"ประชุมครม." ขั้นตอน-การอนุมัติ มีรายละเอียดอย่างไร เช็กได้ที่นี่

การแถลงนโยบายรัฐบาลต่อรัฐสภา ได้เสร็จสิ้นลงไปแล้ว นั่นเท่ากับว่า "คณะรัฐมนตรี" มีอำนาจเต็ม 100% ในการปฏิบัติภารกิจเพื่อเดินไปสู่เป้าหมายจากการแถลงนโยบาย และแปลงนโยบายใหญ่เป็นนโยบายแบบรายกระทรวง

และอีกภารกิจคือการประชุมคณะรัฐมนตรี หรือ ประชุมครม. ที่เห็นข่าวตามสื่อต่างๆ รัฐบาลอนุมัติงบ เคาะโครงการ-มาตรการต่างๆ ดูเหมือนจะง่าย ก็แค่เสนอเรื่องเข้าไปพิจารณา แล้วก็อนุมัติ เป็นอันจบ แต่ความจริงไม่ใช่เรื่องง่ายเลย ที่จู่ๆ ครม.คิดอยากประชุมวันใดก็ได้ตามอำเภอใจ ท่านรัฐมนตรีอยากจะเสนอเรื่องอะไรก็ได้เข้าที่ประชุมตามแต่อยากจะเสนอ นั่นคือความคิดที่ผิด

“ฐานเศรษฐกิจ” จึงอยากพาไปส่องระเบียบการประชุมครม. ซึ่งเป็นความรู้พื้นฐานของรัฐมนตรี ข้าราชการ หน่วยงาน สื่อมวลชนและประชาชน จะได้เข้าใจสิ่งเหล่านี้ด้วยกัน

“การกําหนดวิธีการประชุมคณะรัฐมนตรี” ผ่านความเห็นชอบจากมติครม. เมื่อวันที่ 16 ก.ค. 2562 ซึ่งเป็นการประชุมครม.นัดแรกของรัฐบาล “ประยุทธ์2” ซึ่งเป็นแนวปฏิบัติที่ทุกหน่วยงานต้องรับทราบรับปฏิบัติตามนี้

เริ่มจากการกำหนด วัน เวลา และสถานที่ประชุมคณะรัฐมนตรีอย่างเป็นทางการกรณีปกติ ระบุเอาไว้ว่า “ในทุกวันอังคาร ตั้งแต่เวลา 09.00 น. เป็นต้นไป ณ ห้องประชุม 503 ตึกบัญชาการ 1 ชั้น 5 ทําเนียบรัฐบาล แต่อาจเปลี่ยนแปลงวัน เวลา และสถานที่ได้ ตามที่นายกรัฐมนตรีกําหนด

ส่วนองค์ประกอบของการประชุมครม. ให้ดําเนินการได้เมื่อมีรัฐมนตรีเข้าร่วมประชุมไม่น้อยกว่า 1 ใน 3 ของจำนวนคณะรัฐมนตรีทั้งหมดที่มีอยู่ ทั้งนี้จำนวนผู้เข้าร่วมประชุมให้รวมถึงผู้เข้าร่วมประชุมโดยใช้เทคโนโลยีสารสนเทศ ซึ่งสามารถปรึกษาหารือกันได้ แม้จะมีได้อยู่ในสถานที่เดียวกัน แต่ในกรณีจำเป็นเพื่อเป็นการรักษาประโยชน์สำคัญของประเทศหรือมีกรณีฉุกเฉิน หรือเพื่อประโยชน์ในการรักษาความลับ “นายกรัฐมนตรีอาจพิจารณาเรื่องใดกับรัฐมนตรีที่เกี่ยวข้องตามที่ นายกรัฐมนตรีเห็นสมควรเพื่อมีมติของคณะรัฐมนตรีในเรื่องนั้นได้ และเมื่อมีการประชุมเป็นกรณีปกติ ให้นายกรัฐมนตรีแจ้งให้ที่ประชุมคณะรัฐมนตรีทราบมติของคณะรัฐมนตรีดังกล่าวด้วย”

สำหรับผู้เข้าร่วมประชุมครม. ก็ไม่ได้มีเพียงรัฐมนตรีเท่านั้น เพราะประกอบด้วย 1. ข้าราชการการเมือง ได้แก่ เลขาธิการนายกรัฐมนตรี รองเลขาธิการนายกรัฐมนตรี ฝ่ายการเมือง (ตามที่นายกรัฐมนตรีมอบหมาย) โฆษก-รองโฆษกประจำสำนักนายกรัฐมนตรี

ข้าราชการประจําระดับสูง ได้แก่ เลขาธิการคณะรัฐมนตรี  ผู้อํานวยการสํานักงบประมาณ เลขาธิการสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ  เลขาธิการคณะกรรมการกฤษฎีกา  เลขาธิการสภาความมั่นคงแห่งชาติ อธิบดีกรมประชาสัมพันธ์ โดยมีเจ้าหน้าที่ฝ่ายเลขานุการ ประกอบด้วย รองเลขาธิการคณะรัฐมนตรี (ตามที่เลขาธิการคณะรัฐมนตรีมอบหมาย) ปฏิบัติหน้าที่ในการนําเสนอระเบียบวาระการประชุมคณะรัฐมนตรีร่วมกับเลขาธิการคณะรัฐมนตรี ข้าราชการของสํานักเลขาธิการคณะรัฐมนตรี(สลค.) (ตามที่เลขาธิการ คณะรัฐมนตรีมอบหมาย) ปฏิบัติหน้าที่ในห้องประชุมคณะรัฐมนตรี เช่น เจ้าหน้าที่จดบันทึกการประชุม คณะรัฐมนตรี เจ้าหน้าที่ประสานงานและรับส่งเอกสารในห้องประชุมคณะรัฐมนตรี เป็นต้น

นอกจากนี้การแต่งกายในวันประชุมก็ไม่ใช่ว่าอยากจะแต่งกายอย่างไรก็ตาม เพราะระเบียบนี้ระบุว่า “ให้คณะรัฐมนตรีและผู้เข้าร่วมประชุมคณะรัฐมนตรีแต่งกายชุดผ้าไทย ในการเข้าประชุมคณะรัฐมนตรี”

ส่วนระเบียบวาระการประชุม ประกอบด้วย 1.เรื่องที่ประธานแจ้งที่ประชุม 2.เรื่องวาระสําคัญของรัฐบาล (ถ้ามี) 3. การบรรยายสรุปเรื่องสําคัญ (ถ้ามี) 4.เรืองวาระการประชุมสภาผู้แทนราษฎรและวุฒิสภา (ถ้ามี) 5. เรื่องเพื่อทราบ (หากไม่มีข้อทักท้วงให้ถือเป็นเรื่องที่คณะรัฐมนตรีเห็นชอบ/อนุมัติ) และ6.เรื่องเพื่อทราบ เป็นเรื่องที่คณะรัฐมนตรี นายกรัฐมนตรี หรือรองนายกรัฐมนตรีที่นายกรัฐมนตรี มอบหมายให้สั่งและปฏิบัติราชการแทนนายกรัฐมนตรี มีมติหรือคําสั่งให้เสนอคณะรัฐมนตรีทราบ 7. เรื่องเพื่อพิจารณา 8. เรื่องที่รองนายกรัฐมนตรี/รัฐมนตรีรายงาน 8.เรื่องข้อสั่งการของนายกรัฐมนตรี

ส่วนประเภทแฟ้มระเบียบวาระการประชุม มีอยู่ 4 ประเภท ประกอบด้วย 1. แฟ้มสีเขียว เรื่องวาระสําคัญของรัฐบาล 2. แฟ้มสีส้ม เรื่องเพื่อทราบ (หากไม่มีข้อทักท้วงฯ) 3. แฟ้มสีฟ้า เรื่องเพื่อทราบ 4. แฟ้มสีชมพู เรื่องเพื่อพิจารณา

และวาระการประชุม มิใช่ว่าจู่ๆจะเสนอวาระอะไรก็ได้เข้าพิจารณาที่ประชุม เพราะระเบียบระบุว่า การส่งระเบียบวาระการประชุม สำนักเลขาธิการคณะรัฐมนตรีจะจัดส่งระเบียบวาระการประชุมพร้อมด้วยเอกสารที่เกี่ยวข้องให้ครม.ทราบล่วงหน้าไม่น้อยกว่า 6 วันก่อนการประชุม  ทั้งนี้ การส่งระเบียบวาระการประชุมและเอกสารที่เกี่ยวข้องอาจจะส่งโดยวิธีการ ทางอิเล็กทรอนิกส์  และจะจัดส่งระเบียบวาระการประชุม ในระบบเรียกดูระเบียบวาระการประชุมคณะรัฐมนตรีด้วยเครื่องแท็บเล็ต (IM-VARA) อีกช่องทางหนึ่งด้วย

โดยสํานักเลขาธิการคณะรัฐมนตรีจะจัดส่งระเบียบวาระการประชุมให้คณะรัฐมนตรี ภายในวันศุกร์ก่อนวันประชุม และหากมีระเบียบวาระการประชุมเพิ่มเติม จะส่งระเบียบวาระการประชุมให้ภายในวันจันทร์ก่อนวันประชุม แต่กรณีที่มีการเลื่อนวันประชุมจะส่งระเบียบวาระการประชุม ให้คณะรัฐมนตรีล่วงหน้าไม่น้อยกว่า 3 วันก่อนวันประชุม

ส่วนของระเบียบวาระการประชุมที่สำนักเลขาธิการคณะรัฐมนตรี จัดส่งให้ในวันประชุมคณะรัฐมนตรี ซึ่งเรียกว่า “วาระจร” นั้น โดยปกติไม่ควรมีเรื่องที่เสนอเป็นวาระจร เว้นแต่กรณีมีความจำเป็นเร่งด่วน นายกรัฐมนตรีจะอนุมัติให้เสนอโดยไม่ต้องส่งวาระการประชุมล่วงหน้าก็ได้ แต่ในกรณีที่เป็นเรื่องที่มีผลให้มีการอนุมัติงบประมาณ นายกรัฐมนตรีจะอนุมัติดังกล่าวได้ต่อเมื่อเป็นกรณีฉุกเฉิน และมีความจำเป็นเพื่อรักษาประโยชน์สำคัญของประเทศหรือประชาชน และหน่วยงานของรัฐเจ้าของเรื่อง ได้ดำเนินการตามข้อกฎหมาย ระเบียบ และมติคณะรัฐมนตรีที่เกี่ยวข้องครบถ้วนแล้ว

โดยให้รัฐมนตรีเจ้าสังกัด ลงนามในเอกสาร ตามที่สํานักเลขาธิการคณะรัฐมนตรีกําหนด เพื่อแจ้งเหตุผลและความจำเป็น และเสนอให้ รองนายกรัฐมนตรีที่กำกับการบริหารราชการพิจารณาให้ความเห็นชอบด้วย และให้สํานักเลขาธิการคณะรัฐมนตรี เสนอนายกรัฐมนตรีพิจารณาอนุมัติให้เสนอเรื่องเป็นวาระจร

นอกจากนี้การนำเสนอวาระเข้าที่ประชุมครม. ยังมีขั้นตอนของ “คณะกรรมการรัฐมนตรี” ที่ครม.จะแต่งตั้งคณะบุคคลประกอบด้วยรัฐมนตรี ที่เกี่ยวข้องและบุคคลอื่นที่มีความรู้ความชํานาญในเรื่องที่จะพิจารณา เพื่อพิจารณากลั่นกรองเรื่องได้ก่อนเสนอครม.ก็ได้ เพื่อให้เรื่องที่จะนําเสนอครม.ได้มีการพิจารณาอย่างละเอียด รอบคอบ และประหยัดเวลาการประชุม

ส่วนการการลาประชุมนั้น ระเบียบยังระบุด้วยว่า ให้รัฐมนตรีแจ้งสำนักเลขาธิการคณะรัฐมนตรีเพื่อแจ้งให้ นายกรัฐมนตรีและที่ประชุมคณะรัฐมนตรีทราบต่อไป ทั้งนี้ การลาทุกประเภท เช่น การลาป่วย การลากิจส่วนตัว การลาพักผ่อน การลาอุปสมบท หรือการลาไปประกอบพิธีฮัจย์ ฯลฯ และการไปต่างประเทศของนายกรัฐมนตรีและรัฐมนตรีต้องปฏิบัติ ให้เป็นไปตามระเบียบสำนักนายกรัฐมนตรีว่าด้วยการลาของข้าราชการ