Curse of knowledge : ใช้ความรู้ให้เป็น อย่าให้มันใช้เรา
Curse of knowledge :ใช้ความรู้ให้เป็น อย่าให้มันใช้เรา : คอลัมน์ Investing Tactic โดย น.สพ. ศราวิน สินธพทอง วิทยากรพิเศษ โครงการ SITUP
รู้มากก็เหนื่อยได้: เมื่อความรู้กลายเป็นกับดักของตัวเอง
ลองนึกภาพตัวเองในวงสนทนากับเพื่อนเก่า เพื่อนคนหนึ่งพูดถึงหุ้นด้วยศัพท์ยาวเหยียด “ตอนนี้ตลาดเข้าสู่ภาวะ inverted yield curve สะท้อน economic downturn ตามโมเดลสถิติ…”
คุณพยักหน้าอย่างสุภาพ ทั้งที่ในใจคิดว่า “ตกลงจะซื้อหรือจะขายดี?”
นั่นแหละครับ — “คำสาปแห่งความรู้” (Curse of Knowledge) กำลังทำงานอย่างเต็มรูปแบบ
ยิ่งเรารู้มากเท่าไร เราก็ยิ่งลืมไปว่าการ “ไม่รู้” มันรู้สึกอย่างไร คนที่เข้าใจลึกมักเผลอพูดซับซ้อนเกินจำเป็น ลืมว่าคนฟังไม่ได้เดินทางมาด้วยเส้นทางเดียวกัน บางคนใช้เวลาหลายปีสะสมความเข้าใจ แล้วคาดหวังให้คนอื่นเข้าใจในห้านาที
จากพลังสู่ภาระ
ในยุคที่ข้อมูลไหลเร็วกว่าแสง ความรู้กลายเป็นสิ่งที่ใครๆ ก็อยากได้ เราถูกบอกให้ “หาข้อมูลก่อนตัดสินใจ” แต่ไม่มีใครบอกว่าจะ “หยุดเมื่อไร”
ผลลัพธ์คือคนจำนวนมาก “จมอยู่ในข้อมูล” มากกว่าจะใช้มันให้เกิดผล
นักลงทุนบางคนอ่านข่าวทุกวัน เปิดกราฟทุกชั่วโมง จนไม่กล้ากดซื้อสักที เพราะกลัวว่าจะพลาดข้อมูลบางอย่าง
นักเรียนบางคนอ่านตำราไปสิบเล่ม แต่ยังไม่กล้าเริ่มทำโปรเจ็กต์แรก เพราะ “ยังไม่พร้อม”
สิ่งเหล่านี้เรียกว่า Paralysis by Analysis — คิดเยอะจนขยับไม่ได้ และยิ่งเรารู้มากเท่าไร เราก็ยิ่งกลัวผิดมากขึ้น เพราะเรารู้ว่าความผิดพลาดมีได้ร้อยทาง
เมื่อตลาดรอไม่ไหว
ผมเคยคุยกับเทรดเดอร์มือใหม่ที่ใช้กฎง่ายๆ “MACD ตัดขึ้น ซื้อ, RSI เกิน 70 ขาย” เขายิ้ม บอกว่า “ผมไม่เก่ง แต่ผมมีแผน และทำตามมัน”
แปลกดีที่พอร์ตของเขากลับดีกว่ามือโปรบางคนที่วิเคราะห์ทุกปัจจัยแล้วลังเล
เพราะในโลกจริง ตลาดไม่รอให้เราคิดจบ การรู้มากเกินไปอาจทำให้เราเห็นทุกทางแยก แต่เดินไม่ได้สักทาง
ในขณะที่คนรู้น้อยแต่ชัดเจนในระบบของตัวเอง กลับถึงเส้นชัยก่อน
รู้เท่าทัน...ความรู้ของตัวเอง
ความรู้ไม่ใช่ศัตรู แต่ถ้าใช้ไม่เป็น มันจะย้อนกลับมาทำร้ายเราเอง
นักวิทยาศาสตร์ Richard Feynman เคยบอกว่า “ถ้าอธิบายให้เด็กประถมเข้าใจไม่ได้ แปลว่าเรายังไม่เข้าใจจริง”
เพราะฉะนั้น ถ้าอยากแน่ใจว่าเข้าใจจริง ให้ลองอธิบายสิ่งนั้นแบบง่ายที่สุด ดูว่าทำได้ไหม
สำหรับการตัดสินใจ ลองใช้กฎ 80/20 ของ Pareto — โฟกัสแค่ข้อมูลสำคัญ 20% ที่ส่งผลต่อผลลัพธ์ 80%
ในตลาดหุ้น นั่นอาจหมายถึงการติดตามเพียงตัวเลขเศรษฐกิจหลักๆ เช่น GDP, อัตราดอกเบี้ย หรือผลประกอบการบริษัทใหญ่
ส่วนข้อมูลที่เหลือ…ไว้ค่อยดูทีหลังก็ได้
และที่สำคัญที่สุดคือ ต้อง “กล้าทำ” ไม่ใช่ “กล้าคิด” เท่านั้น
ตั้งเดดไลน์ให้ตัวเอง แล้วเดินหน้า แม้ยังไม่แน่ใจเต็มร้อย เพราะการลงมือจริง จะสอนเรามากกว่าการอ่านอีกสิบเล่มรวมกัน
บทสรุป: ใช้ความรู้ให้เป็น อย่าให้มันใช้เรา
ในโลกที่ความรู้ท่วมตัว การไม่รู้บางเรื่องอาจเป็นข้อได้เปรียบ
เราควรเลือก “รู้เท่าที่จำเป็น” และ “คิดเท่าที่ใช้ได้จริง”
เพราะสุดท้าย ความรู้มีค่าก็ต่อเมื่อเรานำมันมาเปลี่ยนเป็นการตัดสินใจที่ดีขึ้น — ไม่ใช่ใช้มันสร้างกำแพงให้ตัวเอง
อย่าลืมว่า ความรู้ไม่เคยมีวันพอ แต่เวลาและโอกาสมีจำกัด
ถ้าเราไม่รู้จัก “หยุดคิด” เราอาจจะไม่มีวัน “ได้เริ่มต้น”
“ความรู้คือแสงสว่างก็จริง แต่บางครั้ง ถ้าเปิดไฟแรงเกินไป…เราก็มองอะไรไม่เห็นเหมือนกัน”