ผ่าร่าง พ.ร.บ. “เก็บค่าลิขสิทธิ์” จัดระบบขออนุญาต-จ่ายค่าตอบแทนเพลง

แหล่งข่าวจากกระทรวงพาณิชย์ เปิดเผยว่า ขณะนี้ กรมทรัพย์สินทางปัญญา ได้ยก ร่างพระราชบัญญัติการจัดเก็บค่าตอบแทนการใช้งานอันมีลิขสิทธิ์และสิทธิของนักแสดง พ.ศ. .... เพื่อแก้ไขปัญหาด้านการขออนุญาตใช้งานและการจัดเก็บค่าตอบแทนการใช้งานอันมีลิขสิทธิ์และสิทธิของนักแสดง โดยเฉพาะอย่างยิ่งเกี่ยวกับการใช้งาน ลิขสิทธิ์เพลง

กรมทรัพย์สินทางปัญญา แจ้งเหตุผลของการจัดทำกฎหมายว่า เนื่องจากปัจจุบันสังคมไทยประสบปัญหาผู้ใช้งานไม่ทราบว่าจะต้องขออนุญาตใช้งานลิขสิทธิ์และสิทธิของนักแสดงกับบุคคลใด ในราคาเท่าใด และโดยวิธีการอย่างไร ปัญหาผู้ใช้งานละเมิดลิขสิทธิ์และสิทธิของนักแสดงโดยไม่เจตนา เนื่องจากเจ้าของสิทธิบางส่วนอนุญาต แต่บางส่วนไม่อนุญาต 

รวมทั้งปัญหาเจ้าของสิทธิรายเดียวกันหรือต่างรายเรียกเก็บค่าตอบแทนซ้ำซ้อนจากผู้ใช้งานที่ได้ชำระค่าลิขสิทธิ์และค่าสิทธิของนักแสดงไปแล้ว ปัญหาการแอบอ้างเป็นผู้รับมอบอำนาจจากเจ้าของสิทธิหรือตัวแทนจากเจ้าของสิทธิและข่มขู่เรียกเก็บค่าตอบแทนจากผู้ใช้งาน เพื่อแลกกับการยอมความไม่ดำเนินคดีละเมิดลิขสิทธิ์และสิทธิของนักแสดง

นอกจากนี้ ยังเกิดปัญหาการบริหารการอนุญาตให้ใช้งานลิขสิทธิ์และสิทธิของนักแสดงบางส่วนยังขาดความโปร่งใสและไม่เป็นระบบ จนมีการร้องเรียนจากผู้ใช้งานเกี่ยวกับการกำหนดเงื่อนไขและอัตราค่าตอบแทนโดยเลือกปฏิบัติและไม่เป็นธรรม และการร้องเรียนจากผู้สร้างสรรค์เจ้าของสิทธิเกี่ยวกับความไม่โปร่งใสในการจัดสรรค่าตอบแทน ส่งผลให้ทั้งเจ้าของสิทธิและผู้ใช้งานเสื่อมเสียความเชื่อมั่นในระบบลิขสิทธิ์ของประเทศไทย

สำหรับสาระสำคัญของร่างพระราชบัญญัติการจัดเก็บค่าตอบแทนการใช้งานอันมีลิขสิทธิ์และสิทธิของนักแสดง พ.ศ. .... มีดังนี้

1.กำหนดประเภทการใช้งานอันมีลิขสิทธิ์และสิทธิของนักแสดงที่จะกำกับดูแลในกฎกระทรวงเท่าที่จำเป็น เฉพาะประเภทการใช้งานใดที่มีเจ้าของสิทธิหลายราย หรือมีผู้ใช้งานจำนวนมาก ซึ่งการอนุญาตให้ใช้สิทธิเป็นรายกรณี มีความยุ่งยาก หรือไม่มีประสิทธิภาพ โดยให้การจัดเก็บค่าตอบแทนของผู้ประกอบการลิขสิทธิ์หรือการประกอบธุรกิจองค์กรบริหารลิขสิทธิ์ในประเภทการใช้งานนั้นต้องได้รับใบอนุญาต 

รวมทั้งกำหนดประเภทการใช้งานอันมีลิขสิทธิ์และสิทธิของนักแสดงที่จะกำกับดูแลในกฎกระทรวงเท่าที่จำเป็น สำหรับตัวแทนเสนอขายให้อาจแจ้งรายชื่อต่อพนักงานเจ้าหน้าที่และตัวแทนดำเนินคดีให้ดำเนินการขึ้นทะเบียนต่อพนักงานเจ้าหน้าที่

2.ผู้ประกอบการลิขสิทธิ์และองค์กรบริหารลิขสิทธิ์ต้องปฏิบัติตามที่กฎหมายกำหนดและหลักเกณฑ์อื่น ๆ ที่คณะกรรมการกำหนด เช่น ต้องได้รับใบอนุญาตจากพนักงานเจ้าหน้าที่ มีหน้าที่รับผิดชอบหากผู้ใช้งานถูกโต้แย้งสิทธิ ต้องกำหนดอัตราค่าตอบแทนและจัดสรรค่าตอบแทนโดยโปร่งใสและชัดเจน มีการจัดประชุมสามัญสมาชิกเจ้าของสิทธิ มีการแจ้งข้อมูลรายชื่องานในความดูแลต่อกรมทรัพย์สินทางปัญญา มีการแสดงอัตราค่าตอบแทนโดยเปิดเผย เป็นต้น

3.ในประเภทการใช้งานบางประเภทซึ่งผู้ใช้งานจำเป็นต้องใช้งานอันมีลิขสิทธิ์จำนวนมาก ทำให้การขออนุญาตเป็นรายกรณีทำได้ยากและไม่มีความคุ้มทุนทางเศรษฐศาสตร์ จึงควรนำระบบการอนุญาตให้ใช้สิทธิแบบต่อขยาย (Extended Collective Licensing) มาใช้ 

โดยองค์กรบริหารลิขสิทธิ์ที่มีศักยภาพอาจยื่นคำขอต่อคณะกรรมการกำกับดูแลการจัดเก็บค่าตอบแทน เพื่อพิจารณามอบหมายให้องค์กรบริหารลิขสิทธิ์มีสิทธิในการอนุญาตให้ใช้สิทธิแทนเจ้าของสิทธิที่ไม่ได้เป็นสมาชิกและไม่ได้แสดงเจตนาไว้เป็นอย่างอื่น โดยองค์กรบริหารลิขสิทธิ์ที่ได้รับมอบหมายต้องปฏิบัติต่อเจ้าของสิทธิที่ไม่ได้เป็นสมาชิกไม่แตกต่างจากสมาชิกของตน

4.ตัวแทนเสนอขายและตัวแทนดำเนินคดีต้องปฏิบัติตามที่กฎหมายกำหนดและหลักเกณฑ์อื่น ๆ ที่อธิบดีกำหนด เช่น ต้องแสดงหลักฐานการได้รับมอบอำนาจต่อผู้ใช้งาน ต้องแสดงช่องทางการตรวจสอบการเป็นตัวแทนต่อผู้ใช้งาน ต้องแจ้งข้อมูลเกี่ยวกับการดำเนินคดีละเมิดลิขสิทธิ์หรือสิทธิของนักแสดงในแต่ละปีต่อพนักงานเจ้าหน้าที่ เป็นต้น

5.กำหนดให้กรณีมีข้อพิพาทเกี่ยวกับการจัดเก็บหรือจัดสรรค่าตอบแทนในบางประเด็น คู่กรณีอาจยื่นคำร้องต่อคณะกรรมการให้วินิจฉัยได้

6.กำหนดวิธีการบังคับใช้กฎหมายอย่างเป็นลำดับขั้นต่อผู้ที่ฝ่าฝืนหรือไม่ปฏิบัติตามกฎหมายและหลักเกณฑ์อื่น ๆ ที่คณะกรรมหรืออธิบดีกำหนด โดยให้มีหนังสือเตือนก่อน หากไม่ปฏิบัติตามจึงออกคำสั่งห้ามและให้คำแนะนำเพื่อให้ปฏิบัติตามได้อย่างถูกต้อง และหากยังคงไม่ปฏิบัติตามจึงให้มีการปรับเป็นพินัย ทั้งนี้ ต้องให้โอกาสผู้ที่ฝ่าฝืนหรือไม่ปฏิบัติตามนั้นได้ชี้แจงในทุกขั้นตอน

7.กำหนดมาตรการปรับเป็นพินัยสำหรับผู้ที่ฝ่าฝืนหรือไม่ปฏิบัติตามกฎหมายและหลักเกณฑ์อื่น ๆ ที่คณะกรรมหรืออธิบดีกำหนด และกำหนดโทษอาญาสำหรับผู้ประกอบการลิขสิทธิ์และองค์กรบริหารลิขสิทธิ์ที่ไม่ได้รับใบอนุญาต

8.กำหนดหน้าที่ให้ผู้จัดให้มีการแสดงงานดนตรีกรรมต่อสาธารณชนโดยนักแสดง หรือการแสดงสิ่งบันทึกเสียงมีหน้าที่จ่ายค่าตอบแทน เว้นแต่จะตกลงกันเป็นอย่างอื่น

9.กำหนดหน้าที่ให้ผู้ประกอบการลิขสิทธิ์ องค์กรบริหารลิขสิทธิ์ ตัวแทนเสนอขาย หรือตัวแทนดำเนินคดี บอกกล่าวผู้ที่มีพฤติการณ์ที่น่าจะเป็นการละเมิดลิขสิทธิ์หรือสิทธิของนักแสดงให้ชำระค่าตอบแทนก่อนการดำเนินคดี

อ่าน : ร่าง พ.ร.บ.การจัดเก็บค่าตอบแทนการใช้งานอันมีลิขสิทธิ์และสิทธิของนักแสดง