“วันยกย่องแมวดำ” 17 สิงหาคม ที่มา-ความหมาย และความเชื่อเกี่ยวกับ “แมวดำ”

เดือนสิงหาคม เป็นวันสำคัญของน้องแมว เพราะนอกจากวันที่ 8 สิงหาคมจะเป็นวันแมวโลกแล้ว วันที่ 17 สิงหาคม ยังเป็นวันยกย่องแมวดำ หรือ Black Cat Appreciation Day อีกด้วย ในวันนี้ สถานสงเคราะห์สัตว์ในอเมริกา จะพากันจัดกิจกรรมออกแคมเปญ ลด แลก แจก แถม รณรงค์ให้เหล่าทาสแมว รับเจ้าเหมียวสีดำไปเลี้ยงดูอุ้มชู

ที่มาของวันยกย่องแมวดำ

วันที่ 17 สิงหาคมของทุกปี ถูกกำหนดให้เป็น วันยกย่องแมวดำ (Black Cat Appreciation Day) โดยสมาคมป้องกันการทารุณสัตว์ (The American Society for the Prevention of Cruelty to Animals : ASPCA) ในสหรัฐอเมริกา เป้าหมายเพื่อต้องการให้ทุกคนเห็นคุณค่าของแมวดำ และให้ความสำคัญกับพวกเค้าเช่นเดียวกับแมวสีอื่น ๆ

ทั้งนี้ เพราะในหลายพื้นที่ เมื่อพูดถึงแมวดำ ผู้คนจะมองว่า “แมวดำ” เป็นสัญลักษณ์ของความโชคร้าย ลึกลับน่ากลัว รวมถึงนำแมวดำไปเชื่อมโยงกับลางร้ายและความเชื่อเกี่ยวกับภูติผี วิญญาณ หรือสิ่งเร้นลับต่างๆ และเพราะความเชื่อเหล่านี้เอง ที่ทำให้แมวดำมักจะไม่เป็นที่ต้องการ และมักจะถูกทอดทิ้งให้เป็นแมวจรจัดในที่สุด

จากสถิติของการรับอุปการะแมวจากมูลนิธิต่างๆ แมวดำ มักจะเป็นแมวที่มีผู้ต้องการน้อยที่สุด และมักจะได้บ้านเป็นลำดับสุดท้ายตลอดๆ ทั้งๆที่แมวดำนั้น มีนิสัยน่ารัก ขี้อ้อน ไม่ต่างไปจากพี่น้องแมวสีอื่นๆ

ความเชื่อในเชิงลบเกี่ยวกับแมวดำ

สาเหตุที่ในหลายชนชาติมีความเชื่อผิดๆ เกี่ยวกับแมวดำ ว่าเป็นสัตว์อัปมงคลนั้น น่าจะมาจากความเชื่อเกี่ยวกับ “สีดำ” นั่นเอง หลายชนชาติเชื่อว่า สีดำเป็นสีแห่งความตายและโชคร้าย พลอยทำให้แมวดำซึ่งเป็นสัตว์ที่มีท่าทางลึกลับ ดูน่ากลัวอยู่แล้ว กลายเป็นที่หวาดกลัวของคนทั่วไปไปด้วย

ส่วนความเชื่อเรื่องแมวดำกับความตายในประเทศไทยนั้น นักวิชาการเชื่อว่าน่าจะได้รับอิทธิพลมาจากทั้งจีน อินเดีย และตะวันตก ซึ่งเป็นสมัยยุคหลังๆที่ไทยพัฒนาเริ่มมีปฏิสัมพันธ์กับนานาชาติมากขึ้นนั่นเอง

นอกจากนี้ นิทานโบราณ หรือเรื่องเล่าในตำนานต่างๆ ยังมีส่วนปลูกฝังให้คนเราเกิดความเชื่อและเชื่อมโยงแมวดำกับเรื่องร้ายๆ เพราะเคยได้ยินได้ฟังเรื่องเล่าพื้นบ้านหรือตำนานต่างๆ เช่น

• ในยุโรปยุคกลาง ประมาณคริสต์ศตวรรษที่ 15 เชื่อว่าแมวดำเป็นสัตว์เลี้ยงของเหล่าแม่มดและมีพลังชั่วร้ายอยู่ในตัว
• ส่วน ตำนานเก่าแก่ของอินเดีย ก็เชื่อว่าแมวดำเป็นสัตว์ที่เกี่ยวข้องกับความตายและวิญญาณร้าย โดยแมวดำนั้นถือว่าเป็นพาหนะของพระษัษฐี เทวีแห่งความตายของทารก เล่ากันว่าหากใครพบแมวดำในทุกวันที่ 6 จะพบกับพระษัษฐีปรากฏกายพร้อมมีเด็กหรือคนตาย ณ ที่นั่นด้วยเช่นกัน อีกทั้งคนอินเดียโบราณ ยังเชื่ออีกว่าหากมีแมวดำมาสัมผัสหรืออยู่ใกล้ศพ จะทำให้เกิดมลทินกับศพนั้นตลอดไป
• หรือ เรื่องเล่าจากประเทศจีน ที่เชื่อกันว่าหากแมวสีดำได้กระโดดข้ามศพใดแล้ว ศพนั้นจะคืนชีพกลายเป็นผีร้ายคอย หลอกหลอนชาวบ้านคนอื่น ซึ่งในประเทศจีนจึงมีการแก้เคล็ดเรื่องนี้ด้วยการเอากรรไกรหรือเหล็กวางไว้บนอกศพ เพื่อเป็นการสะกดวิญญาณไม่ให้ลุกขึ้นมา เป็นต้น

ซึ่งทั้งหมดนี้ นักวิชาการเชื่อว่าเรื่องราวต่างๆ กำเนิดจากความเชื่อเกี่ยวกับ "สีดำ" ดังกล่าวมาข้างต้น

รู้มั้ยว่า คนไทยโบราณเชื่อว่าแมวดำนำโชคดี

มีหลักฐานแสดงให้เห็นว่า สมัยกรุงศรีอยุธยาเรื่อยมาถึงรัตนโกสินทร์นั้น คนไทยมีความเชื่อว่าแมวดำนั้นเป็นแมวดี มีการค้นพบสมุดข่อยโบราณยุคช่วงต้นรัตนโกสินทร์ที่ระบุว่า แมวดำคือแมวลักษณะดี โดยในบรรดาแมวลักษณะต่างๆนั้น แมวดำปลอดตลอดล้ำ “เลี้ยงไว้จะดีเป็นเสรฐี (เศรษฐี) มีทรัพย์หลาย”

ไม่เพียงในไทยเท่านั้น ที่มองว่าแมวดำเป็น “แมวมงคล” เพราะที่ญี่ปุ่น ก็เชื่อว่าแมวดำเป็นแมวดี แมวนำโชคในด้านต่างๆ เช่นกัน และต่อไปนี้ เป็นความเชื่อของคนญี่ปุ่นเกี่ยวกับแมวดำ อาทิ 

• แมวดำช่วยรักษาโรค ญี่ปุ่นเชื่อว่าแมวดำนำพาความโชคดีมาตั้งแต่สมัยเอโดะ โดยพวกเขาเชื่อว่าการเลี้ยงแมวดำที่บ้านสามารถช่วยรักษาโรคให้กับผู้ป่วยวัณโรคได้ แมวดำจึงกลายเป็นที่นิยมอย่างมากในญี่ปุ่น ซึ่งสาเหตุของความเชื่อนี้ก็มาจากความเชื่อของคนญี่ปุ่นที่ว่าวัณโรคมีสาเหตุมาจากปัญหาความรัก ดังนั้น แมวดำซึ่งเป็นสัตว์นำโชคด้านความรัก จึงถูกนำมาเลี้ยงไว้ในบ้านเพื่อรักษาคนป่วยเป็นวัณโรคด้วยความเชื่อนั้น

• แมวดำช่วยแก้ปัญหาด้านความรัก คนญี่ปุ่นเชื่อว่าแมวดำนั้นเป็นสัตว์นำโชคด้านความรัก หาใครเป็นโสดแล้วอยากได้คนรักที่ดี ก็ต้องเลี้ยงแมวดำไว้ในบ้าน เพราะแมวดำจะช่วยนำคนดีๆเข้ามาในชีวิต นอกจากนี้ แมวดำยังช่วยปัดเป่าสิ่งไม่ดี รวมถึงปัญหาต่างๆออกไปได้อีกด้วย พวกเขาจึงนิยมเลี้ยงแมวดำไว้ในบ้านหรือมอบให้เป็นของขวัญวันแต่งงาน เพื่อให้คู่รักครองรักกันได้ยาวนานขึ้น
• แมวดำช่วยให้ธุรกิจรุ่งเรือง นอกจากจะช่วยปัดเป่าความชั่วร้ายได้แล้ว ตามความเชื่อของคนญี่ปุ่น แมวดำยังช่วยเพิ่มความเจริญรุ่งเรืองในด้านการงานและการเงินให้กับเจ้าของได้อีกด้วย ช่วยให้เงินทองไหลมาเทมา ซึ่งเรื่องนี้ ถือว่าสอดคล้องกับลักษณะมงคลของแมวดำในตำราสมุดข่อยโบราณของไทยอย่างไม่ได้นัดหมายกันเลยทีเดียว

รู้อย่างนี้แล้ว ถ้าเจอน้องเหมียวสีดำครั้งต่อไป ไม่ต้องกลัว ไม่ต้องไล่น้องแล้วนะคะ ให้ทักทายไปเลยว่า "สวัสดีจ้า เจ้าแมวนำโชค!"