อัปเดตสถานการณ์โรคแอนแทรกซ์ พบป่วยเพิ่ม 1 ราย เสี่ยงสัมผัส 638 ราย

จากกรณีที่ประเทศไทยพบผู้เสียชีวิตด้วยโรคแอนแทรกซ์ (Anthrax) 1 รายในจังหวัดมุกดาหาร ล่าสุด สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดมุกดาหาร (สสจ.มุกดาหาร) รายงานพบผู้ติดเชื้อโรคแอนแทรกซ์เพิ่มอีก 1 ราย รวมป่วยสะสม 2 ราย เสียชีวิต 1 ราย กลุ่มเสี่ยง จำนวน 638 ราย

นายแพทย์วีรวัฒน์ มโนสุทธิ นายแพทย์ทรงคุณวุฒิ โฆษกกรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข แถลงข่าวอัปเดตสถานการณ์โรคแอนแทรกซ์ (Anthrax) วันนี้ 2 พฤษภาคม 2568 ว่า โรคแอนแทรกซ์ หรือ โรคกาลี นั้น เป็นโรคติดเชื้อชนิดหนึ่งจากการเชื้อแบคทีเรีย โดยแหล่งรังโรคมักพบอยู่ในสัตว์เท้ากีบ อาทิ วัว ควาย แพะ และแกะ เป็นต้น ในสัตว์ที่ป่วยจะมีโรคนี้ซ่อนอยู่ซึ่งต้องระวัง เช่น สัตว์ที่มีอาการไข้ ซึม ไม่และกินอาหาร 

ขณะที่คนเรามีโอกาสที่จะติดเชื้อผ่านทาง 3 ช่องทางหลัก ที่พบบ่อยที่สุด คือ ทางการสัมผัส เช่น จากการชำแหละเนื้อสัตว์ที่ป่วยตายทำให้เชื้อเข้ามาทางผิวหนังของเราได้ตามบาดแผลที่มือ ตามร่างกายของเราได้ ซึ่งจะมีอาการป่วยตามมาโดยเฉลี่ย  1-7 วันหรืออาจมากกว่านั้นขึ้นอยู่กับโรคและสุขภาพของคน ๆ นั้น ดังนั้น หากไปสัมผัสสัตว์ป่วยตายแล้วมีแผลบวมแดง มีตุ่มน้ำขึ้น กระจายรวมถึงมีต่อมน้ำเหลืองโตที่รักแร้ หรือข้อศอกบวมขึ้น ต้องระวังและนึกถึงโรคนี้ เป็นต้น

การรับประทานเนื้อสัตว์ที่ป่วยโดยไม่ได้รับการปรุงให้สุกก่อนมีโอกาสติดเชื้อนี้โดยการรับประทานได้เช่นกัน ซึ่งจะทำให้มีการอาการไข้สูง ติดเชื้อในกระแสเลือด มีอาการปวดท้อง ท้องเสีย มีลักษณะของอาการคล้ายอาหารเป็นพิษและทำให้เกิดการเสียชีวิตตามมาได้

ทางการหายใจ ซึ่งจะเจอน้อยกว่าโดยการหายใจเอาสปอร์ของเชื้อที่อยู่ตามพื้นดินที่อับชื้น หรือตามบริเวณฟางหญ้าต่าง ๆ โดยสปอร์เหล่านี้จะซ่อนอยู่บริเวณที่สัตว์นั้นเสียชีวิตโดยสปอร์ฝังตัวอยู่ตามพื้นดิน พื้นหญ้า บริเวณนั้นได้นานเป็นเดือน หรือเป็นปี หรือหลาย ๆ ปีได้ เมื่อไปทำให้สปอร์เกิดการฟุ้งกระจายแล้วหายใจเข้าไปก็จะทำให้ปอดติดเชื้อได้ 

"ขอแนะนำโดยเฉพาะช่วงที่มีการระบาดอยู่ในขณะนี้ในพื้นที่จังหวัดมุกดาหาร และพื้นที่ใกล้เคียงจึงควรระมัดระวัง สังเกตอาการของสัตว์ที่เลี้ยง วัว ควาย แพะ แกะ หากมีอาการผิดปกติขอให้แจ้งปศุสัตว์จังหวัดเข้ามาตรวจสอบและกรณีถ้ามีอาการป่วยหรือมีประวัติสัมผัสสัตว์ป่วยตายแล้วมีอาการดังกล่าว แนะนำให้รีบไปพบแพทย์ พร้อมแจ้งประวัติเสี่ยงและประวัติสัมผัสดังกล่าวซึ่งโรคนี้สามารถรักษาให้หายได้ด้วยการรับประทานยาปฏิชีวนะ หลักการสำคัญในการป้องกันตนเองควรสวมถุงมือเมื่อจำเป็นต้องชำแหละเนื้อสัตว์และปรุงอาหาร รวมถึงการล้างมือให้สะอาดจะช่วยลดการปนเปื้อนได้ ทั้งนี้ ควรรับประทานเนื้อปรุงสุก"  

สำหรับไทม์ไลน์ของผู้เสียชีวิตที่จ.มุกดาหาร เป็นชาย อายุ 53 ปี มีประวัติชำแหละเนื้อโคที่ป่วยตายซึ่งอาจจะไม่ได้มีการป้องกันที่ถูกต้อง หลังการสัมผัสช่วงต้นเดือนประมาณวันที่ 8 เมษายน 2568 จากนั้นประมาณ 1-2 วันสังเกตเห็น มีแผลเกิดขึ้นที่มือที่สัมผัสเนื้อสัตว์ 

จากนั้นวันที่ 24 เมษายน 2568 พบว่า แผลมีการอาการมากขึ้น มีตุ่มน้ำ บวมแดงและการอักเสบ มีต่อมน้ำเหลือโตมากขึ้นจึงไปพบแพทย์ซึ่งแพทย์สงสัยพร้อมให้ยาปฏิชีวนะแต่เนื่องจากผู้ป่วยรายนี้มีโรคประจำตัวร่วมด้วย คือ มีภาวะน้ำตาลในเลือดสูงซึ่งเป็นปัจจัยเสี่ยงประการหนึ่งทำให้การดำเนินโรคเป็นไปอย่างรวดเร็วจากโรคที่เป็นเฉพาะที่ผิวหนังได้กระจายมาที่ต่อมน้ำเหลืองบริเวณใกล้เคียงและกระจายเข้ากระแสเลือดเกิดภาวะติดเชื้อในกระแสเลือดรุนแรง และเกิดภาวะช็อก ความดันเลือดตกซึ่งแพทย์ได้ทำการรักษาให้ยากระตุ้นในช่วงที่เข้ารับการรักษาช่วงวันที่ 23-28 เมษายนก่อนที่จะเสียชีวิตในช่วงเช้าวันที่ 29 เมษายนที่ผ่านมา

อีกรายเป็นผู้ป่วยชาย อายุ 53 ปี มีประวัติสัมผัสโดยการชำแหละสัตว์ในพื้นที่บริเวณเดียวกันกับผู้ป่วยรายแรก อาการเกิดการมีตุ่ม เป็นแผลพุพอง ที่บริเวณมือเช่นเดียวกับผู้ป่วยรายแรก โดยทั้งสองรายได้รับการวินิจฉัยยืนยันชัดเจนจากทางการแพทย์โดยการส่งตรวจเพาะเชื้อและการตรวจชีวโมเลกุลเพื่อยืนยันว่า ผู้ป่วยทั้งสองรายมีการติดเชื้อโรคแอนแทรกซ์ ได้รับยาปฏิชีวนะและมีแพทย์ติดตามดูแลอย่างใกล้ชิดแล้ว

สำหรับกลุ่มเสี่ยง แบ่งเป็น ผู้ที่ชำแหละเนื้อสัตว์ที่ป่วยตายในพื้นที่เกิดเหตุช่วงเวลาและพื้นที่เดียวกัน รวมถึงกลุ่มผู้ที่รับประทานอาหารเนื้อดิบบริเวณพื้นที่เกิดเหตุดังกล่าว และกลุ่มผู้ที่สัมผัสร่วมบ้านกับผู้ที่ชำแหละเนื้อ ทั้งสามกลุ่มนี้ถือเป็นกลุ่มเสี่ยงสัมผัสทั้งหมด 638 ราย ได้ให้ยาปฏิชีวนะเพื่อป้องกันทั้งหมดแล้ว

ทั้งนี้ ในส่วนของสัตว์เลี้ยงได้มีการตีกรอบพื้นที่รัศมี 5 กิโลเมตร จำนวน 1,222 ตัวได้มีการตรวจวินิจฉัยพร้อมฉีดยาปฏิชีวนะรักษาอยู่ประมาณ 124 ตัว ที่เหลือนั้นจะเป็นการให้วัคซีนในการป้องกันแล้ว 

ทั้งนี้ กรณีมีการตั้งข้อสังเกตว่า อาจมีการนำสัตว์ผ่านด่านข้ามมาจากฝั่งประเทศเพื่อนบ้านนั้น ระบุว่า ทางกรมควบคุมโรคมีการประสานงานอย่างใกล้ชิดกับทั้งกรมปศุสัตว์ส่วนกลางและสำนักงานปศุสัตว์จังหวัดมุกดาหารซึ่งได้ร่วมทีมสอบสวนโรคร่วมกันเพื่อตรวจสอบแหล่งที่มานั้น เบื้องต้นเป็นวัวอยู่ในพื้นที่ของจังหวัดมุกดาหารในช่วงตั้งแต่มีนาถึงเมษายน ทั้งนี้ ได้มีการเก็บตัวอย่างดินและบริเวณคอกของสัตว์เพื่อไปตรวจสอบ หากพบเชื้อหรือสปอร์ของเชื้อดังกล่าวก็จะสามารถมั่นใจได้ว่า ตรวจพบเชื้อจริงที่บริเวณดินที่มีการเลี้ยงสัตว์ 

ส่วนกรณีกระแสข่าวที่ระบุว่า มีการนำเข้ามาจากเพื่อนบ้านนั้นอยู่ระหว่างการสอบสวนโรคอยู่ อย่างไรก็ดี หากย้อนกลับไปดูข้อมูลช่วงหนึ่งเดือนเป็นช่วงที่มีวัวอยู่ในพื้นที่ซึ่งเป็นวัวที่ถูกเลี้ยงอยู่ในจังหวัดมุกดาหาร ทั้งนี้ แนะนำว่าหากพบเห็นวัวควายตายแบบผิดปกติห้ามประชาชนชำแหละเองโดยเด็ดขาดให้รีบแจ้งปศุสัตว์ในพื้นที่ สำหรับการควบคุมโรคเบื้องต้นได้มีการประกาศห้ามเคลื่อนย้ายสัตว์และผลิตภัณฑ์เนื้อสัตว์ออกนอกพื้นที่แล้ว ขณะที่ในส่วนของประชาชนแนะนำให้รับประทานเนื้อสัตว์แบบปรุงสุกและมาจากแหล่งที่เชื่อถือได้

สำหรับการเฝ้าระวังพื้นที่เสี่ยงในคนจะมีการเฝ้าระวังต่อเนื่อง 60 วัน ขณะที่ในส่วนของสัตว์นั้นจะมีการฉีดวัคซีนเพื่อป้องกันตลอดระยะเวลา 5 ปีหลังจากนี้ ขณะที่พื้นที่ที่สัตว์เลี้ยงตาย หรือพื้นที่ดิน ที่คาดว่าจะมีสปอร์ของเชื้อโรคนี้จะมีการเฝ้าระวังต่อเนื่องเนื่องจากสามารถอยู่ได้นานเป็น 10-20 ปี  

สำหรับการรายงานโรคตามแนวชายแดนประเทศเพื่อนบ้าน ระบุว่า ในปี 67 มีรายงานพบผู้ป่วยกว่า 100 รายที่ สปป.ลาว นอกจากนี้ที่เวียดนามก็มีรายงานพบผู้ป่วยเช่นเดียวกันจึงต้องมีการติดตามการเคลื่อนย้ายสัตว์ซึ่งเป็นไปตามมาตรฐานที่กรมปศุสัตว์กำหนดไว้ 

สิ่งที่ต้องระวังกรณีนี้คือ ดินบริเวณที่สัตว์ตายเป็นจุดที่อันตรายซึ่งต้องใช้การกลบฝังพื้นที่และใช้ปูนขาวเพื่อฆ่าเชื้อโรค ทั้งนี้ ยืนยันว่า การติดต่อของโรคแอนแทรกซ์ติดต่อจากสัตว์สู่สัตว์เป็นหลัก จากคนสู่คนยังไม่มี