AI ทะยานแตะ 4.8 ล้านล้านดอลลาร์ UN เตือนประเทศยากจนกำลังถูกทิ้ง

รายงาน Technology and Innovation Report 2025 ของ การประชุมสหประชาชาติว่าด้วยการค้าและการพัฒนา (UNCTAD) เตือนว่า แม้ AI จะเป็นเครื่องมือทรงพลังเพื่อความก้าวหน้า แต่ไม่ได้หมายความว่าจะ “ครอบคลุม” โดยอัตโนมัติ ทุกประเทศจำเป็นต้องเร่งดำเนินการ ตั้งแต่ลงทุนโครงสร้างพื้นฐานดิจิทัล สร้างขีดความสามารถ ไปจนถึงพัฒนาระบบกำกับดูแล เพื่อใช้ AI ขับเคลื่อนการพัฒนาอย่างยั่งยืน

เรเบกา กรินสแปน เลขาธิการ UNCTAD ย้ำว่า ต้องทำให้ “ประชาชน” เป็นศูนย์กลางของการพัฒนา AI พร้อมเรียกร้องให้ความร่วมมือระดับนานาชาติแข็งแกร่งขึ้น เพื่อร่วมกันสร้าง “กรอบการทำงานด้าน AI ระดับโลก”

ผลประโยชน์ทางเศรษฐกิจมหาศาล แต่ยังไม่ทั่วถึง

• แม้ AI จะกลายเป็นแรงขับเคลื่อนสำคัญของการเปลี่ยนผ่านดิจิทัล แต่โครงสร้างพื้นฐานและความเชี่ยวชาญด้าน AI ยังคงกระจุกอยู่เพียงไม่กี่ประเทศ
• มีเพียง 100 บริษัท ส่วนใหญ่ในสหรัฐฯ และจีน ที่คิดเป็น 40% ของการใช้จ่าย R&D ภาคธุรกิจทั่วโลก
• ยักษ์ใหญ่เทคโนโลยีอย่าง Apple, Nvidia และ Microsoft ต่างมีมูลค่าตลาดรายละประมาณ 3 ล้านล้านดอลลาร์ ใกล้เคียงกับ GDP ของทวีปแอฟริกาทั้งทวีป
• การครองตลาดทั้งในระดับประเทศและองค์กร อาจทำให้ช่องว่างทางเทคโนโลยีกว้างขึ้น เสี่ยงทำให้หลายประเทศกำลังพัฒนา พลาดโอกาสจากประโยชน์ของ AI

AI กำลังเปลี่ยนแปลงตลาดแรงงาน

AI มีศักยภาพกระทบ มากถึง 40% ของงานทั่วโลก แม้จะเพิ่มผลิตภาพ แต่ก็ก่อความกังวลเรื่อง การแทนที่แรงงาน ผลประโยชน์จากระบบอัตโนมัติที่ขับเคลื่อนด้วย AI มักเอื้อประโยชน์ต่อทุนมากกว่าแรงงาน อาจขยายความเหลื่อมล้ำ และลดความได้เปรียบจากแรงงานราคาถูกในประเทศกำลังพัฒนา

แต่ AI ไม่ได้หมายถึงการลดงานเพียงอย่างเดียว ยังสามารถ สร้างอุตสาหกรรมใหม่ และเสริมพลังให้แรงงาน ได้ การลงทุนใน การ reskill, upskill และปรับตัวแรงงาน จึงเป็นหัวใจสำคัญ เพื่อให้ AI ช่วยสร้างงานมากกว่าทำลายงาน

ข้อมูลจาก UNCTAD ชี้ว่า

• แรงงานใน ประเทศพัฒนาแล้ว เผชิญความเสี่ยง 33%
• เศรษฐกิจเกิดใหม่ 24%
• ประเทศรายได้น้อย 18%

AI หัวใจของนโยบายอุตสาหกรรมยุคใหม่

AI กำลังนิยามโอกาสทางเศรษฐกิจใหม่ ทำให้ เทคโนโลยี นวัตกรรม และบริการที่ใช้ความรู้เข้มข้น กลายเป็นหัวใจของยุทธศาสตร์การพัฒนาประเทศ แต่ละชาติจำเป็นต้องลงทุนใน 3 ปัจจัยหลัก: โครงสร้างพื้นฐาน ข้อมูล และทักษะ เพื่อวางตำแหน่งเชิงกลยุทธ์ ใช้ AI อย่างมีประสิทธิภาพ และสอดคล้องกับความต้องการทางสังคมเศรษฐกิจ

UNCTAD พร้อมสนับสนุนการประเมินจุดแข็งและออกแบบนโยบายเพื่อสร้างระบบนวัตกรรมที่ยืดหยุ่นสำหรับประเทศกำลังพัฒนา

กำกับดูแล AI ต้องครอบคลุมทุกชาติ

แม้ AI จะกำหนดอนาคตเศรษฐกิจโลก แต่ยังมี 118 ประเทศ โดยเฉพาะใน Global South ที่ไม่ถูกนับรวมในเวทีหลักของการกำกับดูแล AI ขณะที่กฎระเบียบและกรอบจริยธรรมกำลังถูกออกแบบ จำเป็นที่ประเทศกำลังพัฒนาจะต้อง มีที่นั่งบนโต๊ะเจรจา เพื่อให้ AI ไม่ได้รับใช้เพียงผลประโยชน์ของไม่กี่ประเทศ แต่ขับเคลื่อนความก้าวหน้าร่วมกัน

แผนปฏิบัติการเพื่อการพัฒนา AI อย่างทั่วถึง

• รายงาน UNCTAD เสนอแผนพัฒนา AI อย่างครอบคลุม ได้แก่
• พันธสัญญาอุตสาหกรรม: พัฒนากลไกเปิดเผยข้อมูลสาธารณะคล้าย ESG เพื่อความรับผิดชอบและความโปร่งใส
• โครงสร้างพื้นฐานร่วม: จัดตั้งศูนย์ AI ระดับโลกเพื่อเข้าถึงทรัพยากรอย่างเท่าเทียม
• นวัตกรรมเปิด: ผลักดัน open data และ open source เพื่อกระจายองค์ความรู้และทรัพยากรให้ทั่วถึง
• การสร้างศักยภาพ: แลกเปลี่ยนองค์ความรู้และทรัพยากร โดยเฉพาะผ่านความร่วมมือแบบ South-South เพื่อให้ประเทศกำลังพัฒนามีขีดความสามารถใช้ประโยชน์จาก AI

ถึงเวลาต้องลงมือ

AI สามารถเป็นแรงขับเคลื่อนความก้าวหน้า นวัตกรรม และความมั่งคั่งร่วมกัน แต่จะเกิดขึ้นได้ก็ต่อเมื่อประเทศต่างๆ ร่วมกันกำหนดทิศทาง โดยยึดประชาชนเป็นศูนย์กลาง ไม่ใช่แค่เทคโนโลยี การลงทุนเชิงกลยุทธ์ การกำกับดูแลอย่างครอบคลุม และความร่วมมือระหว่างประเทศ คือหัวใจที่จะทำให้ AI สร้างประโยชน์ให้กับทุกคน แทนที่จะขยายความเหลื่อมล้ำเดิม