ศ.ดร.นพ.มานพ พิทักษ์ภากร หัวหน้าศูนย์วิจัยเป็นเลิศด้านการแพทย์แม่นยำ คณะแพทยศาสตร์ ศิริราชพยาบาล โพสต์ข้อความผ่านเฟซบุ๊กส่วนตัว "มานพ พิทักษ์ภากร" ระบุว่า วันนี้ Nature Medicine ตีพิมพ์ผลการสลับวัคซีนระหว่าง AstraZeneca และ mRNA vaccine อีกงานหนึ่ง ถือเป็นงานวิจัยชิ้นที่ 3 ที่ตีพิมพ์เป็นทางการ นอกเหนือจากการเผยแพร่ผ่าน preprint มาก่อนหน้านี้หลายงาน รวมถึง Com-COV ซึ่งเป็นการศึกษาใหญ่ที่สุดด้วย
ทีมนักวิจัยจากเยอรมัน ทำการศึกษาผลการกระตุ้นภูมิคุ้มกัน ( immunogenicity study) เปรียบเทียบกันระหว่างผู้ที่ฉีดวัคซีน AstraZeneca (AZ) หรือ mRNA (Pfizer หรือ Moderna) เหมือนกัน 2 เข็ม (โดย mRNA-mRNA ฉีดห่างกันเฉลี่ย 4 สัปดาห์ และ AZ-AZ ห่างกันเฉลี่ย 11 สัปดาห์) กับผู้ที่ฉีดสลับระหว่าง AZ เข็มแรก และ mRNA เข็มสอง (ไม่ว่าจะเป็น Pfizer และ Moderna) ห่างกันเฉลี่ย 11 สัปดาห์ แล้วทำการวัดทั้ง humoral และ cellular immunity
ผลการศึกษาพบว่าระดับ antibody (ทั้ง anti-spike และ neutralizing antibody) ในกลุ่มสลับเข็ม (AZ-mRNA) สูงกว่ากลุ่มที่ได้รับ AZ-AZ โดยเฉลี่ยราว 10 เท่า และมีระดับใกล้เคียงกับ mRNA-mRNA เมื่อไปดูการศึกษา cellular immunity พบว่ากลุ่ม AZ-mRNA กระตุ้นได้ดีพอ ๆ กับ mRNA-mRNA และบางอย่างดีกว่าด้วยซ้ำ เช่น spike-specific IFN-γ-producing CD8 T cells ที่สูตรผสมกระตุ้นได้ดีกว่าทั้ง AZ-AZ และ mRNA-mRNA
ในด้านผลข้างเคียง พบว่ากลุ่ม AZ-mRNA มีผลข้างเคียงจากเข็มแรก (AZ) สูงกว่าแต่เข็มสอง (mRNA) กลับพบน้อยลง และน้อยกว่าเข็มสองในสูตร mRNA-mRNA ด้วย ซึ่งผลข้างเคียงนี้ต่างจากที่พบใน Com-COV ที่พบว่ากลุ่มผู้ที่ได้สูตรผสมมีผลข้างเคียงมากที่สุด ความแตกต่างอาจเป็นเพราะทีมเยอรมันเลือกใช้สูตร AZ-mRNA ซึ่งมีระยะการฉีดห่างกัน 9-12 สัปดาห์ในขณะที่ Com-COV เลือกฉีดห่างกัน 4 สัปดาห์ อย่างไรก็ดี ผลข้างเคียงนั้นไม่รุนแรงและอยู่ในเกณฑ์ที่ยอมรับได้
ผลการศึกษานี้สนับสนุนข้อมูลก่อนหน้านี้ที่ศึกษาคล้ายกันว่าการสลับชนิดวัคซีนระหว่าง AZ เข็มแรกกับ mRNA เข็มสอง กระตุ้นภูมิคุ้มกันได้ดี และบางด้านดีกว่า mRNA-mRNA ด้วยซ้ำ ไม่แน่ว่าต่อไปสูตรนี้อาจเป็นสูตรที่เหมาะสมที่สุดก็ได้ ติดตามกันต่อไป
(ข้อมูลนี้ไม่อาจนำไปอนุมานว่าการสลับชนิดวัคซีนสูตรอื่นจะได้ผลแบบเดียวกันครับ)
อ่านเพิ่มเติมที่ : https://www.nature.com/articles/s41591-021-01464-w
การศึกษาในทำนองเดียวกัน : https://www.nature.com/articles/s41591-021-01449-9
https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMc2110716
Com-COV https://www.facebook.com/manopsi/posts/10161056561103448
https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3874014