ปัจจัยเกิด “นิ่วในไต” ต้นเหตุ “ไตวาย”

การดื่มน้ำน้อย หรือการกินอาหารที่มีโซเดียมสูง อาจนำไปสู่โรค “นิ่วในไต” ถึงแม้โรคนี้ไม่ได้อันตรายถึงชีวิต แต่หากปล่อยทิ้งไว้นาน ไม่รีบรักษาอาจเกิดภาวะแทรกซ้อนที่ทำให้เกิดภาวะไตเสื่อมและไตวายได้ในที่สุด

“นิ่วในไต” เกิดจากการสะสมของแร่ธาตุและสารเคมีในปัสสาวะที่ตกตะกอนและก่อตัวเป็นก้อนแข็งในไตหรือทางเดินปัสสาวะ ก้อนนิ่วเหล่านี้อาจมีขนาดเล็กจนไม่ก่อให้เกิดปัญหา แต่หากมีขนาดใหญ่ขึ้น อาจทำให้เกิดอาการเจ็บปวดและอุดตันในทางเดินปัสสาวะ ซึ่งจะทำให้มีอาการปวดหลัง ปวดเอวเรื้อรัง

ปัสสาวะเป็นเลือด มีการติดเชื้อในระบบปัสสาวะที่จะทำให้มีไข้ หนาวสั่น หากนิ่วมีขนาดใหญ่มากและตกค้างในไตเป็นเวลานาน อาจทำให้การทำงานของไตเสื่อมลง และเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดมะเร็งกรวยไตได้

ปัจจัยที่ทำให้เกิด “นิ่วในไต”

• การดื่มน้ำน้อยทำให้ปัสสาวะเข้มข้น และแร่ธาตุต่าง ๆ ตกตะกอนได้ง่าย

• การกินอาหารที่มีแคลเซียมหรือกรดยูริกสูง เช่น เนื้อแดง อาหารเค็ม และน้ำตาล

• กรรมพันธุ์ หากมีสมาชิกในครอบครัวเคยมีนิ่วในไต อาจมีความเสี่ยงเพิ่มขึ้น

• ปัจจัยด้านสุขภาพ เช่นโรคเบาหวาน ความดันโลหิตสูง หรือการใช้ยาบางชนิด เช่น ยาขับปัสสาวะ

การวินิจฉัยนิ่วในไตจำเป็นต้องอาศัยข้อมูลประวัติด้านสุขภาพและผลการตรวจร่างกายของผู้ป่วย เช่นการตรวจเลือด ตรวจปัสสาวะ อัลตราซาวด์ (Ultrasound) หรือตรวจด้วยเครื่องเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ (CT Scan) เพื่อให้แพทย์สามารถวางแผนการรักษาได้อย่างเหมาะสมในผู้ป่วยแต่ละราย

การรักษา “นิ่วในไต”

• การกินยาคลายท่อไตทำให้นิ่วตกลงมาได้ง่ายขึ้น หรือยาช่วยละลายนิ่ว ซึ่งวิธีนี้สามารถใช้ได้กับนิ่วที่อยู่บริเวณท่อไตส่วนปลายที่มีขนาดเล็กมากกว่า 5 มิลลิเมตร

• การสลายนิ่ว (Extracorporeal shock wave lithotripsy:ESWL) เป็นวิธีการรักษาที่เหมาะกับนิ่วในไตขนาดเล็กกว่า 1 เซนติเมตร และนิ่วมีความแข็งไม่มาก โดยมักมีข้อจำกัดหลายอย่างในผู้ป่วยที่มีน้ำหนักตัวมาก, ตั้งครรภ์ และนิ่วที่อยู่ด้านล่างของไต(lower pole stones)

• การผ่าตัดรักษานิ่วในไตผ่านรูที่ผิวหนัง (Percutaneous nephrolithotomy:PCNL) เป็นวิธีการรักษาที่เหมาะกับนิ่วขนาดกลางถึงใหญ่ ต้องอาศัยศัลยแพทย์ที่มีความชำนาญและเครื่องมือเฉพาะสำหรับการกรอนิ่วผ่านการเจาะรูที่ผิวหนัง อีกทั้งยังมีความเสี่ยงต่อการเสียเลือดมากอยู่

• การผ่าตัดเปิดเพื่อรักษานิ่ว วิธีนี้ได้รับความนิยมน้อยลงในปัจจุบัน เพราะต้องมีบาดแผลขนาดใหญ่ที่มีความเสี่ยงต่อการเสียเลือดมาก และอาจทำให้การทำงานของไตลดลงได้หลังการผ่าตัด

ปัจจุบันมีวิธีการรักษานิ่วในไตโดยไม่ต้องผ่าตัด คือการส่องกล้องสลายนิ่วโดยใช้เลเซอร์ผ่านทางท่อไต (RIRS)” เป็นเทคนิคใหม่ที่กำลังเป็นที่นิยม ที่สามารถรักษานิ่วในไตได้ดีทุกขนาด ซึ่งวิธีนี้ทำให้ผู้ป่วยไม่มีบาดแผล เสียเลือดน้อย ใช้ระยะเวลาพักฟื้นในโรงพยาบาลสั้น และสามารถนำนิ่วมาวิเคราะห์หาชนิดของนิ่ว เพื่อป้องกันการเกิดนิ่วในอนาคตได้

ขอบคุณ : โรงพยาบาลเวชธานี

คอลัมน์ Tricks for Life หน้า 15 หนังสือพิมพ์ฐานเศรษฐกิจ ฉบับที่ 4,093 วันที่ 4 - 7 พฤษภาคม พ.ศ. 2568