สำนักงบฯ แนะทบทวนชดเชยรายได้ "รถไฟฟ้า 20 บาท" รอกฎหมายผ่านสภา

“รถไฟฟ้า 20 บาทตลอดสาย” ตามนโยบายรัฐบาล ตั้งเป้าหมายเริ่มตั้งแต่วันที่ 1 ตุลาคม 2568-30 กันยายน 2569 เป็นระยะเวลา 1 ปี แต่กลับมาประเด็นปัญหาเกี่ยวกับการการชดเชยส่วนต่างรายได้ของโครงการรถไฟฟ้าของ กรุงเทพมหานคร (กทม.) โดย กทม. เห็นว่า การประมาณการการชดเชยส่วนต่างรายได้ของ กทม. ในปีงบประมาณ 2569 น่าจะต้องใช้งบประมาณ จำนวน 11,059.64 ล้านบาท แต่กระทรวงคมนาคม ประมาณการไว้ที่ 2,525 ล้านบาทเท่านั้น

ล่าสุดฐานเศรษฐกิจตรวจสอบข้อมูลพบว่า สำนักงบประมาณ ได้ทำหนังสือประกอบการพิจารณามาตรการ “รถไฟฟ้า 20 บาทตลอดสาย” (ระยะที่ 2) โดยระบุว่า สำนักงบประมาณ พิจารณาเห็นว่า มาตรการนี้ มีวัตถุประสงค์ในการผลักดันการพัฒนาระบบขนส่งมวลชนสาธารณะ (Mass Transit) ให้ครอบคลุมโครงข่ายรถไฟฟ้าในเขตกรุงเทพมหานครและปริมณฑล 

ทั้งนี้จะช่วยลดภาระค่าครองชีพและเพิ่มการเข้าถึงการใช้บริการสาธารณะด้วยระบบรถไฟฟ้าของประชาชน ในราคาค่าโดยสารที่เข้าถึงได้ และเพิ่มประสิทธิภาพในการใช้ความจุของโครงข่ายระบบรถไฟฟ้า รวมทั้ง เกิดความคุ้มค่าจากผลตอบแทนทางเศรษฐกิจจากการประหยัดค่าใช้จ่าย ลดเวลาในการเดินทาง ลดความสูญเสียจากอุบัติเหตุ เพิ่มมูลค่าความอยู่ดีมีสุขของประชาชน และลดปัญหาการปล่อยก๊าซเรือนกระจก 

ดังนั้น หากกระทรวงคมนาคม ได้ดำเนินการตามกฎหมาย ระเบียบ และมติคณะรัฐมนตรีที่เกี่ยวข้อง รวมทั้งได้พิจารณา ดำเนินการตามข้อสังเกตของหน่วยงานที่เกี่ยวข้องครบถ้วนแล้ว ก็เห็นสมควรที่คณะรัฐมนตรีจะเห็นชอบในหลักการของแนวทางการดำเนินมาตรการ รถไฟฟ้า 20 บาทตลอดสาย (ระยะที่ 2) ต่อไป

อย่างไรก็ตามเพื่อให้การดำเนินมาตรการอัตราค่าโดยสารรถไฟฟ้าสูงสุด 20 บาทตลอดสาย ตามนโยบายรัฐบาล (ระยะที่ 2) เป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ คุ้มค่า บรรลุวัตถุประสงค์ที่กำหนดไว้ และไม่ก่อให้เกิดภาระทางการคลังในระยะยาว จึงเห็นควรให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องดำเนินการ ดังนี้

1. เห็นควรให้กระทรวงคมนาคม การรถไฟแห่งประเทศไทย การรถไฟฟ้าขนส่งมวลชน แห่งประเทศไทย และกรุงเทพมหานคร (กทม.) พิจารณาทบทวนแนวทางและวิธีการคำนวณเงินชดเชยการขาดรายได้ตามส่วนต่างค่าโดยสาร โดยคำนวณเฉพาะการเดินทางด้วยบัตร EMV หรือบัตร Rabbit แบบ ABT ให้เป็นแนวทางเดียวกัน 

พร้อมทั้งกำหนดแนวทางในการบริหารจัดการรายได้ที่เหมาะสมในกรณีที่รายได้จากค่าโดยสารเพิ่มขึ้น และกรณีที่ต้นทุนในการให้บริการลดลงตามปริมาณผู้โดยสารที่เพิ่มขึ้นจากการดำเนินการตามมาตรการ “รถไฟฟ้า 20 บาทตลอดสาย” เพื่อลดภาระค่าใช้จ่ายที่ภาครัฐจะต้องสนับสนุน 

รวมทั้งควรคำนึงถึงความสามารถในการรองรับผู้โดยสารที่จะเพิ่มขึ้นจากการดำเนินมาตรการ (Capacity) ของระบบการเดินทาง โดยเฉพาะรถไฟฟ้าสายที่มีความแออัด ซึ่งจะส่งผลทางตรงต่อต้นทุนของผู้โดยสาร เช่น ต้องรอนานขึ้น เบียดเสียดมากขึ้น หรือปัญหาคุณภาพการให้บริการที่ลดลง ส่งผลให้ต้นทุนการเดินรถที่อาจเพิ่มสูงขึ้น ภาครัฐอาจจะต้องรับภาระในการจัดสรรเงินชดเชยให้กับเอกชนที่มีรูปแบบสัญญาสัมปทาน และการประกอบการที่แตกต่างกันในแต่ละสาย

2. เห็นควรให้กระทรวงคมนาคม การรถไฟแห่งประเทศไทย การรถไฟฟ้าขนส่งมวลชน แห่งประเทศไทย และกรุงเทพมหานคร พิจารณาแหล่งเงินที่จะใช้ในการดำเนินมาตรการ “รถไฟฟ้า 20 บาทตลอดสาย” ให้มีความชัดเจน โดยไม่ก่อให้เกิดภาระทางการคลังกับภาครัฐในระยาว 

รวมทั้งกำหนดแนวทางในการเจรจากับคู่สัญญาสัมปทานรถไฟฟ้าอย่างเหมาะสม เป็นธรรม โปร่งใส และเป็นไปตามกฎหมาย ระเบียบ ข้อบังคับ และมติคณะรัฐมนตรี ที่เกี่ยวข้องอย่างเคร่งครัด โดยไม่ทำให้รัฐเสียประโยชน์ ก่อนนำเสนอคณะรัฐมนตรีพิจารณาอนุมัติอีกครั้งหนึ่ง

3. เนื่องจากการดำเนินมาตรการ “รถไฟฟ้า 20 บาทตลอดสาย” คาดว่าจะส่งผลกระทบต่อฐานะการคลังของภาครัฐในแต่ละปีเป็นจำนวนมาก ดังนั้น จึงเห็นควรให้กระทรวงคมนาคมดำเนินการติดตามและประเมินผลการดำเนินงาน ความคุ้มค่า ผลสัมฤทธิ์ และประโยชน์ที่ได้รับจากการดำเนินมาตรการฯ ในระยะแรก ให้ครบถ้วนในทุกมิติ และนำผลการประเมินดังกล่าวเสนอคณะรัฐมนตรี เพื่อเป็นข้อมูลประกอบการพิจารณาดำเนินมาตรการฯ ในระยะต่อไป

4. ด้วยกรณีร่างพระราชบัญญัติการบริหารจัดการระบบตั๋วร่วม พ.ศ. .... และร่างพระราชบัญญัติการรถไฟฟ้าขนส่งมวลชนแห่งประเทศไทย พ.ศ. .... (ฉบับที่ ..) อยู่ระหว่างการพิจารณาของสภาผู้แทนราษฎร จึงเห็นควรให้มีความชัดเจนในร่างพระราชบัญญัติฉบับดังกล่าวก่อนนำมาพิจารณาประกอบแนวทางการดำเนินมาตรการดังกล่าวอีกครั้งต่อไป