วันพืชมงคล 2565 ปีนี้ตรงกับวันศุกร์ที่ 13 พฤษภาคม คือ วันที่กำหนดให้มีพระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญซึ่งเป็นพระราชพิธีที่มีความเก่าแก่สืบต่อมาตั้งแต่โบราณเพื่อเสริมสร้างขวัญและกำลังใจให้กับเกษตรกรของชาติ และเป็นการระลึกถึงความสำคัญของเกษตรกรที่มีต่อเศรษฐกิจไทย
ประวัติ-ความสำคัญของวันพืชมงคล
พระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ หรือ พิธีแรกนา เป็นพระราชพิธีที่มีมาตั้งแต่โบราณเมื่อครั้งที่สุโขทัยเป็นราชธานี ซึ่งในสมัยนั้นพระมหากษัตริย์มิได้ลงมือไถนาเอง เพียงแต่เสด็จฯ ไปเป็นองค์ประธานในพระราชพิธีเท่านั้น
เมื่อครั้นถึงสมัยกรุงศรีอยุธยา พระมหากษัตริย์ไม่ได้เสด็จฯ ไปเป็นองค์ประธาน แต่จะมอบอาญาสิทธิ์ให้โดยทรงทำเหมือนอย่างออกอำนาจกษัตริย์และจะทรงจำศีลเป็นเวลา 3 วัน โดยวิธีการเช่นนี้ได้ปฏิบัติอย่างต่อเนื่องตลอดมาจนถึงปลายสมัยกรุงศรีอยุธยา
ต่อมา ในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น ตั้งแต่รัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช รัชกาลที่ 1 โปรดให้ข้าราชการชั้นผู้ใหญ่เป็นผู้ประกอบพระราชพิธีแรกนาขวัญแทนพระองค์ และมิได้ถือว่า เป็นพิธีหน้าพระที่นั่ง จะยกเว้นก็ต่อเมื่อมีพระราชประสงค์จะทอดพระเนตร ในช่วงแรก ๆ นั้นสถานที่ประกอบพิธีที่ไม่ตายตัวแล้วแต่จะทรงกำหนดให้
ครั้นมาถึงในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 พระองค์ทรงโปรดเกล้าฯ ให้จัดพิธีสงฆ์เพิ่มขึ้นในพระราชพิธีต่าง ๆ ทุกพิธี รวมถึงพระราชพิธีพืชมงคลที่ได้เริ่มมีขึ้นเป็นครั้งแรกนับแต่นั้นมาโดยได้จัดรวมกับพระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ ทำให้มีชื่อเรียกรวมกันว่า "พระราชพิธีพืชมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ"
ปัจจุบันได้มีการปรับเปลี่ยนให้เหมาะสมกับกาลสมัย อาทิ พิธีทางพราหมณ์ที่ตัดทอนให้เหลือน้อยลง พระยาแรกนาขวัญ ให้เป็นหน้าที่ของ ปลัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ เป็นต้น
สำหรับการประกอบพระราชพิธีจะกระทำขึ้นที่ท้องสนามหลวง อันประกอบด้วย 2 พระราชพิธี คือ พระราชพิธีพืชมงคล และพระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ ที่มีความแตกต่างกัน ดังนี้
1.พิธีพืชมงคล
2.พิธีแรกนาขวัญ
ในพิธีจะมีการพยากรณ์ความสมบูรณ์ของพืชพันธุ์ธัญญาหารในปีนั้น ๆ โดยเสี่ยงทายจาก ผ้านุ่งแต่งกายของพระยาแรกนา 3 ผืน คือ สี่คืบ ห้าคืบ และหกคืบ และเสี่ยงทายจากอาหารเลี้ยงพระโค 7 อย่าง ซึ่งประกอบด้วย ข้าวเปลือก, ข้าวโพด, ถั่วเขียว, งา, เหล้า, น้ำ, หญ้า ซึ่งจะมีความหมายแตกต่างกัน ดังนี้
คำพยากรณ์จากผ้านุ่งแต่งกายของพระยาแรกนาขวัญ
หยิบผ้าได้สี่คืบ
หยิบผ้าได้ห้าคืบ
หยิบผ้าได้หกคืบ
คำพยากรณ์จากอาหารเลี้ยงพระโคแรกนาขวัญ
พระโคกินข้าว, ข้าวโพด
พระโคกินน้ำ, หญ้า
กรณี กินเหล้า
พระโคกินถั่ว, งา