ขยะพลาสติกล้นทะเล 200 ล้านล้านชิ้น UN ถกหนักอีกรอบหวังผุดสนธิสัญญา

การผลิตพลาสติกพุ่งทะยานในศตวรรษที่ผ่านมา ข้อมูลจากนักวิทยาศาสตร์ประเมินว่า ปัจจุบันมีขยะพลาสติกลอยอยู่ในมหาสมุทรเกือบ 200 ล้านล้านชิ้น และหากยังไม่ดำเนินการใด ๆ ตัวเลขนี้อาจ เพิ่มขึ้น 3 เท่า

ย้อนกลับไปในปี 2022 ประเทศต่าง ๆ เห็นพ้องกันว่าควรมี สนธิสัญญาโลกว่าด้วยพลาสติก ที่มีผลผูกพันทางกฎหมาย เพื่อควบคุมขยะและสารเคมีอันตราย แต่จนถึงวันนี้ ยังไม่มีข้อตกลงใดบรรลุผล แม้ผ่านมากว่า 2 ปี วันอังคารที่ 5 สิงหาคมที่ผ่านมา ประเทศสมาชิกกว่า 170 แห่งกลับมาหารืออีกครั้งที่การประชุมสหประชาชาติในเจนีวา 

ข้อตกลงที่ยังตกลงกันไม่ได้

BBC รายงานว่า แม้ประเทศต่าง ๆ ตกลงร่วมกันในปี 2022 ว่าจะจัดทำ สนธิสัญญาโลกลดพลาสติกภายใน 2 ปี แต่เมื่อถึงเส้นตายในเดือนธันวาคม 2024 ยังไม่มีข้อตกลงใดเกิดขึ้น แม้ผ่านการเจรจาแล้วถึง 5 รอบ

ประเด็นหลักที่ยังเห็นต่าง ได้แก่

• การตั้งเป้าลดการผลิตพลาสติกใช้ครั้งเดียว
• การแบนสารเคมีอันตราย
• แนวทางออกแบบผลิตภัณฑ์พลาสติกแบบสากล
• การระดมทุนเพื่อสนับสนุนมาตรการ

มูลนิธิ Ellen MacArthur อธิบายว่า หากกำหนดมาตรฐานการออกแบบที่ชัดเจน เช่น ขวดน้ำแบบใสไม่มีสี จะช่วยเพิ่มมูลค่าของวัสดุรีไซเคิล ซึ่งสามารถขายได้ในราคาสูงกว่าขวดที่มีสีถึง 2 เท่า

ประเทศผู้ผลิตน้ำมันค้านเสียงแข็ง

กว่า 100 ประเทศ รวมถึงสหราชอาณาจักร เรียกร้องให้สนธิสัญญาใหม่นี้โดยเฉพาะในเรื่องการจำกัดการผลิต แต่กลุ่มประเทศผู้ผลิตน้ำมัน เช่น รัสเซีย และซาอุดีอาระเบีย คัดค้านแนวคิดนี้ พร้อมเสนอให้เน้นที่การ รีไซเคิลมากขึ้นแทนการผลิตน้อยลง เพราะเมื่อความต้องการน้ำมันในภาคพลังงานและคมนาคม เริ่มถึงจุดสูงสุดในอีกไม่กี่ปี พลาสติกอาจกลายเป็นหนึ่งในตลาดเติบโตสุดท้ายของอุตสาหกรรมน้ำมัน การจำกัดการผลิตจึงอาจกระทบรายได้ของประเทศเหล่านี้ในระยะสั้น

ไม่มีมาตรฐานกลาง ธุรกิจก็เจ็บ

แม้ธุรกิจบางรายอยากรักษาภาพลักษณ์ แต่การไม่มีระเบียบสากลทำให้ต้องรับต้นทุนซ้ำซ้อนจากกฎระเบียบหลายร้อยฉบับทั่วโลก กลุ่มพันธมิตรธุรกิจซึ่งมีสมาชิกอย่าง Nestle และ Unilever เสนอให้รัฐบาลจัดเก็บ ภาษีที่เป็นระบบ เพื่อช่วยแบ่งเบาภาระต้นทุนการจัดการขยะและรีไซเคิล

ขยะล้นโลก รีไซเคิลไม่ได้

จากปี 1950 ที่โลกผลิตพลาสติกเพียง 2 ล้านตัน ปัจจุบันตัวเลขนี้พุ่งเป็น 475 ล้านตัน (ปี 2022) แต่การรีไซเคิลยังล้าหลัง  ข้อมูลจากวารสาร Nature ระบุว่า ราว 60% เป็นพลาสติกใช้ครั้งเดียว และ มีเพียง 10% ที่ถูกรีไซเคิล

พลาสติกจำนวนมหาศาลกำลังสะสมในระบบนิเวศทางทะเล โดยเฉพาะสัตว์ทะเลที่อาจกินพลาสติกเข้าไปจนทำลายอวัยวะภายใน หรือตายจากปัญหาการย่อยอาหาร องค์การกองทุนสัตว์ป่าโลกสากล WWF กล่าวว่า ขยะพลาสติกยังทำให้สัตว์ทะเลพันติดกับอุปกรณ์ประมงที่ถูกทิ้งหรือบรรจุภัณฑ์ที่หลุดจากระบบบำบัดน้ำเสีย ขยะเหล่านี้เมื่อสลายตัวจะกลายเป็น ไมโครพลาสติก ขนาดเล็ก ที่ถูกพบในทุกพื้นที่ ตั้งแต่ก้นทะเลลึกไปจนถึงยอดเขาสูง และยังพบใน สิ่งมีชีวิตทุกชนิดที่เคยทำการตรวจสอบ

มีคำเตือนว่า เมื่อพลาสติกสะสมในเนื้อเยื่อของสัตว์ จะเริ่มเห็นการอักเสบ ความเสียหายระดับเซลล์ และความผิดปกติของฮอร์โมน แม้ไม่ทำให้ตายทันที แต่ส่งผลให้ร่างกายอ่อนแอลงอย่างต่อเนื่อง จนอาจนำไปสู่โรคร้ายหรือการตายได้ในระยะยาว

ไม่ใช่แค่สิ่งแวดล้อม มนุษย์ก็เสี่ยง

รายงานฉบับใหม่จาก Lancet Countdown ระบุว่า พลาสติกคือภัยคุกคามต่อสุขภาพมนุษย์ที่ร้ายแรง  รายงานคาดว่า ความเสียหายด้านสุขภาพจากวิกฤตพลาสติกมีมูลค่ากว่า 1.5 ล้านล้านดอลลาร์ต่อปี โดยรวมตั้งแต่มลพิษทางอากาศจากการผลิต ไปจนถึงความเสี่ยงมะเร็ง โรคทางเดินหายใจ และการแท้งบุตรจากสารปนเปื้อน

พลาสติกทั่วโลกมีสารเคมีมากกว่า 16,000 ชนิด เช่น สีย้อมและสารหน่วงไฟ ซึ่งบางชนิดเป็นพิษหรือสารก่อมะเร็ง

แม้หลักฐานความเสี่ยงจะเพิ่มขึ้น แต่รายงานของ Lancet พบว่า มีเพียง 25% ของสารเคมีเหล่านี้ที่มีข้อมูลผลกระทบ และในจำนวนที่ถูกทดสอบนั้น 75% เป็นสารอันตรายระดับสูง

อ้างอิง

• Second Part of the Fifth Session (INC-5.2)
• BBC