ไขข้อข้องใจ พันธุกรรมหรือพฤติกรรม คือปัจจัยเสี่ยง “โรคกระดูกสันหลัง”

นพ.พร นริศชาติ แพทย์เฉพาะทางด้านกระดูกสันหลัง โรงพยาบาลเอส สไปน์ กล่าวว่า โรคกระดูกสันหลังบางประเภท เช่น กระดูกสันหลังคดตั้งแต่กำเนิด (Congenital Scoliosis), โรคกระดูกพรุนที่มีประวัติในครอบครัว, หรือ หมอนรองกระดูกเสื่อมเร็วกว่าปกติ อาจมีความเกี่ยวข้องกับ "พันธุกรรม" โดยเฉพาะในกรณีที่ตรวจพบยีนบางกลุ่มที่ส่งผลต่อการสร้างกระดูก 

แต่พันธุกรรมเพียงอย่างเดียวไม่ใช่ปัจจัยหลัก เพราะโรคเหล่านี้มักเกิดขึ้นเมื่อมี "พฤติกรรมเร่งเสื่อม" เข้ามาร่วม เช่น การนั่งทำงานนานโดยไม่เปลี่ยนอิริยาบถ การยกของหนักด้วยท่าทางผิด หรือการไม่ออกกำลังกาย แม้แต่ภาวะน้ำหนักตัวเกิน ก็เป็นตัวเร่งที่ทำให้กระดูกสันหลังเสื่อมได้เร็วขึ้นอย่างชัดเจน
 

จากประสบการณ์ของแพทย์ผู้เชี่ยวชาญในโรงพยาบาลเอส สไปน์ พบว่า ผู้ป่วยส่วนใหญ่อาจจมีทั้ง 2 ปัจจัยร่วมกัน ในคนที่มีประวัติครอบครัวปวดหลังและทำงานที่ต้องนั่งนานหรือยกของหนัก กลุ่มคนเหล่านี้จะแสดงอาการได้เร็วกว่าคนทั่วไป

ยกตัวอย่างเคสของผู้ป่วย 3 พี่น้องจากต่างจังหวัดที่เข้ารับการรักษาพร้อมกัน โดยมีอาการแตกต่างกัน ได้แก่

• กระดูกสันหลังหักยุบ
• หมอนรองกระดูกสันหลังปลิ้นกดทับเส้นประสาท และ
• ภาวะช่องไขสันหลังตีบแคบ

หลายคนอาจคาดว่าเป็นผลจากกรรมพันธุ์ แต่เมื่อวิเคราะห์อย่างละเอียดพบว่า ปัจจัยสำคัญ คือ พฤติกรรมการใช้งานหลังที่สะสมมาอย่างยาวนาน ประกอบกับอายุที่มากขึ้นจึงเป็นสาเหตุให้เกิดโรคขึ้นพร้อมกันได้

ดังนั้น พันธุกรรมอาจมีบทบาทในแง่ของ "ความไวต่อโรค" หรือ "ความเสี่ยงที่จะเป็นเร็วขึ้น" ตัวอย่างเช่น บางคนมีช่องไขสันหลังแคบโดยกำเนิด เมื่อเกิดการเสื่อมเพียงเล็กน้อยก็สามารถแสดงอาการได้ชัดเจนทันที 

นพ.พร กล่าวว่า แม้จะไม่สามารถควบคุมพันธุกรรมได้ แต่พฤติกรรมในชีวิตประจำวันคือสิ่งที่ปรับเปลี่ยนได้ หากเริ่มต้นดูแลสุขภาพหลังอย่างเหมาะสมตั้งแต่วันนี้ ไม่ว่าจะเป็นการนั่งให้ถูกวิธี ออกกำลังกายเสริมกล้ามเนื้อแกนกลาง หรือควบคุมน้ำหนักให้เหมาะสม จะสามารถลดความเสี่ยงและยืดอายุการใช้งานของกระดูกสันหลังได้อีกนาน