่า R0 ของไวรัส BA.4/5 ที่สูงถึง 18.6 

แล้วเอาไปอนุมานต่อว่า ไวรัสสายพันธุ์นี้สามารถติดจาก 1 คนแล้วแพร่ต่อไปได้อีก 18.6 คน 

โดยใช้นิยามของ R0 เป็นตัวอธิบาย ผมไม่ได้เป็นนักระบาดวิทยาแต่ตามความเข้าใจผมคิดว่า การคิดค่า R0 แบบหลักการข้างล่างนี้ไม่น่าจะถูกต้องครับ

โดยนิยาม R0 จะคิดจากการแพร่กระจายของเชื้อในกลุ่มประชากรที่ยังไม่มีภูมิคุ้มกันต่อไวรัส 

เป็นคุณสมบัติของไวรัสที่แท้จริงในการแพร่กระจายในประชากรมนุษย์โดยไม่มีปัจจัยภายนอกเข้ามาเกี่ยวข้อง 

ดังนั้นค่า R0 ที่น่าเชื่อถือที่สุดของข้อมูลชุดนี้คือ R0 = 3.3 ของสายพันธุ์ดั้งเดิม

ตัวเลขที่สูงขึ้นไปเรื่อยๆคือ การนำเอาค่าทีเรียกว่า transmissibility/growth advantage 

ซึ่งเก็บข้อมูลจากการที่เชื้อนั้นๆหนีภูมิคุ้มกันได้มากขึ้นจึงพบการติดมากกว่าสายพันธุ์เดิม 

และดูจะวิ่งไวกว่า (เพราะใหม่และสดกว่า) หรือ ติดเชื้อในเซลล์ที่จำเพาะกว่าจึงเพิ่มจำนวนได้ไวกว่า 

แต่ตัวเลขดังกล่าวไม่ได้เป็นการวัดความสามารถในการแพร่เชื้อแบบที่คิดค่า R0 

การที่ทำตัวเลขดังกล่าวมาคูณกับ R0 แบบทับไปเรื่อยๆแบบนี้ ทำให้ความหมายของ R0 เปลี่ยนไปทันที

ตอนนี้ชัดเจนครับว่า BA.4/5 แพร่ไวขึ้น แต่ถ้าย้อนเวลากลับไปได้แล้วนำ BA.4/5 ไประบาดแทน สายพันธุ์ใน Wuhan จะสามารถติดคนได้ทีละ 18.6 คนหรือไม่???

ถ้าไม่ใช่ ก็แสดงว่าค่า R0 ที่เอามาอ้างอิงคงคาดเคลื่อนแล้วหล่ะครับ