เปิดสวัสดิการ-สิทธิประโยชน์ อสม. 1.09 ล้านคน ที่คุณอาจยังไม่รู้

หลังจากที่ ร่างพระราชบัญญัติอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน พ.ศ. .... (ร่าง พ.ร.บ.อสม.ฯ) ที่ประชุมคณะรัฐมนตรี (ครม.) มีมติอนุมัติในหลักการร่างกฎหมายฉบับดังกล่าว ซึ่งเป็นการยกระดับกฎหมายจากระเบียบกระทรวงสาธารณสุขว่าด้วยอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน พ.ศ. 2554 เป็นพระราชบัญญัติเพื่อส่งเสริมและสนับสนุนให้ อสม. ที่เป็นกำลังสำคัญในการดูแลสุขภาพของประชาชนในชุมชนตามหลักการสาธารณสุขมูลฐานและยกระดับทักษะขีดความสามารถ

พร้อมสร้างความมั่นคงให้กับอสม.ที่กระจายอยู่ทั่วประเทศกว่า 1.09 ล้านคน คาดว่าจะผ่านการพิจารณาจาก สส. และสว.เพื่อออกมาใช้บังคับในเร็ววันนี้

ฐานเศรษฐกิจ พาไปเช็กสิทธิประโยชน์และสวัสดิการต่าง ๆ ของเหล่า อสม. กัน

ข้อมูลจาก กองสนับสนุนสุขภาพภาคประชาชน กรมสนับสนุนบริการสุขภาพ (สบส.) กระทรวงสาธารณสุข ระบุถึงสวัสดิการหรือสิทธิประโยชน์เพื่อส่งเสริมและสนับสนุนให้กับ อสม. ในการดำเนินงานด้านสุขภาพ รวมทั้งมีระบบการช่วยเหลือเยียวยา อสม. ที่ได้รับผลกระทบจากการปฏิบัติหน้าที่ โดยกำหนดไว้ในหมวด 4 สิทธิประโยชน์ ตามระเบียบกระทรวงสาธารณสุขว่าด้วยอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน พ.ศ. 2554 มีรายละเอียด ดังต่อไปนี้

1. สิทธิสวัสดิการช่วยเหลือในการรักษาพยาบาล

มีสิทธิได้รับการยกเว้นค่าห้องพิเศษ/ค่าอาหารพิเศษจาก รพ.ในสังกัดกระทรวงสาธารณสุข โดยให้เป็นสิทธิเฉพาะตัวของบุคคล ดังนี้  

 - อสม. ที่มีสิทธิสวัสดิการรักษาพยาบาลจากส่วนราชการ

• ให้เรียกเก็บตามสิทธิก่อน ส่วนที่เหลือให้ได้รับการยกเว้น

-บุคคลในครอบครัวของ อสม.

• ได้รับการช่วยเหลือค่าห้องพิเศษ และค่าอาหารพิเศษ ร้อยละ 50 ของอัตราที่กำหนดไว้ เมื่อเข้าพักรักษาตัวในสถานบริการของรัฐสังกัดกระทรวงสาธารณสุข ทุกแห่งทั่วประเทศ 

2. สิทธิได้รับเงินค่าป่วยการ-ค่าใช้จ่ายในการดำเนินการตามบทบาทหน้าที่ของ อสม. 

ได้รับเงินค่าตอบแทนในรูปแบบที่เรียกว่า "ค่าป่วยการ" ทั้งนี้ มติ ครม. เมื่อวันที่ 13 มกราคม 2552 ซึ่งเห็นชอบโครงการส่งเสริมอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน (อสม.) เชิงรุกเพื่อส่งเสริม สนับสนุนบทบาทของ อสม.ให้ปฏิบัติงานเชิงรุกในระดับท้องถิ่นและชุมชน มุ่งเน้นการดูแลสุขภาพผู้สูงอายุ คนพิการ และการเฝ้าระวัง ป้องกันโรคในชุมชน

กำหนดให้มีการจ่ายเงินค่าตอบแทนดังกล่าว เดือนละ 1,000 บาท ต่อมาในปี พ.ศ. 2567 มีการปรับค่าป่วยการเพิ่มขึ้นเป็นเดือนละ 2,000 บาท 

3.สิทธิได้รับการประกาศเกียรติคุณเป็น อสม.ดีเด่น 

กระทรวงสาธารณสุข ได้กำหนดให้มีการดำเนินการคัดเลือก อสม. ที่มีผลงานดีเด่น และเป็นที่ยอมรับในพื้นที่/ชุมชน ในด้านต่าง ๆ รวม 13 ด้าน เพื่อเป็นการสนับสนุน ส่งเสริมการสร้างผลงานดีเด่นด้านสุขภาพ และเป็นแบบอย่างที่ดีแก่ประชาชนในหมู่บ้าน/ชุมชน อาทิ ด้านการเฝ้าระวังป้องกันและควบคุมโรคติดต่อ ด้านการป้องกันและแก้ไขปัญหายาเสพติดในชุมชน ด้านการจัดการสุขภาพชุมชน ด้านทันตสุขภาพ และด้านภูมิปัญญาท้องถิ่นด้านสุขภาพ เป็นต้น

โดยดำเนินการคัดเลือกตั้งแต่ระดับตำบล อำเภอ จังหวัด เขตสุขภาพ ภาค และระดับชาติ นอกจากนี้ อสม. ดีเด่นระดับชาติที่มีผลงานต่อเนื่องและผ่านการประเมินผลงานจากกระทรวงสาธารณสุข จะมีสิทธิได้รับการเสนอชื่อเพื่อขอพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ตามหลักเกณฑ์การขอพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่สรรเสริญยิ่งดิเรกคุณาภรณ์ ชั้นเหรียญเงินดิเรกคุณาภรณ์ ชั้นเหรียญทองดิเรกคุณาภรณ์ และชั้นเบญจมดิเรกคุณาภรณ์ 

นอกจากนี้ กรมสนับสนุนบริการสุขภาพ ยังได้เสนอชื่อ อสม. ที่มีผลงานด้านการสาธารณสุขที่ก่อให้เกิดประโยชน์ต่อการพัฒนาการสาธารณสุขในระดับชาติ/นานาชาติ เพื่อขอรับรางวัลชัยนาทนเรนทร นักการสาธารณสุขดีเด่น ประเภทประชาชน/ผู้นำชุมชน อีกด้วย 

ทั้งนี้ กรมสนับสนุนบริการสุขภาพ ได้ดำเนินการคัดเลือก อสม. ดีเด่น ตั้งแต่ปีพุทธศักราช 2537 เพื่อยกย่องเชิดชูเกียรติ เสริมสร้างขวัญกำลังใจ รวมถึงการประกาศเกียรติคุณแก่ อสม. ที่ได้อุทิศตน เข้ามาร่วมดำเนินงานด้านสาธารณสุข สร้างผลงานดีเด่นด้านสุขภาพและเป็นแบบอย่างที่ดีแก่ประชาชนในหมู่บ้าน/ชุมชน ทั้งนี้ คณะรัฐมนตรีได้มีมติให้วันที่ 20 มีนาคมของทุกปี เป็นวันอาสาสมัครสาธารณสุขแห่งชาติ และกระทรวงสาธารณสุข

4. สิทธิได้รับโควตาศึกษาในสถาบันการศึกษาสังกัดกระทรวงสาธารณสุข 

กำหนดสิทธิให้ บุตรของ อสม. รวมทั้ง อสม. มีสิทธิในการรับการคัดเลือกเข้าศึกษาหลักสูตรต่างๆ ของสถาบันพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสุข ได้แก่ 

• หลักสูตรสาธารณสุขศาสตรบัณฑิต สาขาวิชาสาธารณสุขชุมชน 
• หลักสูตรพยาบาลศาสตรบัณฑิต 
• หลักสูตรสาธารณสุขศาสตรบัณฑิต สาขาวิชาทันตสาธารณสุข 
• หลักสูตรประกาศนียบัตรวิชาชีพขั้นสูง สาขาวิชาเทคนิคเภสัชกรรม

นอกจากนี้ในปี 2565 กระทรวงสาธารณสุข กรมสนับสนุนบริการสุขภาพ และสถาบันพระบรมราชชนก ได้จัดโครงการพัฒนาบุคลากรด้านสุขภาพ อสม. เข้าศึกษาหลักสูตรผู้ช่วยพยาบาล เพื่อยกระดับ อสม. เสริมศักยภาพทีม 3 หมอ ให้สามารถบริการสุขภาพประชาชนในชุมชนได้อย่างมีประสิทธิภาพ

5. บัตรประจำตัว อสม. แบบ Smart Card 

กรมสนับสนุนบริการสุขภาพ ร่วมกับธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร จัดทำบัตรประจำตัว อสม. ในรูปแบบบัตร SMART Card ให้กับ อสม. เพื่อใช้เป็นบัตรประจำตัว อสม. เป็นการพัฒนาระบบการเบิกจ่ายเงินค่าป่วยการ อสม. ให้เกิดประสิทธิภาพยิ่งขึ้น

บัตรดังกล่าวนอกจากจะใช้แสดงตนเมื่อออกปฏิบัติหน้าที่ อสม. แล้ว ยังใช้เป็นบัตรเดบิตกดเงินสดผ่านตู้ ATM ทุกธนาคารโดยไม่เสียค่าธรรมเนียม สามารถใช้ชำระค่าสินค้าหรือบริการต่างๆ ตามที่กำหนดได้ และไม่มีค่าใช้จ่ายในการจัดทำบัตร หรือค่าบริการใช้บัตร

6. สิทธิประโยชน์อื่น ๆ 

กระทรวงสาธารณสุขได้พัฒนาระบบการช่วยเหลือเยียวยา อสม. ที่ได้รับผลกระทบจากการปฏิบัติหน้าที่ต่าง ๆ ดังนี้ 

- มูลนิธิ อสม. ซึ่งก่อตั้งขึ้นเมื่อเดือนสิงหาคม พ.ศ. 2555 เพื่อให้ อสม. ทั่วประเทศมีสวัสดิการช่วยเหลืออย่างทั่วถึงเมื่อยามเดือดร้อน ทั้งกรณีทรัพย์สินเสียหายจากสาธารณภัย และกรณีประสบอุบัติเหตุหรือได้รับผลกระทบจากการปฏิบัติหน้าที่ 

- อสม. ทุกคนรวมทั้งคู่สมรส (ตามกฎหมาย) มีสิทธิในการเป็นสมาชิกสมาคมฌาปนกิจสงเคราะห์ อสม.  เมื่อ อสม. เสียชีวิตครอบครัวจะได้รับเงินสงเคราะห์ ดังนี้

• ค่าพวงหรีดและค่าพิธีกรรมทางศาสนา จำนวน 2,000 บาท 
• ค่าสงเคราะห์แก่ทายาทผู้มีสิทธิ จะได้รับเงินสงเคราะห์โดยประมาณ 540,000 บาท