ฉีดสารกัมมันตรังสีผ่านหลอดเลือดแดง ทางเลือกใหม่รักษา มะเร็งตับ

"มะเร็งตับ" ปัญหาทางสาธารณสุขที่สำคัญของประเทศไทย พบบ่อยเป็นลำดับที่ 1 ในเพศชาย และลำดับที่ 5 ในเพศหญิงเกิดจากภาวะตับแข็งด้วยสาเหตุต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นไวรัสตับอักเสบ แอลกอฮอล์เรื้อรัง ไขมันพอกตับเรื้อรังและปัจจัยอื่น 

นายแพทย์สกานต์ บุนนาค รองอธิบดีกรมการแพทย์ กล่าวว่า ปัจจุบันทางเลือกในการรักษามะเร็งตับมีหลากหลายขึ้นอยู่กับสภาวะร่างกายของผู้ป่วย สภาวะการทำงานของตับและลักษณะของตัวโรคซึ่งการรักษาทางเลือกหลักที่มีโอกาสหายขาดสูงสุด คือ การผ่าตัด แต่ข้อจำกัดการผ่าตัดมีหลายอย่าง ทั้งสภาวะร่างกายผู้ป่วยและปริมาตรของตับที่เหลือหลังการผ่าตัด

การรักษาเฉพาะที่ (Locoregional treatment) เข้ามามีบทบาทมากขึ้นในปัจจุบันสำหรับผู้ป่วยที่สภาวะโดยรวมไม่เหมาะสมต่อการผ่าตัด โดยอาจเป็นทางเลือกเพื่อการรักษาที่หายขาด (Curative treatment) หรือการรักษาเสริมเพื่อการเตรียมความพร้อมในการรักษาวิธีอื่น ๆ ต่อ (Adjunct treatment or bridging treatment)

หนึ่งในวิธีการรักษาใหม่สำหรับมะเร็งตับ คือ การรักษามะเร็งตับด้วยวิธีการฉีดสารกัมมันตรังสีผ่านทางหลอดเลือดแดง (Transarterial Radioembolization - TARE) 

เรืออากาศเอกนายแพทย์สมชาย ธนะสิทธิชัย ผู้อำนวยการสถาบันมะเร็งแห่งชาติ กล่าวว่า วิธีการฉีดสารกัมมันตรังสีผ่านทางหลอดเลือดแดง (Transarterial Radioembolization - TARE) เป็นการฉีดสารกัมมันตรังสี Yttrium-90 microsphere (Y-90) ผ่านทางหลอดเลือดแดงของตับที่ไปเลี้ยงก้อนมะเร็งซึ่งสารกัมมันตรังสีจะทำลายเนื้องอกระยะใกล้ภายในร่างกายผู้ป่วย การรักษาวิธีนี้เข้ามาเป็นส่วนช่วยในเพิ่มโอกาสการเข้ารับการรักษาโดยการผ่าตัดสำหรับผู้ป่วย โดยเป็นการทำลายเนื้องอกเฉพาะที่

อีกทั้งยังมีส่วนช่วยเพิ่มปริมาตรตับในส่วนที่ดีให้โตขึ้นทางอ้อม ทำให้ผู้ป่วยสามารถเข้ารับการผ่าตัดได้หลังการรักษาที่ระยะเวลา 3-6 เดือน Y-90 TARE มีบทบาทในแนวทางการรักษามะเร็งตับระดับนานาชาติ เป็นทางเลือกในการรักษาผู้ป่วยมะเร็งตับที่ผ่าตัดไม่ได้ โดยถูกแนะนำให้เลือกใช้กับผู้ป่วยที่มีก้อนขนาดใหญ่ การกระจายตัวของก้อนหลายตำแหน่ง ผู้ป่วยที่มีโอกาสรับการผ่าตัดได้ หากสามารถควบคุมการแพร่กระจายของก้อนได้และมีปริมาตรของตับหลังการผ่าตัดเพียงพอ หรือผู้ป่วยที่เนื้องอกขนาดเล็กแต่ไม่สามารถรับการรักษาวิธีอื่นได้ เป็นต้น

แพทย์หญิงอรรถพร อจลเสรีวงศ์ นายแพทย์ชำนาญการกลุ่มงานรังสีวินิจฉัยและเวชศาสตร์นิวเคลียร์ สถาบันมะเร็งแห่งชาติ กล่าวเพิ่มเติมว่า ประสบการณ์การรักษาโดยการใช้สารกัมมันตรังสีในประเทศไทยพบว่า สามารถเพิ่มโอกาสการรักษาให้กับผู้ป่วยในกลุ่มที่ไม่สามารถผ่าตัดได้ โดยสามารถลดระยะของโรค (Down staging) ให้กับผู้ป่วยได้ 50% และทำให้ผู้ป่วยที่เบื้องต้นไม่สามารถรับการรักษาผ่าตัดได้ สามารถรับการผ่าตัดได้ 33%

ข้อจำกัดที่สำคัญของ Y-90 TARE คือมีราคาสูง และมีความยุ่งยากซับซ้อนในการรักษา โดยก่อนการรักษาแพทย์จะต้องฉีดสีประเมินการกระจายของอนุภาคอย่างละเอียดเพื่อประเมินกายวิภาคของก้อนเนื้องอก คำนวณปริมาณรังสีที่ใช้ในการรักษา และประเมินอวัยวะที่มีความเสี่ยงต่อการบาดเจ็บเนื่องจากสารกัมมันตรังสี

ทางทีมสหสาขาวิชาชีพในการรักษามะเร็งตับของสถาบันมะเร็งแห่งชาติ เล็งเห็นประโยชน์และความจำเป็นของการรักษาด้วย TARE จึงมีการพัฒนาทักษะของบุคลากร ปรับปรุงความพร้อมของอุปกรณ์ เครื่องมือ ในการให้บริการ TARE ให้แก่ผู้ป่วยโรคมะเร็งตับ