กรมการแพทย์แผนไทย แจงขั้นตอนรับรอง กัญชาทางการแพทย์ มาตรฐาน GACP 

จากกระแสข่าวเรื่องความล่าช้าในการดำเนินการรับรองมาตรฐาน GACP ของกรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือกข้อกังวลเรื่องการเอื้อประโยชน์ให้กับกลุ่มทุนใหญ่นั้น ล่าสุด นายแพทย์เทวัญ ธานีรัตน์ รองอธิบดีกรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก ได้ออกมาชี้แจงข้อเท็จจริงและยืนยันความมุ่งมั่นในการพัฒนากัญชาทางการแพทย์ของประเทศอย่างโปร่งใสและเป็นธรรม

นพ.เทวัญ ธานีรัตน์ รองอธิบดีกรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก ยืนยันว่า มาตรฐาน GACP เป็นมาตรฐานใช้ในการประเมินและรับรองการเพาะปลูกและการเก็บเกี่ยวที่ดีของกัญชาทางการแพทย์ซึ่งเป็นการประกันถึงความมีคุณภาพและความปลอดภัยของช่อดอกกัญชาในการที่จะนำไปใช้ประโยชน์ทางการแพทย์ให้มั่นใจว่า ช่อดอกกัญชาที่ออกสู่ตลาดมีคุณภาพได้มาตรฐานสากลปราศจากสารปนเปื้อนและปลอดภัยต่อบริโภคซึ่งเป็นหัวใจสำคัญของการส่งเสริมการใช้กัญชาเพื่อประโยชน์ทางการแพทย์

แม้กรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือกได้กำหนดและรับรองใช้มาตรฐาน GACP เป็นหลักโดยเฉพาะแต่ก็ยังมาตรฐานอื่นที่เทียบเท่าซึ่งกรมยอมรับเช่นเดียวกัน เช่น Organic Thailand EU GMP GLOBAL GAP และ/FOAM หรือแม้กระทั่ง GAP สมุนไพรที่กรมวิชาการเกษตรรับรองซึ่งแต่ละมาตรฐานก็มีข้อกำหนดและวิธีการตรวจประเมินแตกต่างกันไปโดยทุกครั้งที่มีการเก็บเกี่ยวจะต้องมีผลการตรวจวิเคราะห์ถึงคุณภาพและความปลอดภัยของช่อดอกแสดงต่อผู้นำไปจำหน่ายต่อหรือผู้บริโภคอย่างเปิดเผยตามมาตรฐานซึ่งเป็นไปตามประกาศของคณะกรรมการอาหารและยา

ด้าน ดร.เภสัชกร ปรีชา หนูทิม ผู้อำนวยการกองพัฒนายาแผนไทยและสมุนไพร ซึ่งรับผิดชอบในการตรวจประเมิน GACP กล่าวว่า กัญชามีศักยภาพสูงในการเป็นทางเลือกในการรักษาโรคและดูแลสุขภาพภายใต้การกำกับดูแลที่เหมาะสม ทุกขั้นตอนการดำเนินงานของกรมฯ กระทำโดยความโปร่งใส ปัจจุบันมีฟาร์มผู้ประกอบการที่ยื่นขอรับรอง GACP อยู่ในระบบทั้งหมด 73 แห่ง แบ่งออกเป็น 2 กลุ่ม ได้แก่

1. กลุ่มที่อยู่ในขั้นตอนการตรวจสอบเอกสาร จำนวน 36 แห่ง

2. กลุ่มที่อยู่ในขั้นตอนการลงตรวจสอบพื้นที่จำนวน 37 แห่ง

ทั้งนี้ ทางกรมการแพทย์แผนไทยฯ คาดว่า ลงตรวจสอบพื้นที่แล้วเสร็จภายในวันที่ 5 สิงหาคม 2568 นี้

ส่วนประเด็นความล่าช้าที่พบ เช่น เรื่องการจัดทำเอกสารคู่มือการปฏิบัติงานและข้อกำหนดมาตรฐาน GACP ทำให้ไม่สามารถแก้ไขเอกสารให้สอดคล้องกับมาตรฐานได้, สถานที่ปลูกไม่เป็นไปตามมาตรฐาน จึงจำเป็นต้องดำเนินการปรับปรุงสถานที่และรายงานการปลูกและการเก็บเกี่ยวซึ่งอาจใช้เวลานานหรือแม้แต่กรณีที่ผู้ประกอบการบางรายเลิกดำเนินกิจการไปแล้วแต่ไม่มีการแจ้งยกเลิกคำขอรับรองมาตรฐานทำให้คำขอยังคงค้างอยู่ในระบบ

สำหรับค่าใช้จ่ายในการขอรับรองมาตรฐาน GACP นั้นใบรับรองจะมีอายุ 3 ปี ค่าใช้จ่ายทั้งหมดจะเป็นไปตามระเบียบที่กำหนด ดังนี้

• ค่าตรวจเอกสาร SOP ต่อระบบการเพาะปลูก ระบบละ 5000 บาท
• ค่าตรวจประเมินต่อแปลงครั้งละ 30,000 บาท ไม่รวมค่าใช้จ่ายในการเดินทางและค่าที่พักของผู้ตรวจประเมินจำนวน 3 คน (ผู้ประกอบการรับผิดชอบเอง)

ดร.เภสัชกร ปรีชา ผู้อำนวยการกองพัฒนายาแผนไทยและสมุนไพร เปิดหลักเกณฑ์และกระบวนการตรวจประเมินเพื่อ รับรองมาตรฐานฟาร์มกัญชาตามแนวทาง GACP (Good Agricultural and Collection Practices) โดยได้จัดเตรียมผู้เชี่ยวชาญทำหน้าที่เป็นผู้ตรวจสอบเอกสาร SOP หรือ Reviewer และ ผู้ตรวจประเมิน หรือ Auditor ภายใต้กรอบจริยธรรมที่กำหนดไว้อย่างเคร่งครัด

นอกจากนี้ยังมีการคัดเลือกผู้ที่มีความรู้ความสามารถให้เป็น ผู้ให้คำปรึกษา หรือ Consultant เพื่อให้การสนับสนุนแก่สถานประกอบการและฟาร์มที่ประสงค์จะยกระดับคุณภาพตามมาตรฐาน GACP โดยรายชื่อผู้ให้คำปรึกษาจะเผยแพร่ผ่านทางเว็บไซต์ของกรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือกต่อไปเพื่อให้ประชาชนและผู้ประกอบการสามารถตรวจสอบได้โดยสะดวก สำหรับการให้บริการคำปรึกษานั้น ถือเป็นข้อตกลงระหว่างผู้ให้คำปรึกษาและผู้ประกอบการเอง

กรมฯ มิได้มีส่วนเกี่ยวข้องในเรื่องค่าใช้จ่ายหรือเงื่อนไขใด ๆ ที่เกิดขึ้นจากการตกลงระหว่างกันซึ่งกระบวนการตรวจประเมินรับรองมาตรฐานฟาร์มกัญชามาตรฐาน GACP ประกอบด้วย 2 ขั้นตอน ดังนี้

ขั้นตอนที่ 1 : 

การตรวจเอกสาร และ SOP ผู้ประกอบการเตรียมแปลงปลูกให้ได้ตามมาตรฐานในแต่ละระบบ เช่น การเพาะปลูกในโรงเรือนระบบปิด การเพาะปลูกใน Greenhouse หรือการเพาะปลูกแบบระบบเปิดและจัดทำเอกสาร SOP แบบลงทะเบียนรับรองส่งมาที่กรมฯ มีระยะเวลาในการตรวจสอบเอกสาร 2 วัน ต่อระบบ

Reviewer คนที่ 1 - ตรวจพบข้อบกพร่องในเอกสาร แจ้งให้ผู้ประกอบการแก้ไข ในกรณีที่ไม่พบข้อบกพร่องหรือแก้ไขแล้วสมบูรณ์แล้ว ส่งทีมลงตรวจประเมินแปลงปลูกในพื้นที่ หากอ่านเฉพาะส่วนที่แก้ไขแล้วยังมีข้อบกพร่องอยู่ ส่งให้ Reviewer คนที่ 2 อ่านเฉพาะที่แก้ไข

Reviewer คนที่ 2 - อ่านเฉพาะที่แก้ไขแล้วมีความเห็นว่าสมบูรณ์ ส่งต่อให้ทีมลงตรวจประเมินแปลงปลูกในพื้นที่ ในกรณีที่
อ่านเฉพาะที่แก้ไขแล้วยังมีข้อบกพร่องอยู่ให้จัดทำเอกสารใหม่หมด ส่งมาลงทะเบียนใหม่

ขั้นตอนที่ 2 : 

การตรวจประเมินแปลงปลูกในพื้นที่ จำนวนผู้ตรวจประเมิน (Auditor) จำนวน 3 คนต่อ 1 ทีม กำหนดระยะเวลา 1 วัน ต่อระบบ

ทีมที่ 1 ลงพื้นที่ตรวจหากตรวจผ่านเสนอออกใบรับรองพบข้อบกพร่องแจ้งให้แก้ไขไม่เกินระยะเวลา 30 วัน

• หากแก้ไข "สำเร็จ" เสนอออกใบรับรอง
• หากแก้ไข "ไม่สำเร็จ" หรือ "ไม่ถูกต้อง" ส่งต่อทีมตรวจประเมินทีมที่ 2 

ทีมที่ 2 ลงพื้นที่ตรวจเฉพาะข้อบกพร่องที่ทีมที่ 1 ระบุไว้

หากมีความเห็นตรงกันกับทีมที่ 1 ให้แก้ไขภายใน 15 วัน หากไม่มีการแก้ไขในเวลากำหนด→ ลงทะเบียนขอตรวจประเมินรับรองใหม่ ในกรณีทีมที่ 2 มีความเห็นขัดแย้งกับทีมที่ 1 ให้ผ่านเสนอออกใบรับรอง

ทั้งนี้ กรมการแพทย์แผนไทยฯ ขอเชิญชวนผู้ประกอบการทุกท่านที่ยังสับสนหรือมีข้อสงสัยในการดำเนินการที่เกี่ยวข้องกับการออกใบอนุญาตหรือการรับรองมาตรฐานการเพาะปลูกและการเก็บเกี่ยวที่ดีจากกรม โดยดาวน์โหลดเอกสารเพื่อเรียนรู้หรือสามารถเรียนรู้การปลูกและการเก็บเกี่ยวที่ดีของพืชกัญชาทางการแพทย์จากระบบ e-Learning ในเว็บไซต์ของกรมการแพทย์แผนไทยฯ