วันนี้(10 ก.ย.64) นายรัศม์ ชาลีจันทร์ อดีตเอกอัครราชทูตไทยในหลายประเทศ และเจ้าของเพจ “ทูตนอกแถว” ได้แสดงความคิดเห็นถึงวัคซีนโควิด-16 โดยเฉพาะประสิทธิภาพของวัคซีนซิโนแวคของจีน ที่มีท่าทีจากฝ่ายจีนผ่านสถานทูตจีนประจำประเทศไทย ที่เผยแพร่ถ้อยแถลงออกมาหลังถูกวิพากษ์วิจารณ์ด้วยวาทกรรม “ด้อยค่าวัคซีน”
นายรัศม์ ระบุว่า มีผู้สอบถามมาว่าคิดอย่างไรเกี่ยวกับประกาศของสถานทูตจีนประจำประเทศไทยเรื่องคัดค้านการกล่าวหาวัคซีนของจีนโดยไร้เหตุ ที่เพิ่งออกมาเมื่อไม่กี่วันมานี้
-ผมได้เข้าไปอ่านรายละเอียดแล้ว (หาอ่านกันได้ในเฟสบุ๊คนะครับ) ก็ต้องขอเรียนว่ามีทั้งส่วนที่รับได้ กับส่วนที่ยากจะกลืน ส่วนที่พอรับได้คือที่สถานทูตจีนบอกวัคซีนเขาดีอย่างโน้น มีประสิทธิภาพอย่างนี้ ฯลฯ อีกทั้งองค์การอนามัยโลกของสหประชาชาติ (WHO) และ อย.ไทยได้ให้การรับรอง (แต่หลังๆ คนทั่วโลกก็พอรู้กันว่า WHO เอนไปทางไหน ส่วนความน่าเชื่อถือของ อย.ไทยนั้น ไม่รู้จะเริ่มกันอย่างไรเลย 55) แต่เอาล่ะ ตรงนี้ผมว่ามัน fair enough จีนย่อมต้องบอกวัคซีนของจีนดี และพยายามยกข้อมูลต่างๆ มาสนับสนุน อันนี้ก็เป็นที่ทั้งเข้าใจได้และรับได้นะครับ
- แต่ส่วนที่ผมว่ามันยากจะกลืน คือ ประโยคที่ผมยกมาจากที่เขาเขียนดังนี้ :
“เมื่อเร็ว ๆ นี้ บางคนและบางองค์การของประเทศไทยได้ด้อยค่าและใส่ร้ายวัคซีนจีนโดยไม่มีเหตุผลใด ๆ ซึ่งเป็นการกล่าวหามุ่งร้ายที่ไม่เคารพข้อมูลวิทยาศาสตร์และความเป็นจริง และเป็นการทำร้ายความหวังดีของฝ่ายจีนในการสนับสนุนประชาชนไทยต่อสู้กับโรคระบาด สถานทูตจีนจึงขอคัดค้านอย่างเด็ดขาด และเรียกร้องให้บุคคลและองค์การที่เกี่ยวข้องยุติการกระทำผิดอย่างร้ายแรงเช่นนี้”
-อันนี้คือส่วนที่ผมไม่ค่อยเห็นด้วยค่อนข้างมาก ประการแรกคือ ที่บอกไม่เคารพข้อมูลวิทยาศาสตร์ เพราะมันก็มีข้อมูลทางวิทยาศาสตร์และข้อมูลเชิงประจักษ์มากมายที่ชี้ไปในทางที่สงสัยต่อประสิทธิภาพของวัคซีนจีน โดยเฉพาะซิโนแวคเช่นกัน และข้อมูลเหล่านี้ก็ปรากฏทั่วไปทั้งในสื่อระดับโลก ท้องถิ่น รวมทั้งบุคคลากรทางแพทย์ที่ตั้งข้อสงสัย มันไม่ใช่อยู่ดีๆ คนไทยก็พากันกังขาด้อยค่าในวัคซีนนี้เองนะครับ
-และโดยที่เรื่องตัวเลือกทางวัคซีนมันเกี่ยวพันกับความเป็นความตายนะครับ คนเราควรต้องสามารถเลือกหรือแสดงความเห็นได้ อย่าว่าแต่ซิโนแวคเลยขนาดไฟเซอร์ยังมีชาวตะวันตกไม่น้อยที่ไม่ยอมฉีด แต่ก็ไม่เห็นประเทศผู้ผลิตเหล่านั้น เที่ยวกล่าวหาว่าใครด้อยค่าวัคซีนเขา นอกจากนี้การซื้อวัคซีนนี้ต้องใช้งบประมาณจากภาษีสูงมาก (จีนไม่ได้ให้ฟรีๆ) การที่ประชาชนไทยตั้งคำถามก็ย่อมเป็นเรื่องปกติ
-ที่จริงแล้วเรื่องวัคซีนนี้ มันเป็นเรื่องของความเชื่อมั่นเป็นสำคัญ ซึ่งการทำให้คนเกิดความเชื่อมั่นได้ มันต้องเอาสถิติ เอาหลักฐานประสิทธิภาพในการใช้ที่แน่ชัด และอะไรหลายๆ อย่างมาประกอบกัน เพื่อสร้างความมั่นใจให้คน ซึ่งก็คล้ายกับผลิตภัณฑ์ สินค้าอื่นๆ (แต่นี่ต้องยิ่งต้องทำมากขึ้นหลายเท่าเพราะมันเป็นเรื่องชีวิตคน)
-แต่ทั้งนี้ทั้งนั้น ไม่ใช่โดยการใช้วิธีการมาออกประกาศขู่ฟอดๆ ด้วยท่าทีแข็งกร้าว แล้วมันจะทำให้คนเปลี่ยนใจมาเชื่อมั่นได้ นี่น่าจะคือความเข้าใจที่ผิดมากๆ
-และนอกจากคนไทยส่วนใหญ่แล้ว ผมก็เชื่อมีคนในโลกอีกมากมายที่มีความกังขาต่อซิโนแวค ไม่ทราบว่าประเทศที่เขาไม่ซื้อหรือไม่ใช้ซิโนแวคนั้น เช่นพวกประเทศที่พัฒนาเจริญแล้วทั้งหลายทางสถานทูตจีนในประเทศนั้นๆ ได้ไปคัดค้านประท้วงเขาไหม ทำไมซื้อ ทำไมไม่ใช้? ซึ่งมันก็ย่อมแสดงว่าเขาเหล่านั้นไม่เชื่อถือ หรือ คิดว่ามันดีพอ ใช่หรือไม่?
-แล้วล่าสุดที่มีข่าวผู้นำเกาหลีเหนือออกมาบอกปฏิเสธไม่ขอรับซิโนแวค ทางการจีนได้ออกมาคัดค้านไหมครับ? หรือว่าเพียงแสดงท่าที่ดุดันแข็งกร้าวกับประเทศเล็กๆ ลูกกระจ๊อกอย่างไทยแค่นั้น?
–อีกสิ่งที่สถานทูตจีนอาจหลงลืมไปคือ แม้ทั้งรัฐบาลและประเทศไทยในปัจจุบันไม่อาจจะกล่าวได้ว่าเป็นประชาธิปไตยแท้จริง แต่อย่างน้อยในหลักการรัฐธรรมนูญของไทย ก็เขียนว่าประเทศนี้ปกครองด้วยระบอบประชาธิปไตย ซึ่งมันแปลว่าคนไทยยังมีสิทธิภายใต้รัฐธรรมนูญ ที่จะคิดได้เอง มีเสรีภาพในการแสดงความเห็นตามกรอบกฏหมาย ไม่ใช่ให้ใครต้องใช้นิ้วชี้สั่งตามอำเภอใจนะครับ (ไทยอาจคล้ายมณฑลไท้กว๋อเข้าไปทุกที แต่ก็ยังไม่ใช่สักทีเดียวนะครับ อย่าลืม)
-และการที่มีสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรบางท่านออกมาอภิปรายเรื่องนี้ มันก็คือ การทำตามหน้าที่ของเขาเพื่อพิทักษ์ผลประโยชน์ของประชาชนชาวไทย และโดยที่เขาคือผู้แทนของประชาชนชาวไทยที่ถูกต้อง การไปคัดค้านการทำหน้าที่ในการเป็นผู้แทนของประชาชนไทย นี่ถือเป็นการแทรกแซงกิจการภายใน หรือถือเป็นเรื่องที่ทางการทูตพึงกระทำไหมครับ?
-การใช้ถ้อยคำอย่างแข็งกร้าวเช่นคำว่า “สถานทูตจีนจึงขอคัดค้านอย่างเด็ดขาด และเรียกร้องให้บุคคลและองค์การที่เกี่ยวข้องยุติการกระทำผิดอย่างร้ายแรงเช่นนี้” ที่บอกผิดอย่างร้ายแรงเช่นนี้ คือจะบอกว่าอะไรผิดถูกในประเทศนี้ คือ สถานทูตจีนเป็นคนกำหนดเองหรือครับ? คนไทยไม่มีสิทธิคิด หรือตั้งข้อสงสัย? และที่บอกคัดค้านอย่างเด็ดขาด แล้วถ้ายังมีคนไทยยังไม่ยอมเชื่อตาม สถานทูตจีนจะทำอะไรหรือครับ? จะส่งกองทัพปลดแอกประชาชนจีนเข้ามาบุกหรืออะไรครับ? ก็อยากรู้ไว้เหมือนกัน จะได้รู้ว่าจีนเป็นเช่นไร (แต่แน่จริงอย่าลืมไปบุกเกาหลีเหนือก่อนแล้วกัน?)
-ผมเห็นประกาศของสถานทูตจีนนี้แล้ว ก็นึกไม่ออกนะครับว่า ในอดีตเขาเคยออกประกาศอะไรที่แข็งกร้าวในเชิงข่มขู่ประชาชนไทยแบบนี้ไหม และอดนึกถึงประเทศสาธารณรัฐประชาชนจีนในอดีตที่ผมเคยรู้จักไม่ได้ จีนสมัยก่อนผมว่าน่ารัก มีความอ่อนน้อมถ่อมตน มีชั้นเชิงทางการทูตสูงมาก ผมไม่คิดว่าประกาศสถานทูตนี้จะช่วยสร้างความสัมพันธ์ที่ดีระหว่างสองประเทศได้อย่างไร โดยเฉพาะในระดับประชาชนต่อประชาชน ซึ่งจีนในอดีตเคยเน้นให้ความสําคัญอย่างมาก
-ผมได้ยินว่าท่านทูตจีนคนใหม่เพิ่งมารับหน้าที่เมื่อเร็วๆ นี้ ผมก็ขอเรียนว่า ผมเองชื่นชมการทูตของจีนมาก โดยเฉพาะการดำเนินนโยบายทางการทูตของจีนในสมัยท่านโจว เอน ไหล อดีตนายกรัฐมนตรีและนักการทูตคนสำคัญ ที่ท่านใช้การทูต ความนอบน้อม สุภาพ เอาชนะใจคนทั้งโลกได้ โดยไม่ได้ใช้ความแข็งกร้าวอะไร เพราะนั่นคือหนทางที่จะเอาชนะใจคนได้แท้จริงนั่นเอง รวมทั้งคนไทยนะครับ
-ในส่วนของสถานทูตจีนก็มีเท่านี้ แต่มีต่ออีกนิดในส่วนของกระทรวงการต่างประเทศของไทยเอง อย่างที่ผมตั้งข้อสังเกตไว้ข้างต้น ประกาศนี้ใช้ถ้อยคำที่แข็งกร้าวจนคล้ายข่มขู่ชาวไทย และอาจเข้าข่ายการก้าวก่ายการปฏิบัติหน้าที่ของผู้แทนประชาชนชาวไทยในการพิทักษ์ประโยชน์คนไทยหรือไม่?
-ในความเห็นของผม ในทางการทูตถ้าจีนจะคัดค้านหรือแสดงความไม่พอใจ ก็สามารถทำได้ โดยการไปแสดงกับกระทรวงการต่างประเทศโดยตรง แต่การออกประกาศที่แลดูเป็นเชิงขู่ชาวไทยเช่นนี้ผมว่าน่าจะเกินเลยธรรมเนียมการทูตที่ดีทั่วไป
- และด้วยเหตุนี้ ผมคิดว่ากระทรวงการต่างประเทศของไทยจึงควรที่จะตักเตือนหรือส่งสัญญาณว่า นี่ไม่ใช่เรื่องเหมาะสมนัก เพราะในแง่หนึ่งอาจมองได้ว่า นี่คือการละเมิดศักดิ์ศรีชาวไทยรวมทั้งอธิปไตยอย่างหนึ่ง
-แต่ทว่าผู้บริหารของเราเอง กลับออกมาประสานเสียงกับสถานทูตจีน ด่าว่าคนไทยด้วยเอง เกรงจะเสียความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ ซึ่งมันตลกมาก ทำไมผู้นำเกาหลีเหนือเขาไม่กลัวครับ? นั่นขนาดเผด็จการเลวร้ายสุดๆ แล้ว เขายังนึกถึงประชาชนเขา ส่วนผู้บริหารเรานี่จิตใจมันต้องถึงขั้นระดับไหนครับ?
-ผมไปอ่านข่าวที่ผู้บริหารกระทรวงต่างประเทศพูดเรื่องนี้ แล้วเห็นแต่ละคอมเมนท์ด่ากันอย่างสาดเสียเทเสีย ราวกับหมูกับหมา ที่ผมนึกไม่ออกว่ามีเจ้ากระทรวงคนไหนเคยมีคนไทยด่า หรือ เกลียดชังขนาดนี้ ก็เศร้าใจครับ แต่คนเราทำเช่นไรก็ได้เช่นนั้น สมัยก่อนล้มเหลวในการปกป้องอธิปไตย นี่ก็เจ็ดชั่วโคตรนะครับ ส่วนอีกหน่อยเรากลายเป็นมณฑลไท้กว๋อจริงๆ ก็จำกันไว้แล้วกันว่าใครมีส่วน
-ผมเองก็แค่ทูตเกษียณแล้ว ไม่ได้มีอำนาจวาสนาอะไร แต่ถ้าใครมีหน้าที่แล้วไม่ยอมทำ หรือ ไม่กล้าออกมาปกป้องประชาชนคนไทย ที่ถูกชาติที่ใหญ่กว่ามาแสดงอำนาจบาทใหญ่ข่มเหงดูแคลน ผมก็ขอเป็นแค่หนึ่งเสียงเล็กๆ ที่พูดแทนคนไทยอีกจำนวนไม่น้อยเองเท่านี้ครับ