สธ. รับข้อเสนอ 'เครือข่ายกัญชาไทย' ตั้งทีมทำงานแบบมีส่วนร่วม

8 ตุลาคม 2568 เครือข่ายเขียนอนาคตกัญชาไทย นำโดย นางสาวช่อขวัญ ช่อผกา ประธานเครือข่ายเขียนอนาคตกัญชาไทย และนายประสิทธิ์ชัย หนูนวล เลขาธิการเครือข่ายเขียนอนาคตกัญชาไทยและตัวแทนเครือข่ายจำนวนหนึ่งเดินทางเพื่อหารือร่วมกับ นพ.สมฤกษ์ จึงสมาน ปลัดกระทรวงสาธารณสุข รับมอบหมายจากนายพัฒนา พร้อมพัฒน์ รมว.สาธารณสุข เพื่อหารือประเด็นกฎหมายว่าด้วยสมุนไพรควบคุม(กัญชา) โดย ปลัดสธ.มอบหมายให้ นพ.ศักดา อัลภาชน์ รองปลัดสธ.รับเรื่อง มี นายสมศักดิ์ กรีชัย รองอธิบดีกรมการแพทย์แผนไทยและแพทย์ทางเลือกร่วมหารือ

นายประสิทธิ์ชัย เลขาธิการเครือข่ายฯ เปิดเผยว่า ทางเครือข่ายฯเดินทางมายื่นหนังสือเพื่อเรียกร้องให้นายพัฒนา พร้อมพัฒน์ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงสาธารณสุขคนใหม่ ปรับแก้ไขกฎกระทรวงรวม 3 ฉบับ ซึ่งประกอบด้วย ประกาศกระทรวงสมุนไพรควบคุม (กัญชา) พ.ศ.... 2568 ลงนามโดยนายสมศักดิ์ เทพสุทิน รัฐมนตรีว่าการกระทรวงสาธารณสุข, ประกาศกรมแพทย์แผนไทยว่าด้วยมาตรฐานการปลูกกัญชา และกฎกระทรวงว่าด้วยร้านจำหน่ายสมุนไพรควบคุมซึ่งเสนอเข้า ครม.แต่ยังไม่ผ่านมติ ครม. 

ปัญหาที่เกิดจากการบังคับใช้กฎหมายทั้ง 3 ฉบับดังกล่าวก่อให้เกิดความเดือดร้อนแก่ผู้รับใบอนุญาตเปิดร้านขายอย่างมาก นอกจากนี้มีข้อบังคับว่าคนที่ซื้อกัญชาจากร้านได้จะต้องมีใบสั่งแพทย์ซึ่งมองว่า กติกาข้อนี้ทำให้การใช้กัญชาเป็นการแพทย์แต่ในความเป็นจริง กลไกดังกล่าวไม่ได้สนองเป้าหมายเพราะไม่มีใครอยากถูกบันทึกว่าป่วย เท่ากับเป็นการผลักคนใช้กัญชาให้ลงสู่ใต้ดิน ผลักคนออกจากระบบ

นอกจากนี้ประกาศกระทรวงสมัยของนายสมศักดิ์ เป็นรัฐมนตรีนั้นได้ตัดการคุ้มครองบุคคลออกไปจากประกาศกระทรวงทำให้เด็กเยาวชนสามารถซื้อหากัญชาได้โดยสะดวกแค่มีใบแพทย์ซึ่งตอนนี้สามารถซื้อหาได้โดยทั่วไปเพราะกติกาใหม่อนุญาตให้ทุกคนซื้อกัญชาได้ขอแค่มีใบแพทย์ เป็นต้น รวมถึงเรื่องของร้านขายกัญชาเป็นสถานพยาบาล ตาม พ.ร.บ.สถานพยาบาล ที่ทางเครือข่ายฯมองว่า เป็นมาตรการที่เกินเลยจากข้อเท็จจริง

สำหรับข้อเสนอของเครือข่ายอนาคตกัญชาไทยเสนอให้มีการแก้ไข การจัดระบบกัญชาที่ถูกต้องสอดคล้องกับข้อเท็จจริงมีรายละเอียด ดังนี้

1. เรียกร้องให้แก้ประกาศกระทรวงของรมว.สมศักดิ์ โดยการนำมาตรการคุ้มครองบุคคลในประกาศกระทรวงฉบับ รมว.อนุทิน กลับมาบังคับใช้และแก้ไขให้ผู้ซื้อกัญชาในร้านแบ่งเป็น 2 ประเภท ประเภทที่ 1 ผู้ป่วยต้องมีใบแพทย์เพื่อการจ่ายกัญชาตรงตามอาการป่วย ประเภทที่ 2 ผู้ใช้ ให้ออกเป็นบัตรผู้ใช้กัญชาเพื่อสุขภาพ มีอายุบัตร 1 ปี 

2. แก้ประกาศกรมการแพทย์แผนไทยเรื่องมาตรฐานการปลูก โดยเมื่อผู้รับใบอนุญาตได้รับมาตรฐานการปลูกอย่างต่อเนื่องอย่างใดที่กรมกำหนดแล้ว ไม่ต้องนำดอกกัญชาไปตรวจวิเคราะห์อีกแต่หากผู้รับใบอนุญาตใดไม่มีใบมาตรฐานการปลูก เมื่อนำดอกกัญชาเข้าสู่ระบบจำหน่ายจะต้องนำดอกกัญชาไปผ่านกระบวนการตรวจดอกก่อน 

3. แก้กฎกระทรวงว่า โดยยกเลิกรูปแบบที่ระบุว่าให้ร้านขายกัญชาเป็นสถานพยาบาล ด้วยรูปแบบร้านจำหน่ายสมุนไพรควบคุมให้ตรงกับเจตนารมณ์ของพ.ร.บ.การแพทย์แผนไทยว่าด้วยหมวดสมุนไพรควบคุม  

4. เรียกร้องให้มีการผลักดันร่าง พ.ร.บ.กัญชา ของกระทรวงสาธารณสุขเข้าสู่การพิจารณาของครม.เพื่อมีมติและส่งร่างสู่การพิจารณาของสภาผู้แทนราษฎร

นพ.ศักดา กล่าวภายหลังการหารือว่า กระทรวงฯ รับทราบปัญหาต่าง ๆ และรับเรื่องไว้เพื่อเสนอต่อ รมว.สธ. โดยมอบให้กรมการแพทย์แผนไทยฯ ไปพิจารณาทบทวนข้อเสนอของทางเครือข่ายทั้งหมด แบบมีส่วนร่วมใช้เวลา 2 สัปดาห์ให้ได้ข้อสรุปเบื้องต้นเพื่อนำเสนอและรายงานต่อรมว.สธ.ต่อไป ส่วนเรื่องใบสั่งจ่ายหรือใบรับรองแพทย์นั้น จะนำเสนอต่อรมว.สธ.เช่นกัน เนื่องจากมองว่ายังมีข้อจำกัดบางกรณี แต่ระหว่างนี้ยังใช้ตามเดิมไปก่อน 

"ประเด็นเรื่องร้านค้าเป็นสถานพยาบาล ตามร่างกฎกระทรวงการอนุญาตให้ศึกษาวิจัย ส่งออกสมุนไพรควบคุม หรือจำหน่ายหรือแปรรูปสมุนไพรควบคุมเพื่อการค้า (ฉบับที่....) พ.ศ.... ซึ่งก่อนหน้านี้เสนอไปยัง ครม.รัฐบาลที่ผ่านมา เมื่อเปลี่ยนรัฐบาล โดยขั้นตอนจะส่งร่างกฎกระทรวงฯต่าง ๆ ให้กับแต่ละกระทรวงกลับมาพิจารณาอีกครั้งอยู่แล้ว จึงเป็นโอกาสที่จะมาทบทวนเช่นกัน" นพ.ศักดา กล่าว

ทั้งนี้ ผู้สื่อข่าวรายงานว่า ช่วงเช้าที่ผ่านมา เครือข่ายฯ ได้เดินทางไปที่ทำเนียบรัฐบาลเพื่อยื่นหนังสือถึงนายอนุทิน ชาญวีรกูล นายกรัฐมนตรี ขอให้ลงนามในร่าง พ.ร.บ.กัญชาของเครือข่ายเขียนอนาคตกัญชาไทย โดยหนังสือมีรายละเอียดระบุว่า ตามที่รัฐบาลได้ปลดล็อกกฎหมายให้พืชกัญชาออกจากบัญชียาเสพติดและใช้พระราชบัญญัติคุ้มครองและส่งเสริมภูมิปัญญาการแพทย์แผนไทยในการกำกับพืชกัญชาเพื่อให้ประชาชนนำไปใช้ประโยชน์เพื่อการแพทย์สุขภาพและเศรษฐกิจได้ 

อย่างไรก็ตาม ในการใช้กฎหมายควบคุมในปัจจุบันได้มีปัญหาการกำกับควบคุมกัญชาในเชิงระบบ เนื่องจากขาดกฎหมายเฉพาะในการควบคุมที่สอดคล้องกับข้อเท็จจริง ภาคส่วนต่าง ๆ จึงได้เสนอร่าง พ.ร.บ.กัญชาฯ เพื่อใช้เป็นกฎหมายแม่บทในการควบคุมกัญชาซึ่งที่ผ่านมามีการเสนอกฎหมาย ร่าง พ.ร.บ.กัญชาหลายฉบับ ทั้งจากสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรและองค์กรภาคประชาชนซึ่งร่าง พ.ร.บ.กัญชาจะต้องผ่านการอนุมัติจากนายกรัฐมนตรีจึงจะเข้าสู่การพิจารณาตามขั้นตอนในกลไกของรัฐสภาต่อไป 

เครือข่ายเขียนอนาคตกัญชาไทยซึ่งเป็นองค์กรภาคประชาชนได้ระดมความเห็นในการจัดทำร่าง พ.ร.บ.กัญชาและได้ผ่านขั้นตอนต่าง ๆ ตามกลไกของสภาผู้แทนราษฎรในการเสนอกฎหมายมาแล้ว โดยในขณะนี้อยู่ระหว่างรอขั้นตอนการลงนามของนายกรัฐมนตรี เพื่อให้การพิจารณาร่าง พ.ร.บ.กัญชาเกิดจากหลากหลายภาคส่วนจึงขอให้นายกรัฐมนตรีลงนามร่าง พ.ร.บ.กัญชาของเครือข่ายเขียนอนาคตกัญชาไทยและร่าง พ.ร.บ.กัญชาของเครือข่ายอื่น ๆ เพื่อเข้าสู่ขั้นตอนการพิจารณาร่วมกันของสภาผู้แทนราษฎรต่อไป