ระบบการเงินโลกจะรีเซ็ทอย่างไร? หลังสงครามรัสเซีย-ยูเครน (ตอน2)  

“ธีระชัย ภูวนาถนรานุบาล” อดีตรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลัง บอกเล่ามุมมองเกี่ยวกับ “ระเบียบใหม่” หรือ  New World Order ในด้านการเงินโลก ที่กำลังเกิดขึ้นใน สงครามรัสเซีย-ยูเครน ผ่านทางบทความ “ระบบการเงินโลกจะรีเซ็ทอย่างไร?” แบ่งเป็น 3 ตอน นำเสนอในเพจเฟซบุ๊ก Thirachai Phuvanatnaranubala ระหว่างวันที่ 12-14 เมษายน 2565 มีรายละเอียดเนื้อหาใน บทที่สอง ดังนี้

(อ่านเพิ่มเติม:  ระบบการเงินโลกจะรีเซ็ทอย่างไร? บทความที่ 1 คลิกที่นี่) 

การเงินโลกจะรีเซ็ทอย่างไร? บทความที่ 2

New World Order ด้านการเงินโลก เกิดขึ้นในสงครามยูเครนปี 2022 เรียกง่ายๆ ว่า Bretton Woods 3.0

ย้อนประวัติศาสตร์กลับไปที่ Bretton Woods 2.0 ระบบนี้ เกิดขึ้นหลังปี 1971 ต้นเหตุเพราะสหรัฐไปทำสงครามเกาหลีและเวียดนาม และเริ่มสวัสดิการสังคมขนานใหญ่

โปรแกรม warfare คู่กับ welfare ทำให้ค่าใช้จ่ายรัฐบาลพุ่ง รัฐบาลสหรัฐไม่ต้องการเพิ่มภาษี จึงใช้วิธีพิมพ์ดอลลาร์ เพื่อสนับสนุนรายจ่ายดังกล่าวแทน

ดอลลาร์ที่ล้นตลาด ทำให้บางประเทศมองออกว่า ค่าเงินดอลลาร์ที่ผูกกับทองคำในอัตรา 35 ดอลลาร์ต่อออนซ์ ใน Bretton Woods 1.0 นั้น ตีค่าดอลลาร์สูงเกินความเป็นจริง!!!

บุคคลที่เดินหมากเอาประโยชน์นี้ คือ ประธานาธิบดีชารล์ส เดอ โกล ซึ่งโอนเงินดอลลาร์กลับคืนสหรัฐ ขอให้สหรัฐนำส่งทองคำแทน

รูป 1 เดอ โกลเคยวิจารณ์อภิสิทธิ์ของดอลลาร์ไว้ ปรากฏในการแถลงข่าวเมื่อวันที่ 4 ก.พ. 1965 ว่า ‘ดอลลาร์เป็นเครื่องมือที่เอื้อประโยชน์แก่สหรัฐประเทศเดียวเท่านั้น ไม่ใช่สื่อกลางทางการเงินสากล ที่เป็นกลางอย่างแท้จริง’

ต่อมา ในปี 1971 เดอ โกลถึงกับส่งเรือรบฝรั่งเศสไปสหรัฐ เพื่อไปขอรับมอบทองคำ ทำให้ประธานาธิบดีสหรัฐขณะนั้นคือนิกสัน จึงต้องประกาศ ตัดการผูกโยงดอลลาร์กับทองคำ ปล่อยให้ดอลลาร์ลอยตัวอิสระ

แต่หลังจากนั้นอีกไม่กี่ปี สหรัฐสามารถเจรจาสำเร็จ ขอให้ซาอุดิฯ ขายน้ำมันเป็นดอลลาร์ ทำให้ประเทศอื่นปฏิบัติตาม เป็นจุดเริ่มต้นของ Petrodollars และเป็นจุดเริ่มต้นที่สหรัฐได้ประโยชน์ 2 ต่อ

ประโยชน์ต่อที่หนึ่ง สหรัฐสามารถกินใช้ได้มากกว่าปกติ เพราะขาดดุลการค้าได้มากและนาน

เพราะประเทศต่างๆ ขายของให้สหรัฐ มากกว่าซื้อจากสหรัฐ เมื่อผู้ขายได้ดอลลาร์ ก็เอาไปซื้อพันธบัตรรัฐบาลสหรัฐ

ในแง่ดี การที่สหรัฐขาดดุลมากมาย ทำให้ประเทศเอเชียเปิดรับการลงทุนจากต่างประเทศ จับมือกัน เป็น supply chain และขยายส่งออกได้สูง

ถึงแม้ดอลลาร์ลอยตัว ไม่มีทองคำหนุนหลัง แต่ก็สามารถครองตำแหน่ง เป็นสกุลยอดนิยมของโลก ทั้ง transaction currency และ reserve currency ไปพร้อมกัน

แต่ในแง่เสีย ประเทศที่ส่งออกเกินดุล และเอาทุนสำรองไปลงทุนในดอลลาร์ มีความเสี่ยง ทุนสำรองอาจถูกอายัด หรือถูกยึดได้ แบบฉับพลันโดยไม่รู้ตัว และเกิดคำถามด้วยว่า ประเทศที่เกินดุลโดยได้กระดาษแลกกับสินค้านั้น เนื่องจากที่ผ่านมา ในระยะยาวดอลลาร์อ่อนค่าลงไปเรื่อย ๆ (ดูรูป 2)

ดอลลาร์กระดาษที่ได้ คุ้มกับหยาดเหงื่อแรงงานหรือไม่?

ประโยชน์ต่อที่สอง เนื่องจากการใช้ดอลลาร์เป็น transaction currency ซึ่งต้องตัดบัญชีกันผ่านบัญชีธนาคารพาณิชย์ในนิวยอร์ค รัฐบาลสหรัฐจึงสามารถเฝ้าดูได้ทุกรายการที่สงสัย

สมมุติสหรัฐแซงชั่น ไม่ให้บริษัทอเมริกันขายอุปกรณ์เทคโนโลยีบางอย่างแก่ประเทศหนึ่ง ถ้าหากบริษัทอเมริกันแอบขายอุปกรณ์ เมื่อใดที่ได้รับดอลลาร์จากประเทศนั้น รัฐบาลสหรัฐจะเห็นได้ในบัญชีที่นิวยอร์ค และจะปรับบริษัทอเมริกันเป็นเงินจำนวนมาก หรืออาจติดคุก เรียกว่าเป็น primary sanction

แต่ทั้งนี้ ถึงแม้ถ้าหากมีการพลิกแพลง อ้อมหลังแซงชั่น โดยบริษัทอเมริกันขายอุปกรณ์ให้บริษัทยุโรป แล้วบริษัทยุโรปเอาไปขายต่ออีกทอดหนึ่งให้แก่ประเทศนั้น

ถ้าบริษัทยุโรปได้รับดอลลาร์จากประเทศนั้น ก็จะตรวจพบได้ที่นิวยอร์คเช่นกัน แล้วสหรัฐก็จะสั่งปรับบริษัทยุโรปเป็นเงินมหาศาล

อันที่จริง สหรัฐไม่มีอำนาจกฎหมายที่จะไปลงโทษบริษัทยุโรป แต่ใช้อำนาจแฝง บริษัทยุโรปจะยอมจ่ายค่าปรับแต่โดยดีเสมอ เพราะมิฉะนั้น สหรัฐจะแบน ไม่ให้บริษัทนั้นทำธุรกิจกับบริษัทใดในสหรัฐได้อีก เรียกว่า secondary sanction

ที่ผ่านมา สหรัฐจึงใช้ดอลลาร์เป็นอาวุธเศรษฐกิจได้ มีประสิทธิภาพไม่แพ้อาวุธจริง แต่ในสงครามยูเครน ได้มีการปรับขนาดความรุนแรงของอาวุธเศรษฐกิจ ทำให้เกิด Bretton Woods 3.0

(เครดิตภาพตามแหล่งที่แสดงชื่อ)

หมายเหตุ: การกล่าวถึงชื่อบุคคลใดมิใช่เป็นการกล่าวหากระทำความผิด แต่เป็นเพื่อประกอบการบรรยายทางวิชาการเพื่อประโยชน์แก่ทางราชการในการรักษาประโยชน์ของประเทศชาติเป็นสำคัญ