เขียนธรรมนูญครอบครัวอย่างไรให้หนักแน่นและเปี่ยมคุณค่า

Preston Root ทายาทรุ่นที่สี่ของ Root Glass Company ธุรกิจครอบครัวเก่าแก่ของสหรัฐอเมริกา ผู้ผลิตขวดแก้วให้กับ Coca-Cola ตั้งแต่ยุคบุกเบิก ได้ถ่ายทอดประสบการณ์จากการบริหาร Root Family Office และการมีบทบาทในการส่งเสริมระบบธรรมาภิบาล (governance) ให้ครอบครัวที่มีธุรกิจร่วมกัน โดยเล่าว่าการจัดทำธรรมนูญครอบครัว (family constitution)

เริ่มต้นจากการที่สมาชิกในครอบครัวขยายจำนวนอย่างรวดเร็ว ภายในเวลาไม่ถึง 20 ปี จำนวนเพิ่มขึ้นมากกว่า 50 คน ทำให้เกิดความซับซ้อนในการสื่อสาร การตัดสินใจ และการถ่ายทอดธุรกิจ ซึ่งหากไม่มีแนวทางร่วมที่ชัดเจน องค์ความรู้และคุณค่าที่สั่งสมมาก็อาจเลือนหายไป นั่นจึงเป็นจุดเริ่มต้นของการร่างธรรมนูญฉบับแรกเมื่อสามปีก่อน และได้รับการปรับปรุงต่อเนื่องจนถึงฉบับล่าสุดในเวอร์ชันที่สามแล้ว

Root เน้นย้ำว่าธรรมนูญครอบครัวไม่ควรเป็นเพียงเอกสารธรรมดา แต่ควรมีความหนักแน่น (gravitas) ที่สะท้อนความตั้งใจและคุณค่าของครอบครัว เปรียบเสมือนสูตรอาหารประจำตระกูลที่หากไม่มีใครบันทึกไว้ วันหนึ่งรสชาติ ความหมาย และเรื่องราวความเป็นมาอาจสูญหายไป เช่นเดียวกันหากไม่มีใครจดจำและสื่อสารสิ่งที่ครอบครัวให้คุณค่า ธรรมเนียมและความตั้งใจก็อาจเลือนหายไปตามกาลเวลาได้ ทั้งนี้เป้าหมายของธรรมนูญครอบครัวไม่ใช่เพียงการวางระเบียบเท่านั้น

แต่คือการกำหนดแนวทางร่วมที่ชัดเจน เป็นเหมือนเข็มทิศให้กับสมาชิกทุกคน ไม่ว่าจะเป็นการย้ำคุณค่าหลัก (values) การวางแนวปฏิบัติร่วมกัน การจัดการความขัดแย้งอย่างสร้างสรรค์ การกำหนดวิธีสื่อสาร ตลอดจนแนวทางการสืบทอดตำแหน่งผู้นำ และกระบวนการตัดสินใจภายในครอบครัว เช่น การประชุมสภาครอบครัว (family council) เป็นต้น ซึ่งทั้งหมดนี้จะช่วยรักษาความสัมพันธ์ในครอบครัวให้แน่นแฟ้นพร้อมไปกับคงไว้ซึ่งทิศทางธุรกิจที่มั่นคงด้วย

สิ่งสำคัญที่ทำให้ธรรมนูญครอบครัวมีพลังอยู่ที่ทั้ง “เนื้อหาและรูปแบบ” จึงไม่ควรปล่อยให้เอกสารชิ้นนี้เป็นเพียงไฟล์ในคอมพิวเตอร์หรือกระดาษถ่ายเอกสารธรรมดาเท่านั้น แต่ควรจัดพิมพ์อย่างประณีต เป็นรูปเล่มที่ดูน่าเชื่อถือ มีภาพประกอบ เรื่องเล่า หรือสัญลักษณ์ที่สะท้อนถึงความภาคภูมิใจ เพื่อให้สมาชิกครอบครัวรู้สึกผูกพันและจดจำได้ว่า

“นี่คือสิ่งที่ทุกคนร่วมกันสร้างขึ้นมา” และที่สำคัญกระบวนการเขียนธรรมนูญควรเป็นกระบวนการแบบมีส่วนร่วม ซึ่งไม่จำเป็นต้องทำให้สมบูรณ์แบบในคราวเดียว แต่การได้พูดคุย ถกเถียง และตกผลึกแนวคิดร่วมกันต่างหากที่ทำให้เอกสารฉบับนี้มีชีวิต มีคุณค่าทางจิตใจ และไม่ใช่เพียงคู่มือหรือกฎระเบียบที่ไร้ความหมายเท่านั้น

ธรรมนูญครอบครัวจึงเปรียบเสมือนสะพานที่เชื่อมความเป็นครอบครัวเข้ากับบทบาทเจ้าของธุรกิจ ให้เดินหน้าไปด้วยกันอย่างสมดุล เมื่อเอกสารฉบับนี้มีทั้งความหมายที่ลึกซึ้งและรูปแบบที่ชัดเจน ก็จะกลายเป็นสิ่งล้ำค่าที่ส่งต่อจากรุ่นสู่รุ่น ยืนหยัดได้ยาวนานยิ่งกว่าทรัพย์สินทางการเงินใดๆ

อ้างอิง

Root, P. (2024). Crafting a family constitution that conveys gravitas. Family Business Magazine. https://familybusinessmagazine.com/governance/crafting-a-family-constitution-that-conveys-gravitas/