ศูนย์ราชการุณย์เขาล้านคืออะไร สัมพันธ์ยังไงกับวันแม่แห่งชาติ

วันแม่แห่งชาติ 12 สิงหาคม ปีนี้ตรงกับวันอังคารที่ 12 สิงหาคม 2568 โดยซึ่งวันดังกล่าวนั้น ถือเป็นวันหยุดราชการ และภาคเอกชนเนื่องในโอกาสวันเฉลิมพระชนมพรรษา 12 สิงหาคม 2568 สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง 

ทั้งนี้ หน่วยราชการในพระองค์ได้เผยแพร่พระราชกรณียกิจ เพื่อร่วมเฉลิมพระเกียรติและสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณ 

อย่างไรก็ดี “ฐานเศรษฐกิจ” จะพาไปทำความรู้จักกับหนึ่งในพระราชกรณียกิจที่สำคัญของพระองค์จนกลายเป็นสัญลักษณ์แห่งมนุษยธรรม อันเกิดจากพระมหากรุณาธิคุณของสมเด็จฯพระพันปีหลวง

ศูนย์ราชการุณย์สภากาชาดไทย เขาล้าน

ความเป็นมา

ศูนย์ราชการุณย์สภากาชาดไทย เขาล้าน เดิมชื่อว่า ศูนย์สภากาชาดไทย เขาล้าน เกิดจากพระมหากรุณาธิคุณของสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง องค์สภานายิกาสภากาชาดไทย ที่มีพระราชเสาวนีย์ให้จัดตั้งศูนย์อพยพชาวกัมพูชาที่บ้านเขาล้าน ตำบลไม้รูด อำเภอคลองใหญ่ จังหวัดตราด

โดยหากย้อนกลับไปในระหว่างปี พ.ศ 2522 ชาวกัมพูชาจำนวนมากได้อพยพลี้ภัยสงครามออกมาจากประเทศตนเอง ซึ่งเขาล้านคือหนึ่งในสถานที่ ที่ชาวกัมพูชานับแสนคนได้มารวมตัวกัน มาอาศัยพักพิงหวังให้มีชีวิตรอดทั้งจากความอดอยากและโรคภัย โดยในแง่หนึ่งการมีผู้อพยพข้ามเขตแดนมาเป็นจำนวนมากนี้ ก็มีปัญหาเป็นผลกระทบกับประชาชนของประเทศไทยด้วย

อย่างไรก็ตาม เมื่อความทราบถึงสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ในวันที่ 26 พฤษภาคม 2522 พระองค์ทรงเสด็จดำเนิน ณ บ้านเขาล้าน สถานที่ชมนุมของผู้อพยพ และมีรับสั่งให้สภากาชาดไทยเข้าไปให้ความช่วยเหลือผู้อพยพอย่างสุดความสามารถ

ในระยะแรกผู้อพยพทำที่พักอาศัยอยู่ที่ใต้ต้นไม้โดยใช้อุปกรณ์ที่มีอยู่ เช่น ผ้าขาวม้า เป็นเครื่องบังแดดบังฝน หลังจากนั้นต่อมาได้รับการแจกผ้าพลาสติกเพื่อใช้เป็นที่บังแดดบังฝน มีการก่อ สร้างเพิงเป็นที่พักชั่วคราวทำด้วยไม้ไผ่หลังคามุงแฝกและใบจาก 

นอกจากนี้ ยังได้สร้างเพิงชั่วคราวเพื่อใช้เป็นที่ทำการในการให้ความช่วยเหลือผู้อพยพ รวมทั้งที่พักและหน่วยพยาบาล ก่อนจะมีการสร้างอาคารถาวร ประกอบด้วยสถานที่เลี้ยงเด็กกำพร้า โรงฝึกอบรม โรงเรียน และบ้านพัก

สำหรับศูนย์สภากาชาดไทยแห่งดังกล่าวนี้ได้ให้ความอนุเคราะห์ช่วยเหลือชาวกัมพูชาอพยพอยู่ 7 ปีเศษ และได้ปิดลงอย่างเป็นทางการเมื่อวันที่ 4 กรกฎาคม 2529 

ซึ่งเมื่อศูนย์ฯ ปิดลงสภากาชาดไทยได้ขอให้กองทัพเรือส่งทหารเข้ามาดูแลพื้นที่พัฒนาเป็นแหล่งเรียนรู้และท่องเที่ยว มีการจัดตั้งพิพิธภัณฑ์เฉลิมพระเกียรติฯ ที่นำเสนอเรื่องราวพระมหากรุณาธิคุณของพระองค์ที่ทรงมีต่อผู้อพยพ และเล่าเรื่องราวการอพยพของชาวกัมพูชา

อย่างไรก็ตาม ศูนย์ฯ ยังเป็นสถานที่ฝึกอบรมยุวกาชาด ลูกเสือ เนตรนารี นักเรียน นักศึกษา พร้อมทั้งมีที่พักไว้ต้อนรับนักท่องเที่ยวที่มาเที่ยวบริเวณหาดราชการุณย์ ซึ่งเป็นหาดที่อยู่ภายในบริเวณศูนย์ฯ

เหตุการณ์เมื่อครั้งอดีต สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ทรงมีพระราชดำริว่า ควรมีพระพุทธรูปไว้ให้ชาวเขมรได้สักการบูชาเพื่อเป็นเครื่องยึดเหนี่ยวทางใจ

พระวิสุทธิญาณเถระ (หลวงปูสมชาย ฐิตวิริโย) วัดเขาสุกิม จังหวัดจันทบุรี จึงจัดสร้างตามพระราชดำริ เป็นองค์พระพุทธรูปปางมารวิชัย แบบสุโขทัย ทองเหลืองเคลือบสีแดงสด หาชมได้ยาก และอัญเชิญประดิษฐานที่ศูนย์สภากาชาดไทย เขาล้าน ในจังหวัดตราด ตามพระราชประสงค์ คนทั่วไปจึงเรียกองค์พระว่าหลวงพ่อแดง ซึ่งเป็นที่เคารพศรัทธาทั้งชาวไทยและชาวกัมพูชามาจวบจนถึงปัจจุบัน

ในปี พ.ศ.2535 สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี อุปนายิกาผู้อำนวยการสภากาชาดไทย ทรงมีพระราชดำริให้สภากาชาดไทย จัดทำโครงการพัฒนาศูนย์สภากาชาดไทยแห่งนี้ เพื่อเป็นการเฉลิมพระเกียรติและเฉลิมฉลองในโอกาสที่สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ สภานายิกาสภากาชาดไทย ทรงเจริญพระชนมพรรษาครบ 5 รอบ ได้พระราชทานแนวพระราชดำริไว้ 3 ประการ คือ

• จัดสร้างพิพิธภัณฑ์เฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ สภานายิกาสภากาชาดไทย ในโอกาสที่ทรงเจริญพระชนมพรรษาครบ 5 รอบ ในปี พ.ศ.2535 เพื่อเป็นอนุสรณ์สถานแห่งพระมหากรุณาธิคุณ “พิพิธภัณฑ์เฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ สภานายิกาสภากาชาดไทย” อนุสรณ์สถานที่น้อมรำลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณที่พระราชทานแก่ผู้อพยพชาวกัมพูชา นามว่า “ศาลาราชการุณย์” เป็นอาคารที่ใช้จัดแสดงความเป็นมา ตลอดจนแสดงสิ่งของภาพถ่าย รวมทั้งหุ่นจำลองขนาดเท่าของจริงที่เกี่ยวกับชาวกัมพูชาอพยพ และค่ายผู้อพยพ
• ใช้อาคารสถานที่บริเวณศูนย์ฯ ให้เกิดประโยชน์ จัดทำเป็น “ศูนย์ฝึกอบรม” ใช้ฝึกอบรมและเข้าค่ายพักแรมของเยาวชน
• ใช้ประโยชน์สภาพภูมิประเทศพื้นที่ชายหาด พักผ่อนหย่อนใจ ดัดแปลงอาคารเดิมเป็นห้องพักติดตั้งเครื่องปรับอากาศ โทรทัศน์สี และอุปกรณ์อำนวยความสะดวกอื่นๆ พร้อมดัดแปลงเป็นอาคารพักรวมและอาคารจัดกิจกรรม