ธารน้ำพระทัย สมเด็จพระพันปีหลวงทรงบรรเทาทุกข์ยามประสบภัยทั่วแผ่นดิน
สมเด็จพระพันปีหลวง ทรงบำบัดทุกข์พสกนิกรยามประสบภัยพิบัติ ไม่ว่าจะเป็นเหตุอุทกภัย วาตภัย หรือภัยพิบัติต่าง ๆ ผ่านการดำเนินงานของหน่วยงานในพระบรมราชูปถัมภ์
สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ทรงได้ปฏิบัติพระราชภารกิจด้านการสังคมสงเคราะห์และการบรรเทาทุกข์แก่ราษฎรที่ได้รับความเดือดร้อนมาโดยตลอด ด้วยทรงตระหนักดีว่าภัยพิบัติทางธรรมชาติเป็นเหตุการณ์ที่ไม่สามารถคาดการณ์ได้ และมักส่งผลกระทบอย่างรุนแรงต่อชีวิตความเป็นอยู่ของประชาชนผู้ยากไร้
พระมหากรุณาธิคุณในการช่วยเหลือผู้ประสบภัยพิบัติในทุกครั้ง ไม่ว่าจะเป็นอุทกภัย วาตภัย หรือภัยแล้ง ได้ถูกถ่ายทอดผ่านการดำเนินงานอย่างรวดเร็วและต่อเนื่องของหน่วยงานที่ทรงอุปถัมภ์หลายแห่ง ที่สำคัญคือ มูลนิธิราชประชานุเคราะห์ ในพระบรมราชูปถัมภ์ และสภาสังคมสงเคราะห์แห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์ ซึ่งมีบทบาทหลักในการเข้าถึงและให้ความช่วยเหลือผู้ประสบภัยอย่างเป็นระบบ
เมื่อเกิดภัยพิบัติร้ายแรงขึ้นในพื้นที่ใดก็ตาม ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องในราชสำนักและมูลนิธิฯ จัดตั้งศูนย์ให้ความช่วยเหลือ พระราชทานเครื่องอุปโภคบริโภคที่จำเป็น และสิ่งของบรรเทาทุกข์ เพื่อแจกจ่ายแก่ราษฎรผู้เดือดร้อนอย่างเร่งด่วน
นอกจากนี้ ยังทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้จัดส่ง หน่วยแพทย์พระราชทาน ตามเสด็จออกไปปฏิบัติหน้าที่ในพื้นที่ประสบภัยและถิ่นทุรกันดาร เพื่อดูแลสุขภาพอนามัยและรักษาพยาบาลผู้เจ็บป่วย ซึ่งถือเป็นการช่วยเหลือที่ครอบคลุมทั้งด้านปัจจัยพื้นฐานและการดูแลด้านสุขภาพ
นอกจากจะทรงพระราชทานสิ่งของแล้ว พระองค์ยังทรงมีพระราชประสงค์ให้ความช่วยเหลือเป็นการสร้างขวัญและกำลังใจ โดยมักจะทรงเสด็จพระราชดำเนินไปทรงเยี่ยมราษฎรในพื้นที่ประสบภัยด้วยพระองค์เองเสมอ เพื่อพระราชทานสิ่งของและรับฟังปัญหาความเดือดร้อนจากราษฎรอย่างใกล้ชิด ซึ่งนับเป็นภาพแห่งความเมตตาที่ยังคงอยู่ในความทรงจำของประชาชนมาจนถึงปัจจุบัน
พระราชกรณียกิจด้านการบำบัดทุกข์และการช่วยเหลือผู้ประสบภัยพิบัติเหล่านี้ สะท้อนถึงพระราชหฤทัยที่ทรงเปี่ยมด้วยความห่วงใยและความเมตตาต่อพสกนิกรอย่างแท้จริง และทำให้พระองค์ทรงเป็นที่พึ่งพิงอันสำคัญของปวงชนชาวไทยในยามวิกฤตตลอดมา