กางรัฐธรรมนูญ "ยุบสภา vs ลาออก" ความต่างในทางการเมืองและเศรษฐกิจ

"ลาออก" กับ "ยุบสภา" ต่างกันอย่างไร? เป็นคำถามท่ามกลางข้อเรียกร้องให้ "นางสาวแพทองธาร ชินวัตร นายกรัฐมนตรี" รับผิดชอบทางการเมือง หลังเหตุการณ์คลิปเสียงสนทนาระหว่างนายกรัฐมนตรีกับ สมเด็จฮุน เซน ประธานวุฒิสภากัมพูชา ส่งผลให้เกิดการเรียกร้องเสนอให้ยุบสภา และ ลาออก

 

ฐานเศรษฐกิจ ตรวจสอบ "รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560" และจากนักวิเคราะห์พบว่าทั้งสองทางเลือกพบว่ามีความแตกต่าง และมีผลที่ตามมาในหลายมิติ

การลาออกตามมาตรา 170 กระบวนการที่รวดเร็วกว่า

รัฐธรรมนูญมาตรา 170 กำหนดให้นายกรัฐมนตรีพ้นจากตำแหน่งในกรณีต่างๆ รวมถึงการลาออก

 

โดยเมื่อนายกฯ ลาออกแล้ว จะเข้าสู่กระบวนการตามมาตรา 159 ที่กำหนดให้สภาผู้แทนราษฎรเลือกนายกฯ คนใหม่

 

โดยขั้นตอนการเลือกนายกฯ ใหม่ตามมาตรา 159 มีดังนี้ 

• บุคคลที่จะได้รับการเสนอชื่อต้องอยู่ในบัญชีรายชื่อแคนดิเดตนายกฯ ที่พรรคการเมืองยื่นไว้ก่อนการเลือกตั้ง
• พรรคที่เสนอชื่อต้องมีสมาชิกสภาไม่น้อยกว่า 25 คน (ร้อยละ 5 ของจำนวน สส. ทั้งหมด)
• การเสนอชื่อต้องได้รับการรับรองจาก สส. อย่างน้อย 50 คน
• การลงมติต้องทำโดยเปิดเผยตามข้อบังคับการประชุมสภาฯ พ.ศ. 2562 ข้อ 83
• ผู้ได้รับเลือกต้องได้คะแนนเสียงมากกว่ากึ่งหนึ่งของ สส. ทั้งหมด (อย่างน้อย 248 เสียงจาก 493 คน)

และหากเกิดการลาออกจริง ก็พบว่าปัจจุบันเหลือแคนดิเดตนายกรัฐมนตรีที่มีคุณสมบัติตามกฎหมาย 5 ราย คือ นายชัยเกษม นิติสิริ (พรรคเพื่อไทย) นายอนุทิน ชาญวีรกูล (พรรคภูมิใจไทย)  พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา (พรรครวมไทยสร้างชาติ) นายพีระพันธุ์ สาลีรัฐวิภาค (พรรครวมไทยสร้างชาติ) และนายจุรินทร์ ลักษณวิศิษฏ์ (พรรคประชาธิปัตย์)

 

ขณะที่พรรคพลังประชารัฐของ พล.อ.ประวิตร วงษ์สุวรรณ ปัจจุบันมี สส. ในมือไม่ถึงเกณฑ์

 

การยุบสภาตามมาตรา 103 กระบวนการที่ซับซ้อนกว่า

รัฐธรรมนูญมาตรา 103 กำหนดกรอบการยุบสภาผู้แทนราษฎรไว้อย่างชัดเจน โดยระบุว่า "พระมหากษัตริย์ทรงไว้ซึ่งพระราชอำนาจที่จะยุบสภาผู้แทนราษฎรเพื่อให้มีการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรใหม่"

 

กระบวนการตามมาตรา 103

• การยุบสภาต้องกระทำโดยพระราชกฤษฎีกา
• สามารถกระทำได้เพียงครั้งเดียวในเหตุการณ์เดียวกัน
• ภายใน 5 วันนับจากวันที่พระราชกฤษฎีกามีผล คณะกรรมการการเลือกตั้งต้องประกาศกำหนดวันเลือกตั้งทั่วไป
• การเลือกตั้งต้องจัดขึ้นไม่น้อยกว่า 45 วัน แต่ไม่เกิน 60 วัน นับจากวันที่พระราชกฤษฎีกามีผล
• วันเลือกตั้งต้องเป็นวันเดียวกันทั่วราชอาณาจักร

 

อีกประเด็นคือการพ้นจากตำแหน่งของคณะรัฐมนตรี

ตามมาตรา 172 เมื่อนายกฯ พ้นจากตำแหน่ง รัฐมนตรีทุกคนต้องพ้นจากตำแหน่งด้วย แต่สามารถรักษาการในตำแหน่งได้จนกว่าจะมีรัฐมนตรีใหม่ ข้อกำหนดนี้ส่งผลต่อความต่อเนื่องของนโยบายเศรษฐกิจในระยะสั้น

 

ผลกระทบทางเศรษฐกิจ จาก 2 ผลลัพธ์

นักวิเคราะห์การเมือง ให้ข้อมูลว่า การลาออก เกิดความไม่แน่นอนระยะสั้น แต่ฟื้นตัวเร็ว เพราะจากประสบการณ์ในอดีต การลาออกของนายกฯ มักส่งผลกระทบต่อตลาดทุนเพียงระยะสั้น เนื่องจาก

• กระบวนการเลือกนายกฯ ใหม่ใช้เวลาเพียง 1-2 สัปดาห์
• ไม่มีการหยุดชะงักของนโยบายเศรษฐกิจขนาดใหญ่
• ความต่อเนื่องในการบริหารราชการแผ่นดิน
• ลดความกังวลของนักลงทุนต่างชาติที่ต้องการเสถียรภาพ

 

แต่เนื่องจากข้อจำกัดทางการเมือง คือ มีความเสี่ยงในกรณีที่ไม่มีแคนดิเดตที่ได้รับการยอมรับ อาจเกิดความยืดเยื้อในความขัดแย้งทางการเมือง

 

ส่วน "การยุบสภา" นักวิเคราะห์ อธิบายว่า ค่าใช้จ่ายในการจัดการเลือกตั้งประมาณ 3,000-5,000 ล้านบาท/ครั้ง ทำให้เกิดช่วงสุญญากาศที่ยาวนานกว่า  กระทบความเชื่อมั่นนักลงทุน ผลกระทบทางเศรษฐกิจรุนแรงกว่า ดังนี้

• ช่วงสุญญากาศทางการเมือง 2-3 เดือน
• การหยุดชะงักของงบประมาณ-โครงการลงทุนภาครัฐ
• ความไม่แน่นอนในนโยบายการคลัง-การเงิน
• การชะลอการตัดสินใจลงทุนของภาคเอกชน
• การเปลี่ยนแปลงนโยบายเศรษฐกิจหลักหากมีรัฐบาลใหม่
• กระทบต่อเครดิตเรตติ้งของประเทศ
• ความล่าช้าในการดำเนินโครงการร่วมทุนระหว่างประเทศ

 

ข้อจำกัดในการยุบสภาซ้ำ

มาตรา 103 วรรค 2 กำหนดให้การยุบสภา "กระทำได้เพียงครั้งเดียวในเหตุการณ์เดียวกัน" เป็นการป้องกันการใช้อำนาจยุบสภาอย่างผิดๆ ที่อาจส่งผลต่อเสถียรภาพของประเทศ

 

นักวิเคราะห์สรุปว่า การตัดสินใจระหว่าง "ลาออก" หรือ "ยุบสภา" นั้นคงไม่ใช่เพียงประเด็นทางการเมืองอย่างเดียว แต่เป็นการเลือกทิศทางเศรษฐกิจของประเทศในระยะต่อไปที่มีผลตามมาที่แตกต่างกัน

 

 

ทีมาข้อมูล - รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย 2560