เล่นน้ำสงกรานต์แล้วป่วย อาจมีปรสิตปนเปื้อน อันตรายถึงชีวิต

ข้อมูลจากกรมควบคุมโรค ระบุว่า สถานการณ์ในประเทศไทยพบผู้ป่วยจากโรคสมองอักเสบจากเชื้ออะมีบา Naegleria fowleri และเชื้อโปรโตซัว อะแคนทามีบา Acanthamoeba spp. ที่อาศัยอยู่ในแหล่งน้ำจืด แหล่งน้ำธรรมชาติ ดินที่มีน้ำขัง หรือสระน้ำที่มีคลอรีนไม่เพียงพอ อย่างน้ำประปา น้ำบาดาล 

โดยเชื้อสามารถเข้าสู่ร่างกายได้โดยผ่านทางโพรงจมูก เมื่อสำลักน้ำ ดำน้ำ หรือแม้แต่การล้างจมูกด้วยน้ำที่ปนเปื้อน หลังจากนั้นจะเคลื่อนตัวตามเส้นประสาทรับกลิ่น (olfactory nerve) ไปยังสมอง ทำให้เกิดภาวะเยื่อหุ้มสมองอักเสบและสมองอักเสบตามมา ส่วนใหญ่เกิดในฤดูร้อน และมีประวัติสำลักน้ำในบ่อหรือสระน้ำ บางรายไม่มีประวัติสำลักน้ำแต่เล่นสาดน้ำช่วงสงกรานต์   

อาการป่วย

ผู้ป่วยจะมีอาการเริ่มแรกภายใน 1–12 วันหลังได้รับเชื้อ (ค่าเฉลี่ยประมาณ 5 วัน) แสดงอาการ ดังนี้

• ปวดศีรษะรุนแรง
• มีไข้สูง คลื่นไส้ อาเจียน
• คอแข็ง ชักเกร็ง
• ความรู้สึกตัวลดลง 

อาการเหล่านี้ควรสังเกตให้ดีและรีบไปพบแพทย์ให้เร็วที่สุด เพราะหากล่าช้าไม่ได้รับการรักษาอย่างทันท่วงที อาจเสียชีวิตได้  

ผู้ที่มีความเสี่ยงสูงในการติดเชื้อ

• ใส่คอนแทคเลนส์ โดยเฉพาะหากทำความสะอาดไม่ถูกวิธี หรือใส่ขณะว่ายน้ำ/อาบน้ำ จะมีอาการปวดตา ตาแดง น้ำตาไหล แพ้แสง มองเห็นลดลง หากรุนแรงอาจเกิดแผลลึก กระจกตาทะลุ นำไปสู่การสูญเสียการมองเห็นได้   
• มีภูมิคุ้มกันบกพร่อง (เช่น ผู้ป่วยเอชไอวี/เอดส์ มะเร็งบางชนิด) เมื่อเชื้อเข้าสู่ร่างกายผ่านบาดแผลที่ผิวหนัง หรือสูดเข้าสู่ปอด แม้พบได้น้อยแต่มีความรุนแรงสูง อัตราตายสูงมาก   

การป้องกัน

• หลีกเลี่ยงการสำลักน้ำ โดยเฉพาะขณะเล่นน้ำหรือดำน้ำในแหล่งน้ำธรรมชาติ
• ไม่ล้างจมูกด้วยน้ำที่ไม่ผ่านการฆ่าเชื้อ
• รักษาความสะอาดสระว่ายน้ำ ตามมาตรฐานกรมอนามัย โดยมีคลอรีนอิสระตกค้าง 1–2 มก./ลิตร
• สวมอุปกรณ์ป้องกัน เช่น แว่นตากันน้ำ ทุกครั้งที่เล่นน้ำสงกรานต์
• ใช้น้ำประปาหรือสารละลายน้ำเกลือ (sterile saline) ล้างตา หากรู้สึกระคายเคือง
• หลีกเลี่ยงการใส่คอนแทคเลนส์ขณะเล่นน้ำหรือสาดน้ำ   

นอกจากเชื้อ Naegleria fowleri (อะมีบากินสมอง) และ Acanthamoeba spp. (อะแคนทามีบา) ยังมีพยาธิและโปรโตซัวอื่นๆ อีกหลายชนิดที่อาจปนเปื้อนในน้ำธรรมชาติที่ไม่สะอาด ทำให้เกิดอาการท้องเสีย คลื่นไส้ อาเจียน ปวดท้องได้ ฉะนั้นในช่วงสงกรานต์ต้องระวังปรสิต ด้วยการใช้น้ำประปาที่ผ่านการฆ่าเชื้อ, สวมแว่นตากันน้ำ, หลีกเลี่ยงการสำลักน้ำผ่านจมูก และไม่กลืนน้ำขณะเล่นน้ำ จะช่วยลดความเสี่ยงต่อการติดเชื้อได้มากที่สุด