ส่งออกข้าวผวา สหรัฐบีบญี่ปุ่นเพิ่มนำเข้า หั่นโควตาไทยเหลือไม่ถึง 1 แสนตัน

ญี่ปุ่นและสหรัฐอเมริกาได้ตกลงในข้อตกลงการค้า เมื่อ 22 กรกฎาคม 2568 ว่า ญี่ปุ่นจะนำเข้าข้าวจากสหรัฐภายในโควตาที่ได้รับยกเว้นภาษี (tariff-free quota) ตามกรอบ “minimum access” ที่กำหนดไว้ในองค์การการค้าโลก (WTO) ซึ่งญี่ปุ่นอนุญาตการนำเข้าข้าวโดยไม่เสียภาษีประมาณ 770,000 ตันต่อปี

ในข้อตกลงนั้น สหรัฐได้ตกลงจะลดอัตราภาษีตอบโต้ (reciprocal tariffs) สำหรับการนำเข้าสินค้าญี่ปุ่นไปตลาดสหรัฐ จากอัตราที่เคยเสนอไว้ 25% ลงมาเป็น 15%

ทั้งนี้ นางศุภจี สุธรรมพันธุ์ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงพาณิชย์ กล่าวในการมอบนโยบาย "Quick Big Win" ของกระทรวงพาณิชย์ (เมื่อวันที่ 1 ต.ค. 2568) ตอนหนึ่งว่า ทางกระทรวงฯ กำลังเจรจาเพื่อเร่งทำ MOU กับทางญี่ปุ่น เพื่อล็อกให้คงโควตานำเข้าข้าว 300,000 ตันต่อปีให้กับไทย เนื่องจากญี่ปุ่นมีข้อตกลงต้องนำเข้าข้าวจากสหรัฐ เพิ่มขึ้น 75% ซึ่งอาจมาเบียดบังโควตาของไทยได้

ต่อเรื่องดังกล่าว นายชูเกียรติ โอภาสวงศ์ นายกกิตติมศักดิ์ สมาคมผู้ส่งออกข้าวไทย เปิดเผยกับ “ฐานเศรษฐกิจ” ว่า การไปขอให้ญี่ปุ่นล็อกโควตาให้กับไทย 300,000 ตันนั้น มองว่าเป็นเรื่องยาก เพราะเดิมญี่ปุ่นถูกสหรัฐบีบให้เปิดตลาดข้าวเสรี ซึ่งญี่ปุ่นไม่ยอม จึงต้องแลกเปลี่ยนโดยการที่อเมริกาขอโควตาข้าวภายใต้ข้อตกลงที่ทำไว้ใน WTO ที่ญี่ปุ่นต้องนำเข้าข้าวภายใต้โควตาปีละ 770,000 ตัน ซึ่งปกติญี่ปุ่นจะซื้อจากไทย 300,000 ตัน และสหรัฐ 300,000 ตัน ที่เหลือจากประเทศอื่น ๆ

“หากสหรัฐขอโควตา 75% ของ 770,000 ตัน โควตาของไทยจาก 300,000 ตัน อาจจะเหลือไม่ถึง 100,000 ตันในปีหน้า เพราะญี่ปุ่นจำเป็นต้องรักษาสัญญาที่ให้ไว้กับสหรัฐ เพื่อรักษาความสามารถในการแข่งขันส่งออกสินค้าอุตสาหกรรมของญี่ปุ่น เช่น รถยนต์ และสินค้าอื่น ๆ ของญี่ปุ่นไปสหรัฐภายใต้ภาษีที่เพิ่มขึ้น 15%”

จากการตรวจสอบข้อมูลจากสมาคมผู้ส่งออกข้าวไทย ช่วง 7 เดือนแรกปีนี้ (ม.ค.-ก.ค. 2568) ไทยมีการส่งออกข้าวไปญี่ปุ่น ปริมาณ 148,028 ตัน มูลค่า 2,396 ล้านบาท ลดลงจากช่วงเดียวกันของปีก่อนที่ส่งออกได้ 183,575 ตัน มูลค่า 4,185 ล้านบาท โดยปริมาณลดลง 19% และมูลค่าลดลง 42% ตามลำดับ โดยการส่งออกข้าวของไทยไปญี่ปุ่นช่วง 7 เดือนแรกอยู่อันดับ 7 รองจากการส่งออกไปยังอิรัก สหรัฐอเมริกา แอฟริกาใต้ จีน เซเนกัล และฟิลิปปินส์ ตามลำดับ