บพท.ดันแพลตฟอร์มปรับโฉมท้องถิ่น สู่ 'เมืองแห่งการเรียนรู้' แก้เหลื่อมล้ำ

วันนี้ (31 ตุลาคม 2568) รศ.ดร.ปุ่น เที่ยงบูรณธรรม รองผู้อำนวยการหน่วยบริหารและจัดการทุนด้านการพัฒนาระดับพื้นที่ (บพท.) กระทรวงอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (อว.) เปิดเผยในงาน Thailand Learning City Award 2025 ว่า ขณะนี้ บพท. ได้สนับสนุนทุนวิจัยและนวัตกรรมเพื่อการพัฒนา เมืองแห่งการเรียนรู้ หรือ Thailand Learning City ซึ่งปัจจุบันได้เน้นการทำงานแบบมีส่วนร่วมกับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น เพื่อพัฒนาศักยภาพของเมืองให้ตอบตามเป้าหมายของเมืองได้อย่างตรงจุด โดยมีเป้าหมายไปสู่การตั้งแพลตฟอร์มเมืองแห่งการเรียนรู้ของไทย

"การรวมตัวเป็นเมืองถือเป็นประเด็นสำคัญในการสร้างระบบนิเวศของการเรียนรู้เพื่อให้เกิดเมืองแห่งการเรียนรู้ ซึ่งเกิดขึ้นจากท้องถิ่น เพื่อช่วยให้ปัญหาความเหลื่อมล้ำสามารถถดถอยลงไปได้ หรือช่วยแก้ไขปัญหาแบบที่ไม่ไม่การแจกเงินลงไป แต่เป็นการให้โอกาสทางการเรียนรู้ในพื้นที่" รศ.ดร.ปุ่น ระบุ

สำหรับการสร้างเมืองแห่งการเรียนรู้ (Learning City) ที่ผ่านมา บพท. ได้ดำเนินงานมาตั้งแต่ปี 2563 ผ่านงานวิจัยในพื้นที่กว่า 44 จังหวัด โดยการใช้ข้อมูลและองค์ความรู้ เพื่อเปลี่ยนเมืองให้เป็นเมืองแห่งการเรียนรู้ อย่างมีความหมายและเป็นรูปธรรม จนสามารถผลักดันให้เกิดกลไกความร่วมมือยกระดับสู่การเป็นเมืองเรียนรู้ระดับโลกในเครือข่ายยูเนสโก (GNLC) ซึ่งเกิดขึ้นแล้วในพื้นที่จังหวัดพะเยา หาดใหญ่ ยะลา และขอนแก่น 

ทั้งนี้ บพท. ได้ความร่วมมือกับองค์กรหลัก ได้แก่ สำนักงานยูเนสโก กรุงเทพฯ กสศ. OKMD TK Park กระทรวงศึกษาธิการ และมหาวิทยาลัยพะเยา ก่อตั้ง “แพลตฟอร์มเมืองแห่งการเรียนรู้ของไทย” ซึ่งถือเป็นกลไกสร้างระบบนิเวศแห่งการเรียนรู้ผ่าน 6 องค์ประกอบสำคัญ ประกอบด้วย 

1.การตั้งสถาบันการเรียนรู้ของเมือง Learning City Academy and Forum 

2.การประเมินการเรียนรู้และการวิจัยเชิงกลยุทธ์ Learning City Evaluation and Strategic Research 

3.การมอบรางวัลเมืองแห่งการเรียนรู้ Learning City Award

4.การสร้างฐานข้อมูลเมืองแห่งการเรียนรู้ และแพลตฟอร์มดิจิทัล Learning City Database and Digital Platform

5.การสร้างเทศกาลเมืองแห่งการเรียนรู้ Learning City Week ทุกปี

6.การส่งเสริมการเรียนรู้ตลอดชีวิต Lifelong Learning Booster

ล่าสุด บพท. ได้ร่วมกับภาคีเครือข่ายภายใต้เครือข่ายเมืองแห่งการเรียนรู้ประเทศไทย ประกอบด้วยองค์การการศึกษา วิทยาศาสตร์ และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ (ยูเนสโก) ประจำประเทศไทย กระทรวงศึกษาธิการ กองทุนเพื่อความเสมอภาคทางการศึกษา (กสศ.) สำนักงานบริหารและพัฒนาองค์ความรู้ (องค์การมหาชน) และอุทยานการเรียนรู้ (TK Park) จัดกิจกรรมมอบรางวัลเมืองแห่งการเรียนรู้ประเทศไทย หรือ Thailand Learning City Award ขึ้นครั้งแรก 

ทั้งนี้เพื่อกระตุ้นให้ผู้นำเมืองหรือตัวแทนของผู้นำเมือง ตระหนักถึงคุณค่าความสำคัญของการแสวงหาองค์ความรู้ไปจัดทำแผนพัฒนาเมืองตลอดจนบริหารจัดการปัญหาของเมืองให้เป็นไปอย่างมีคุณภาพ เป็นประโยชน์ต่อพลเมืองที่เป็นสมาชิกของเมือง

รศ.ดร.ปุ่น กล่าวว่า แนวทางการมอบรางวัลเมืองแห่งการเรียนรู้ประเทศไทย เป็นการประยุกต์มาจากกระบวนการคัดสรรต้นแบบเมืองแห่งการเรียนรู้ของยูเนสโก มาใช้ให้สอดคล้องกับบริบทของไทย และอยู่ภายใต้หลักคิดที่ต้องการพัฒนาเมืองแห่งการเรียนรู้ เพื่อเป็นเครื่องมือและกระบวนการในการพัฒนาคนทุกช่วงวัย และพัฒนาเมืองให้เติบโตอย่างยั่งยืน รวมทั้งเป็นการปูทางไปสู่การผลักดันให้แพลตฟอร์มเมืองแห่งการเรียนรู้ของประเทศไทย ต่อไป

สำหรับการจัดงานครั้งแรกนี้ เทศบาลเมืองปัตตานี รับรางวัลเมืองแห่งการเรียนรู้ประเทศไทยดีเด่นด้านเมืองเศรษฐกิจ อบจ.ปัตตานี รับรางวัลเมืองแห่งการเรียนรู้ประเทศไทยดีเด่นด้านลดความเหลื่อมล้ำ เทศบาลนครตรัง รับรางวัลเมืองแห่งการเรียนรู้ประเทศไทยดีเด่น ด้านเด็กและเยาวชน และเทศบาลเมืองตาก รับรางวัลเมืองแห่งการเรียนรู้ประเทศไทยดีเด่น ด้านอัตลักษณ์ท้องถิ่น 

รวมถึงเมืองศักยภาพสูง ได้แก่ เทศบาลเมืองกาญจนบุรี (ด้านเมืองเศรษฐกิจ), อบจ.สตูล (ด้านเมืองอัตลักษณ์ท้องถิ่น), อบต.เชียงดาว (ด้านเมืองสำหรับเด็กและเยาวชน) และเทศบาลเมืองแสนสุข (ด้านเมืองลดความเหลื่อมล้ำ) ซึ่งเป็นการแสดงถึงความสำเร็จของเมืองต้นแบบการเรียนรู้ของประเทศไทยด้วย