ทำความรู้จักการไกล่เกลี่ยข้อพิพาทใน‘ศาลปกครอง’

คอลัมน์อุทาหรณ์จากคดีปกครอง ฐานเศรษฐกิจ ฉบับ 3516 หน้า 6 ระหว่างวันที่ 24-26 ต.ค.2562 โดย...นายปกครอง

สวัสดีครับท่านผู้อ่าน...คอลัมน์ “อุทาหรณ์จากคดีปกครอง” วันนี้ นายปกครองมีข่าวสารและสาระความรู้ที่น่าสนใจมาฝาก เกี่ยวกับทางเลือกใหม่...ในการระงับข้อพิพาทในคดีปกครอง เนื่องจากปัจจุบัน ผู้ที่ได้รับความเดือดร้อนเสียหายหรือมีข้อพิพาททางปกครอง สามารถเลือกใช้วิธีการไกล่เกลี่ยข้อพิพาทแทน

การนำคดีเข้าสู่กระบวนการพิจารณาคดีของศาลได้ ตามพ.ร.บ.จัดตั้งศาลปกครองและวิธีพิจารณาคดีปกครอง (ฉบับที่ 12) พ.ศ. 2562 และระเบียบของที่ประชุมใหญ่ตุลาการในศาลปกครองสูงสุด ว่าด้วยการไกล่เกลี่ยข้อพิพาทในคดีปกครอง พ.ศ. 2562 ซึ่งได้มีการประกาศใช้บังคับเมื่อไม่นานมานี้

โดยเจตนารมณ์ของการไกล่เกลี่ยข้อพิพาทในคดีปกครอง เพื่อเปิดโอกาสและส่งเสริมให้คู่กรณีมีทางเลือกในการระงับข้อพิพาททางปกครอง เพื่อให้ข้อพิพาทสามารถยุติลงได้อย่างรวดเร็วยิ่งขึ้น ภายใต้ความสมัครใจของคู่กรณีและยังช่วยรักษาไว้ซึ่งความสัมพันธ์อันดีระหว่างคู่กรณีอีกด้วย

สำหรับลักษณะของคดีที่ศาลปกครองมีอำนาจไกล่เกลี่ยได้ คือ (1) คดีพิพาทเกี่ยวกับหน่วยงานทางปกครองหรือเจ้าหน้าที่ของรัฐละเลยต่อหน้าที่ตามที่กฎหมายกำหนดให้ต้องปฏิบัติหรือปฏิบัติหน้าที่ดังกล่าวล่าช้าเกินสมควร (2) คดีพิพาทเกี่ยวกับการกระทำละเมิดหรือความรับผิดอย่างอื่นของหน่วยงานทางปกครองหรือเจ้าหน้าที่ของรัฐ (3) คดีพิพาทเกี่ยวกับสัญญาทางปกครอง (4) คดีพิพาทอื่นตามที่กำหนดในระเบียบของที่ประชุมใหญ่ตุลาการในศาลปกครองสูงสุด          

วันนี้จึงขอยกตัวอย่างข้อพิพาทเกี่ยวกับการกระทำละเมิดและความรับผิดอย่างอื่นที่ศาลปกครองสูงสุด ได้เคยมีคำพิพากษาตัดสินคดีแล้ว มานำเสนอเป็นข้อมูลความรู้ ซึ่งคดีที่จะเล่าให้ฟังต่อไปนี้ มีลักษณะที่อาจใช้วิธีการระงับข้อพิพาททางเลือกด้วยวิธีการไกล่เกลี่ยข้อพิพาทได้ครับ

  คดีแรก กระแสไฟฟ้ารั่วจนเป็นเหตุให้ช้างถึงแก่ความตาย : คดีนี้เกิดเหตุกระแสไฟฟ้ารั่วบริเวณแคมป์ช้างและกระแสไฟฟ้าได้ดูดช้างเสียชีวิตในขณะที่จะเดินไปให้บริการนักท่องเที่ยว เจ้าของช้างจึงฟ้องคดีต่อศาลเพื่อเรียกร้องค่าเสียหายกับการไฟฟ้าส่วนภูมิภาค

ศาลปกครองสูงสุดวินิจฉัยว่า เสาไฟฟ้าต้นที่เกิดเหตุเป็นเสาไฟฟ้าต้นแรกในเขตแคมป์ช้าง ที่ต่อมาจากเสาไฟฟ้าของการไฟฟ้าส่วนภูมิภาค เสาไฟฟ้าต้นนี้จึงมีทั้งอุปกรณ์ส่วนที่อยู่ในความรับผิดชอบของการไฟฟ้าส่วนภูมิภาคและของแคมป์ช้าง แม้เสาไฟฟ้าดังกล่าวจะตั้งอยู่ในบริเวณที่ดินของแคมป์ช้าง แต่ก็อยู่ติดกับทางสาธารณะและอยู่ใกล้กับเสาไฟฟ้าต้นที่อยู่ในความครอบครองของการไฟฟ้าส่วนภูมิภาค ซึ่งย่อมสามารถเห็นถึงความชำรุดที่เกิดขึ้นได้          

การที่การไฟฟ้าส่วนภูมิภาคมิได้บำรุงรักษาอุปกรณ์ไฟฟ้าดังกล่าวที่มีลักษณะชำรุดและโคนเสามีกิ่งไม้และรากไม้เกี่ยวพันจำนวน มาก จึงถือเป็นการละเลยต่อหน้าที่ตามที่กฎหมายว่าด้วยการไฟฟ้าส่วนภูมิภาคกำหนดให้ต้องปฏิบัติ อันเป็นการกระทำละเมิดที่ต้องรับผิดชดใช้ค่าสินไหมทดแทนให้แก่เจ้าของช้างร่วมกับแคมป์ช้าง (คำพิพากษาศาลปกครองสูงสุดที่ อ. 2063/2559)

คดีที่ 2 ความเสียหายจากการบริหารจัดการนํ้าของกรมชลประทาน : คดีนี้กรมชลประทาน ซึ่งเป็นหน่วยงานที่มีหน้าที่บริหารจัดการนํ้าและป้องปัดภัยพิบัติสาธารณะ ตาม พ.ร.บ.การชลประทานหลวง พ.ศ. 2485 ได้กระทำตามอำนาจหน้าที่ในการป้องปัดภัยพิบัติจากเหตุอุทกภัย โดยบริหารจัดการนํ้าในเขื่อนไม่ให้เพิ่มปริมาณสูงขึ้นเพื่อความปลอดภัยของตัวเขื่อน อันส่งผลให้นํ้าท่วมโรงสีของผู้ฟ้องคดีเสียหาย

 ศาลปกครองสูงสุดวินิจฉัยว่า เมื่อกรมชลประทานปฏิบัติหน้าที่โดยไม่ปรากฏว่าเป็นการกระทำที่ไม่ชอบด้วยกฎหมาย จึงไม่ถือว่าเป็นการทำละเมิดต่อผู้ฟ้องคดี แต่อย่างไรก็ตาม กรมชลประทานต้องชดเชยความเสียหายที่เกิดขึ้นเพื่อคุ้มครองสิทธิของบุคคลที่ต้องรับภาระความเสียหายมากเกินกว่าปกติ อันถือเป็นความรับผิดอย่างอื่นอันเนื่องมาจากการกระทำในการบริหารจัดการนํ้าของเจ้าหน้าที่ กรมชลประทานจึงต้องชดใช้ความเสียหายเฉพาะความเสียหายที่เกิดจากการบริหารจัดการนํ้า โดยหักส่วนความเสียหายที่เกิดจากเหตุภัยพิบัติธรรมชาติออกกึ่งหนึ่ง (คำพิพากษาศาลปกครองสูงสุดที่ อ. 263/2562)

สำหรับข้อพิพาทที่คู่กรณีอาจใช้วิธีการระงับข้อพิพาทด้วยการไกล่เกลี่ยได้นั้น คู่กรณีสามารถริเริ่มให้มีการไกล่เกลี่ยได้ โดยยื่นคำขอต่อศาลปกครองชั้นต้นหรือศาลปกครองสูงสุด นับแต่มีการฟ้องคดีจนถึงวันสิ้นสุดการแสวงหาข้อเท็จจริง ซึ่งระยะเวลาการดำเนินการไกล่เกลี่ยจะมีความรวดเร็วและยึดถือความสมัครใจและความไว้วางใจของคู่กรณีที่มีต่อกันไม่เป็นการสร้างหรือเพิ่มความขัดแย้งหรือปฏิปักษ์ระหว่างคู่กรณี

 การไกล่เกลี่ยข้อพิพาทในคดีปกครอง... ยังมีรายละเอียดที่ประชาชนจำเป็นต้องรู้อีกหลายประการ ผู้สนใจศึกษาเพิ่มเติมได้จากพ.ร.บ.จัดตั้งศาลปกครองและวิธีพิจารณาคดีปกครอง (ฉบับที่ 12) พ.ศ. 2562 และระเบียบของที่ประชุมใหญ่ตุลาการในศาลปกครองสูงสุด ว่าด้วยการไกล่เกลี่ยข้อพิพาทในคดีปกครอง พ.ศ. 2562

 “ยุติด้วยดี ถูกกฎหมาย เรียบง่าย ได้ผลเร็ว” คือ ความมุ่งหมายของการไกล่เกลี่ยข้อพิพาทในคดีปกครอง อันจะช่วยให้เกิดประโยชน์แก่คู่กรณีในการแก้ไขเยียวยาความเดือดร้อนเสียหายได้อย่างเป็นธรรม ทั้งยังประหยัดเวลา ค่าใช้จ่าย และยังช่วยรักษาความสัมพันธ์ที่ดีของคู่กรณีอีกด้วยครับ!! (ปรึกษาคดีปกครองได้ที่สายด่วนศาลปกครอง 1355)