รู้จัก “อะมีบากินสมอง” เป็นยาก แต่ตายง่าย หลังชาวเกาหลีใต้ดับ

จากกรณี ชายชาวเกาหลีใต้ เสียชีวิตจากโรคอะมีบากินสมอง หรือ สมองอักเสบจากการติดเชื้อ อะมีบา Naegleria fowleri หลายคนอาจตื่นตระหนกกับข่าวนี้ ทีมข่าวฐานเศรษฐกิจดิจิทัล จะพาไปทำความรู้จัก โรคอะมีบากินสมอง โรคที่เป็นยาก แต่ตายง่ายและวิธีป้องกันตัวจากโรคนี้

โรคอะมีบากินสมอง หรือ โรคสมองอักเสบจากเชื้ออะมีบา คืออะไร

โรคอะมีบากินสมอง หรือ โรคสมองอักเสบจากเชื้ออะมีบา คือโรคในคน มีอัตรการพบผู้ป่วยต่ำ แต่มีอัตราการเสียชีวิตจากโรคนี้สูงถึง 82%

เกิดจากการรับเชื้ออะมีบาเข้าสู่ร่างกาย ผ่านช่องทางต่างๆ เช่น ทางโพรงจมูก จากการสำลักน้ำ ,  เข้าทางบาดแผลที่ผิวหนัง หรือ เข้าทางเยื่อบุตา แล้วเชื้อเข้าสู่สมอง โดยสามารถเกิดขึ้นได้กับทั้งกลุ่มผู้ที่มีร่างกายอ่อนแอ และ คนวัยหนุ่มสาวที่มีสุขภาพปกติ เป็นโรคชนิดไม่ติดต่อ

ชนิดของเชื้ออะมีบา 
อะมีบาซึ่งเป็นสัตว์เซลล์เดียว ดำรงชีวิตเป็นอิสระ (free-living)  อาศัยอยู่ในแหล่งน้ำจืด  โดยเฉพาะในแหล่งที่มีน้ำนิ่งหรือหรือไหลเวียนน้อยตามธรรมชาติ  เช่น  บ่อ  สระ  และในดินที่มีน้ำขัง โดยชนิดของเชื้อที่ทำให้เป็นโรคสมองอักเสบ ได้แก่

1. Naegleria fowleri มักเข้าสู่ร่ายกายทางโพรงจมูก จากการสำลักน้ำ  และขึ้นสมองผ่านทางเส้นประสาทรับกลิ่น เจริญเติบโตได้ดีที่อุณหภูมิสูง  
2. Acanthamoeba spp. (A. culbersoni, A. polyphaga, A. castellanii,  A. astronyxis) และ Balamuthia mandrillaris (leptomyxid amebae) มักเข้าทางบาดแผลที่ผิวหนัง หรือทางเดินหายใจ แล้วแพร่เข้าสู่กระแสเลือดขึ้นสู่สมอง และยังสามารถเข้าทางเยื่อบุตาได้ เชื้อกลุ่มนี้มักก่อโรคในผู้ที่มีสุขภาพอ่อนแอ หรือภูมิต้านทานต่ำ หรือได้รับยาที่กดภูมิคุ้มกันของร่างกาย

อาการของโรค

• เชื้ออะมีบา Naegleria fowleri มักพบในคนวัยหนุ่มสาวทีมีสุขภาพปกติ ระยะฟักตัวของโรค 3-7 วัน ผู้ป่วยจะมีอาการปวดศีรษะมาก  เจ็บคอ  คลื่นไส้  อาเจียน  เพ้อ  ไข้สูง  คอแข็ง  ง่วงซึม  อาการจะทรุดอย่างรวดเร็ว  และมักจะเสียชีวิตภายใน  10 วัน  
• เชื้ออะมีบา Acanthamoeba spp. และ Balamuthia mandrillaris ผู้ป่วยมักมีอาการไข้  ปวดศีรษะ อ่อนแรงครึ่งซีก  พูดลำบาก เดินเซ หรืออาจมีอาการ สับสน  ซึม  ชัก  ไม่รู้สติ อาการของโรคจะค่อยๆทรุดลง ใช้เวลาเป็นสัปดาห์ หรือเป็นเดือน จนถึงขั้นเสียชีวิตได้ในที่สุด

การรักษา

โดยทั่วไปรักษาโดยการให้ยา และรักษาแบบประคับประคองตามอาการของผู้ป่วย บางรายอาจต้องผ่าตัดสมองร่วมด้วย 

วิธีป้องกันตัวจากโรคโรคอะมีบากินสมอง หรือ โรคสมองอักเสบจากเชื้ออะมีบา

• ผู้ที่มีแผลตามผิวหนัง  ผู้ที่มีภูมิต้านทานต่ำ  ควรเลี่ยงการลงว่ายน้ำในแหล่งน้ำตามธรรมชาติ
• ผู้ที่ใช้คอนแทคเลนส์  ควรหมั่นทำความสะอาดคอนแทคเลนส์  อย่างถูกต้องทุกครั้ง ก่อนใส่คอนแทคเลนส์
• ผู้ว่ายน้ำ หรือเล่นน้ำในแหล่งน้ำตามธรรมชาติ ควรระมัดระวังไม่ให้สำลักน้ำเข้าโพรงจมูก
• หากมีอาการป่วย หลังว่ายน้ำ หรือเล่นน้ำในแหล่งน้ำตามธรรมชาติ ควรรีบไปพบแพทย์ทันที
• สระว่ายน้ำ ควรรักษามาตรฐานด้านความสะอาด โดยการเติมสารที่มีฤทธิ์ฆ่าเชื้อโรค ตามคำแนะนำของกรมอนามัย

ที่มา : กองโรคติดต่อทั่วไป กระทรวงสาธารณสุข

ทั้งนี้ จากสถิติ แม้ว่าจะเป็นโรคที่พบผู้ป่วยจำนวนน้อย โดยในช่วง 40 ปีที่ผ่านมา โดยประเทศไทยพบผู้ป่วยจากโรคนี้เพียง 17 ราย แต่เสียชีวิตถึง 14 คน คิดเป็นอัตราการเสียชีวิตจากโรคที่สูงถึง 82% เพราะฉะนั้น จึงจำเป็นต้องเรียนรู้วิธีปฏิบัติตัว เพื่อไม่เป็นผู้ป่วยจากโรคอะมีบากินสมอง หรือโรคสมองอักเสบจากเชื้ออะมีบานี้