อันตรายจากการกิน "อาหารดิบ-อาหารดอง" โดยเฉพาะเนื้อสัตว์

หน่วยงานสาธารณสุขของไทย เผยการบริโภคอาหารดิบหรือปรุงไม่สุกเต็มที่ เช่น ปลาน้ำจืดดิบ เนื้อสัตว์ดิบ หรืออาหารทะเลดิบ เป็นพฤติกรรมที่เสี่ยงต่อการติดเชื้อและพยาธิหลายชนิด ซึ่งอาจนำไปสู่โรคร้ายแรง รวมถึงมะเร็งบางชนิด นอกจากนี้อาหารหมักดองก็เช่นกัน มีความเสี่ยงต่อสุขภาพหากไม่ระมัดระวัง ดังนี้

อันตรายจากอาหารดิบ

1. โรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดี การรับประทานปลาน้ำจืดเกล็ดขาวดิบหรือสุกๆ ดิบๆ เช่น ปลาตะเพียน ปลาซิว ปลาสร้อย ปลาขาวนา สามารถทำให้ติดพยาธิใบไม้ตับ ซึ่งเมื่อสะสมในร่างกายนานๆ จะทำให้ท่อน้ำดีอักเสบ และพัฒนาเป็นมะเร็งท่อน้ำดีได้ โดยเฉพาะในภาคตะวันออกเฉียงเหนือและภาคเหนือของไทย พบผู้ป่วยโรคนี้จำนวนมาก

2. พยาธิตืดหมูและตืดวัว การบริโภคเนื้อหมูหรือเนื้อวัวดิบ เช่น ลาบดิบ ซอยจุ๊ อาจทำให้ติดพยาธิตืด ซึ่งพยาธิจะเจริญเติบโต 

3. เชื้อแบคทีเรียจากอาหารทะเลดิบ การรับประทานอาหารทะเลดิบ เช่น กุ้งดิบ ปูดิบ หอยดิบ อาจทำให้ติดเชื้อแบคทีเรีย เช่น Vibrio parahaemolyticus ซึ่งทำให้เกิดอาการท้องเสียรุนแรง อาเจียน และปวดเกร็งในช่องท้อง

4. พยาธิปอดหนูจากหอยน้ำจืดดิบ การบริโภคหอยน้ำจืดดิบ เช่น หอยโข่ง หอยขม อาจทำให้ติดพยาธิปอดหนู ซึ่งสามารถเข้าสู่สมองและทำให้เกิดเยื่อหุ้มสมองอักเสบ อาการปวดศีรษะรุนแรง และในบางกรณีอาจถึงขั้นเสียชีวิต
 

คำแนะนำเพื่อความปลอดภัย

• ปรุงอาหารให้สุกทั่วถึง: ใช้ความร้อนในการปรุงอาหารให้เพียงพอ เพื่อฆ่าเชื้อโรคและพยาธิที่อาจปนเปื้อนในอาหาร
• หลีกเลี่ยงการบริโภคอาหารดิบ: โดยเฉพาะปลาน้ำจืด เนื้อหมู เนื้อวัว และอาหารทะเลดิบ
• ล้างมือและวัตถุดิบให้สะอาด: ก่อนและหลังการเตรียมอาหาร รวมถึงการล้างผักและวัตถุดิบอื่นๆ อย่างถูกวิธี
• ตรวจสุขภาพเป็นประจำ: หากมีอาการผิดปกติ เช่น ปวดท้อง ท้องเสีย หรืออาการอื่นๆ ควรปรึกษาแพทย์ทันที

อันตรายจากอาหารหมักดอง

1. ปริมาณโซเดียมสูง อาหารดองมักมีปริมาณเกลือโซเดียมสูง ซึ่งการบริโภคในปริมาณมากอาจเพิ่มความเสี่ยงต่อโรคความดันโลหิตสูง โรคไต และภาวะบวมน้ำ โดยเฉพาะในผู้ที่มีปัญหาสุขภาพเกี่ยวกับไตหรือหัวใจ   

2. สารเคมีเจือปน บางครั้งผู้ผลิตอาจลักลอบใช้สารเคมีต้องห้าม เช่น บอแรกซ์ (Borax) เพื่อเพิ่มความกรอบ หรือสารฟอกขาว (ซัลไฟต์) เพื่อรักษาสีของอาหาร ซึ่งสารเหล่านี้อาจก่อให้เกิดอาการแพ้ คลื่นไส้ อาเจียน และในบางกรณีอาจเป็นอันตรายถึงชีวิต   

3. ความเสี่ยงจากเชื้อโรค กระบวนการหมักดองที่ไม่ถูกสุขลักษณะอาจทำให้เกิดการปนเปื้อนของเชื้อโรค เช่น Clostridium botulinum ซึ่งสามารถผลิตสารพิษที่ก่อให้เกิดโรคโบทูลิซึม โรคนี้มีอาการเริ่มต้นจากคลื่นไส้ อาเจียน และอาจพัฒนาไปสู่อัมพาตของกล้ามเนื้อและระบบหายใจ   

4. การปนเปื้อนของพยาธิ อาหารดองที่ทำจากเนื้อสัตว์หรือปลาดิบ เช่น ปลาร้า หรือปลาส้ม อาจมีการปนเปื้อนของพยาธิ หากบริโภคโดยไม่ปรุงให้สุก อาจเสี่ยงต่อการติดเชื้อพยาธิและเกิดโรคในระบบทางเดินอาหาร   

คำแนะนำเพื่อความปลอดภัย

• บริโภคในปริมาณที่เหมาะสม: หลีกเลี่ยงการบริโภคอาหารดองในปริมาณมากหรือบ่อยครั้ง เพื่อลดความเสี่ยงจากโซเดียมและสารเคมีเจือปน
• เลือกผลิตภัณฑ์ที่มีมาตรฐาน: เลือกซื้ออาหารดองจากผู้ผลิตที่มีมาตรฐานและได้รับการรับรองจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เช่น อย.
• ปรุงให้สุกก่อนบริโภค: สำหรับอาหารดองที่ทำจากเนื้อสัตว์หรือปลาดิบ ควรปรุงให้สุกก่อนบริโภค เพื่อฆ่าเชื้อโรคและพยาธิที่อาจปนเปื้อน
• สังเกตลักษณะของอาหาร: หลีกเลี่ยงการบริโภคอาหารดองที่มีสีสันผิดปกติ มีกลิ่นเหม็น หรือมีลักษณะบรรจุภัณฑ์ที่ไม่สมบูรณ์
• อ่านฉลากผลิตภัณฑ์: ตรวจสอบข้อมูลบนฉลาก เช่น วันหมดอายุ ส่วนประกอบ และข้อมูลโภชนาการ เพื่อให้แน่ใจว่าเป็นผลิตภัณฑ์ที่ปลอดภัย.

ทั้งนี้ การบริโภคอาหารดองสามารถทำได้อย่างปลอดภัย หากมีความระมัดระวังและเลือกผลิตภัณฑ์ที่มีคุณภาพ 
 

ข้อมูลจาก: กรมควบคุมโรค และกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม