หลังกล้องไซบีเรีย: ทุ่มเงินล้านสร้าง “วิกิฯ” รัสเซียสู้ “Fake News”
หลังกล้องไซบีเรีย: ทุ่มเงินล้านสร้าง “วิกิฯ” รัสเซียสู้ “Fake News”
เรื่อง: ยลรดี ธุววงศ์
การต่อสู้ทางความคิดด้วยกำลังในยุคนี้ อาจไม่น่ากลัวเท่าการสาดสีด้วยข้อมูลข่าวสารและข่าวลวงข่าวปลอมหลายหลากรูปแบบ หรือที่เรียกกันสั้นๆ ติดปากว่า “Fake News”
ถ้าจะบอกว่า นายโดนัลด์ ทรัมป์ ประธานาธิบดีสหรัฐฯ เป็นผู้ที่ทำให้ Fake News เริ่มเป็นวาทกรรมฮิตไปทั่วโลกก็คงไม่ผิดนัก เพราะเวลาเจอข่าวที่ไม่เข้าหูที่ไร นายทรัมป์มักโวยวายออกสื่อให้ได้ยินบ่อยๆ ว่าสื่อนั้นเอาแต่รายงาน Fake News
เมื่อกระแสข่าวปลอมมาจ่อถึงหน้าบ้านคู่แข่งทางการเมืองที่เรื่องความมั่นคงมาก่อนเป็นอันดับหนึ่งอย่างรัสเซีย มีหรือที่จะอยู่เฉยได้ ทำให้ในช่วงหลายปีที่ผ่านมา เราจะเห็นข่าวโต้ Fake News กันบ่อยในสื่อรัสเซีย โดยเฉพาะข่าวที่มาจากฝั่งตะวันตก (เจาะจงเฉพาะลงไปอีกก็คือข่าวจากอเมริกา)
ล่าสุด เพื่อต่อสู้กับชุดข้อมูลที่ (รัสเซียเห็นว่า) ไม่ถูกต้อง รัฐบาลจึงตั้งโปรเจคสร้างเวปไซต์สารานุกรม “วิกิพีเดีย” ของรัสเซียขึ้นเองซะเลย!
“วิกิพีเดีย” เวอร์ชั่นรัสเซียนี้ เขาเคลมว่าจะเป็นสารานุกรมออนไลน์ที่ “ปลอดภัย” “ข้อมูลถูกต้อง” โดยไม่มี “วาระทางการเมือง” แอบแฝงอย่างแน่นอน ช่วยปกป้องชุดความรู้ไม่ให้สึกกร่อนหายไปและไม่ให้ผู้ใช้ออนไลน์เข้ามาแต่งเติมข้อมูลล่อลวงไปในทางที่ผิด เพราะข้อมูลส่วนใหญ่ที่ป้อนเข้าไปในเบื้องต้นจะอ้างอิงมาจากกว่า 8 หมื่นบทความในสารานุกรม Great Russian Encyclopedia ที่ตีพิมพ์ตั้งแต่ปีพ.ศ. 2547 – 2560 และค่อยๆ ขยายฐานข้อมูลจากแหล่งอื่น โดยมีนักเรียน นักศึกษา นักวิจัย คนในแวดวงสื่อ และผู้ที่สนใจข้อมูลเชิงวิชาการเป็นกลุ่มเป้าหมายหลัก
ทีมงานของเวปไซต์วิกิพีเดียเวอร์ชั่นรัสเซียยังเสริมว่า สมาชิกกลุ่มประเทศ BRICS (บราซิล อินเดีย จีน และแอฟริกาใต้) น่าจะสนใจโปรเจคนี้ด้วยเหมือนกัน เพราะว่าสารานุกรมภาษาอังกฤษปัจจุบันแฝงแนวคิด “Anglocentrism” หรือแนวคิดที่มีประเทศอังกฤษและประเทศที่พูดภาษาอังกฤษเป็นศูนย์กลาง โดยเฉพาะอย่างยิ่งบทความด้านประวัติศาสตร์และวัฒนธรรม
หากผู้ใช้งานสนใจเข้าร่วมเพิ่มบทความในวิกิพีเดียรัสเซียเหมือนกับที่วิกิพีเดียปัจจุบันทำได้ จะสามารถเผยแพร่ข้อมูลได้ต่อเมื่อผ่านการรับรองจาก “คณะผู้เชี่ยวชาญ” จาก Great Russian Encyclopedia และนักวิชาการจากองค์กรอื่นๆ เท่านั้น โดยเน้นบทความภาษารัสเซียเป็นหลัก ถ้าจะแปลเป็นภาษาอื่นต้องให้พาร์เนอร์ต่างชาติของทีมงานเป็นผู้ผลิตเอง
โปรเจคนี้ได้รับเงินทุนสนับสนุนจากรัฐบาลรัสเซียถึง 2 ล้านรูเบิล หรือมูลค่าราว 1 ล้านบาทในช่วงปี 2563 – 2565 นี้ เมื่อแล้วเสร็จคาดว่าจะสามารถรองรับผู้ใช้งานได้มากถึง 15 ล้านคนต่อวัน ในขณะที่เวปไซต์ “วิกิพีเดีย” หน้าบทความภาษารัสเซียในปัจจุบันที่มีผู้ใช้เฉลี่ย 2.9 ล้านคนต่อวัน
ในช่วงปีที่ผ่านมา ดูเหมือนว่ารัฐบาลรัฐรัสเซียกำลังพยายามดึงศูนย์กลางการควบคุมอินเตอร์เน็ตของคนในประเทศกลับเข้ามายังเครมลิน ตั้งแต่แบนแอปพลิเคชั่นต่างๆ ที่ไม่ให้ความร่วมมือส่งข้อมูลผู้ใช้ให้รัฐ และประกาศตัดการเชื่อมต่ออินเตอร์เน็ตสร้าง “Runet” โครงค่ายอินเตอร์เน็ตภายในประเทศ เนื่องจากเขามองว่าฐานเซิร์ฟเวอร์ของโลกขึ้นอยู่กับบางประเทศ (สหรัฐอเมริกา) มากเกินไป
แม้ว่าประชาชนชาวรัสเซียจะออกมาประท้วงแสดงความไม่พอใจ เรียกร้องเสรีภาพบนโลกอินเตอร์เน็ตมากเพียงใด แต่รัฐบาลรัสเซียก็ยืนยันเสียงแข็งว่า ที่ทำไปนั้น เพื่อเหตุผลทาง “ความมั่นคง” และ “ผลประโยชน์” ของประเทศทั้งนั้น และจะไม่เกิดการปิดกั้นแบบ The Great Firewall ของจีนอย่างแน่นอน