หลังกล้องไซบีเรีย | กำแพงภาษา 'จุดอ่อน' หมีขาว เจ้าภาพฟุตบอลโลก
"ทั้งในสถานีรถไฟ บนรถเมล์ บนท้องถนน ... ไม่ว่าที่ไหนก็ไม่มีข้อมูลเป็นภาษาอังกฤษเลยสักนิดเดียว"
ชาวแดนปลาดิบส่งเสียงพูดคุยกับเพื่อน ๆ เสียงดัง โอดถึงความยากลำบากในการเดินทาง ด้วยความอนุรักษ์นิยม และการปิดประเทศด้วย 'ม่านเหล็กคอมมิวนิสต์' ช่วงหลายสิบปีที่ผ่านมา ซึ่งวันนี้กลายเป็นกำแพงสูงระหว่าง 'รัสเซีย' เจ้าบ้านและผู้มาเยือนในช่วงเทศกาลฟุตบอลโลก
"คุณ ๆ พูดรัสเซียได้ใช่ไหม ช่วยอธิบายแทนผมหน่อยสิ" หลายครั้งที่ระหว่างทริปเดินทางไปยังเมืองเจ้าภาพการแข่งขันเมืองต่าง ๆ เราได้รับคำร้องขอจากเจ้าหน้าที่หรือชาวเมืองช่วยสื่อสารกับนักท่องเที่ยวต่างถิ่น เนื่องจากอุปกรณ์ช่วยแปลภาษายังไม่สามารถสร้างความกระจ่างให้กับพวกเขาได้
ป้ายบนถนนหนทางเกือบทั้งหมด รวมไปถึงป้ายบอกข้อมูลบนรถสาธารณะและตามร้านอาหารต่าง ๆ เขียนด้วยอักษร 'ซีริลลิก' (Cyrillic Script) เป็นตัวอักษรที่ใช้เป็นตัวเขียนในกลุ่มภาษาสลาวิก และไม่ใช่เรื่องง่ายเลยที่ชาวต่างชาติจะคาดเดาความหมาย
'รัสเซีย' แม้ว่าเป็นหนึ่งในภาษาหลักขององค์การสหประชาชาติ และเป็นภาษากลางที่ใช้อย่างแพร่หลายในกลุ่มประเทศที่เคยเป็นส่วนหนึ่งของสหภาพโซเวียตอยู่บ้าง แต่ไม่ใช่กับอีก 31 ประเทศที่เดินทางมาร่วมแข่งขันในปีนี้ หรือแม้กระทั่ง ภาษาสเปน ซึ่งเป็นภาษากลางใน 9 ประเทศที่เข้าร่วมการแข่งขัน ก็ไม่ใช่ภาษายอดนิยมที่ชาวเมืองฮิตเรียนพูดอ่านเขียน
ในเมืองท่องเที่ยวใหญ่ ๆ เช่น มอสโก หรือ เซนต์ปีเตอร์สเบิร์ก การจะหาชาวรัสเซียที่พูดภาษาอังกฤษได้อย่างคล่องแคล่วบนท้องถนนสักคนนั้น ดูจะไม่ใช่เรื่องยาก เนื่องจากมีนักธุรกิจและนักท่องเที่ยวเดินทางเข้าออกกันจนคุ้นตา แต่ไม่ใช่กับเมืองอื่น ๆ ที่ห่างไกลจากศูนย์กลางออกไป
รัฐบาลรัสเซียรู้จุดอ่อนข้อนี้ของตัวเองดี ได้ทุ่มทุนดึงชาวเมืองมาร่วมเป็นอาสาสมัครจำนวนมาก มาช่วยประจำจุดต่าง ๆ ทั่วเมือง และสถานที่ท่องเที่ยวคอยดูแลแฟนบอลตลอด 1 เดือนของการแข่งขันฟุตบอลโลก
แต่จากประสบการณ์ส่วนตัวของผู้เขียนที่ได้เจอมานั้น แม้เหล่าอาสาสมัครจะมาทำหน้าที่อย่างเต็มที่ แต่หลายคนก็ไม่ได้พูดภาษาอังกฤษอย่างคล่องแคล่วนัก หลายครั้งที่ลองสอบถามเป็นภาษาอังกฤษ กลับได้รับคำอธิบายกลับมาเป็นภาษารัสเซียแทน ...
'รถไฟ' ซึ่งเป็นหนึ่งในเส้นทางการเดินทางหลักของแฟนบอลทั่วโลก ที่มาตะลุยเเดนหมีขาว กลับพบว่า 'เจ้าหน้าที่' หลายคน ไม่สามารถสื่อสารกับเหล่าแฟนบอล หรือ ให้คำปรึกษากับพวกเขาได้ ทำให้หลายครั้งจึงต้องประกาศหาผู้โดยสารที่สามารถสื่อสารได้ทั้ง 2 ภาษา มาช่วยเป็นล่ามให้ชั่วคราว
สะท้อนให้เห็นว่า 'ภาษา' ยังคงเป็นอุปสรรคใหญ่ ที่เจ้าภาพเตรียมการบ้านมายังไม่ประสบความสำเร็จเท่าไหร่นัก
แม้กระแสอนุรักษ์นิยมยังคงไหลเวียนอยู่ในสังคมรัสเซีย แต่ปัจจุบันคงจะปฏิเสธไม่ได้ที่ชาวหมีขาวจะต้องเปิดรับกระแสโลกมากขึ้น โดยเฉพาะความสามารถด้านภาษาของประชาชน ซึ่งเป็นเหมือนประตูด่านหน้าในการสื่อสาร สร้างมิตรภาพ
หวังว่า การจัดมหกรรมฟุตบอลโลกครั้งนี้ จะเป็นอีกหนึ่งสนามทดสอบที่ดี ว่า 'ชาวรัสเซีย' พร้อมหรือยังสำหรับการร่วมเวทีโลก ที่ตอนนี้กำลังเริ่มหลอมรวมเป็นสังคมเดียวกันทุกขณะเเล้ว ...
……………….
คอลัมน์ : หลังกล้องไซบีเรีย โดย ยลรดี ธุววงศ์
ข่าวที่เกี่ยวข้อง :
● หลังกล้องไซบีเรีย | 'รถ-ราง' ขนส่งเชื่อมเมือง จุดขายเจ้าภาพรัสเซีย
● หลังกล้องไซบีเรีย | "บอลโลก 2018" ตั๋วล้ำค่าของชาวหมีขาว
