สรุปแผนปรับตัว-รับมือวิกฤตโลกร้อน เส้นทางสู่อนาคตไทยยั่งยืน

ประเทศไทยได้จัดทำ รายงานความโปร่งใสรายสองปีฉบับแรก หรือ Thailand’s First Biennial Transparency Report (BTR1) ซึ่งเป็นความพยายามสำคัญในการดำเนินการตามพันธสัญญาภายใต้กรอบอนุสัญญาสหประชาชาติว่าด้วยการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ (UNFCCC) รายงานนี้จัดทำโดยกรมการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศและสิ่งแวดล้อม กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม เพื่อรายงานข้อมูลด้านการลดก๊าซเรือนกระจกและการปรับตัวต่อการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ ตลอดจนสะท้อนถึงความพยายามในการบรรลุเป้าหมายที่ทั้งประเทศและประชาคมโลกตั้งไว้

หนึ่งในหัวข้อสำคัญของ BTR1 คือบทที่ 4 ที่มุ่งเน้นเรื่อง ผลกระทบและการปรับตัวต่อการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ (Information on Climate Change Impacts and Adaptation) ซึ่งเป็นการสรุปถึงความท้าทายที่ประเทศไทยเผชิญ รวมถึงแนวทางในการปรับตัวทั้งในระดับนโยบายและการดำเนินงานเชิงพื้นที่

ประเทศไทยเผชิญหน้ากับผลกระทบที่หลากหลาย ตั้งแต่ภัยพิบัติทางธรรมชาติ เช่น น้ำท่วม ภัยแล้ง ไปจนถึงการเปลี่ยนแปลงระบบนิเวศที่กระทบต่อชีวิตความเป็นอยู่ของประชาชนในทุกภาคส่วน

เพื่อรับมือกับปัญหาเหล่านี้ ประเทศได้กำหนดเป้าหมายระดับชาติ เช่น การเสริมสร้างภูมิคุ้มกันและลดความเปราะบางต่อการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ เป้าหมายเหล่านี้รวมอยู่ใน แผนการปรับตัวต่อการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศแห่งชาติ (National Adaptation Plan: NAP) ซึ่งได้รับการพัฒนาให้สอดคล้องกับยุทธศาสตร์ระยะยาวในการพัฒนาแบบปล่อยก๊าซเรือนกระจกต่ำ (LT-LEDS)

เป้าหมายการปรับตัวระดับโลก (Global Goal on Adaptation: GGA)

เป้าหมายการปรับตัวระดับโลกถือเป็นรากฐานสำคัญของการวางแผนด้านภูมิอากาศในประเทศไทย ซึ่งมี 3 แนวทางหลัก ได้แก่...

• เสริมสร้างขีดความสามารถในการปรับตัว เพื่อให้ชุมชนและภาคส่วนต่าง ๆ สามารถรับมือกับผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศได้อย่างมีประสิทธิภาพ
• เพิ่มความภูมิคุ้มกันต่อการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ ด้วยการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานที่ยั่งยืนและเสริมสร้างการบริหารจัดการทรัพยากร
• ลดความเปราะบาง ผ่านการดำเนินงานที่ช่วยลดผลกระทบต่อผู้ที่ได้รับผลกระทบมากที่สุด

 

เป้าหมายลดก๊าซเรือนกระจกและการปรับตัว พ.ศ. 2573

ประเทศไทยมีเป้าหมายสำคัญในการลดก๊าซเรือนกระจกภายใต้แผนที่ครอบคลุมทุกระดับ ได้แก่...

• NDC ฉบับปรับปรุงครั้งที่ 2 มุ่งลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกลงในระดับที่เหมาะสม
• ยุทธศาสตร์ระยะยาวในการพัฒนาแบบปล่อยก๊าซเรือนกระจกต่ำ (LT-LEDS) สนับสนุนการเปลี่ยนแปลงเศรษฐกิจไปสู่รูปแบบที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม
• แผนการปรับตัวต่อการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศแห่งชาติ (NAP) ซึ่งเป็นกรอบการดำเนินงานที่ผสมผสานกับยุทธศาสตร์ชาติ แผนแม่บท และแผนปฏิบัติการในทุกภาคส่วน

 

เป้าหมายรายสาขาของแผนการปรับตัวต่อการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศแห่งชาติ

แผนการปรับตัวมุ่งเน้นเป้าหมายเฉพาะใน 6 สาขาหลัก ได้แก่...

• การจัดการทรัพยากรน้ำ เพิ่มความมั่นคงด้านน้ำและลดความเสี่ยงจากภัยพิบัติ
• การเกษตรและความมั่นคงทางอาหาร คงประสิทธิภาพการผลิตและความมั่นคงทางอาหาร
• การท่องเที่ยว พัฒนาการท่องเที่ยวให้เติบโตอย่างยั่งยืน
• สาธารณสุข เพิ่มศักยภาพระบบสาธารณสุขเพื่อจัดการความเสี่ยง
• การจัดการทรัพยากรธรรมชาติ รักษาความหลากหลายทางชีวภาพและฟื้นฟูระบบนิเวศ
• การตั้งถิ่นฐานและความมั่นคงของมนุษย์ เสริมสร้างความพร้อมของชุมชนและเมืองในการรับมือกับความเปลี่ยนแปลง

 

ช่องว่างการดำเนินการด้านการปรับตัวต่อการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ (Adaptation Gaps)

แม้ประเทศไทยจะมีแผนที่ชัดเจน แต่ยังคงพบช่องว่างสำคัญในหลายด้าน เช่น...

• การพัฒนาตัวชี้วัด ขาดเกณฑ์ที่ชัดเจนในการวัดผลสำเร็จของการดำเนินงาน
• ความไม่แน่นอนในแผนระยะยาว เนื่องจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศยังไม่สามารถคาดการณ์ได้ทั้งหมด
• การขาดความรู้และการตระหนักรู้ ของหน่วยงานที่รับผิดชอบ
• การบูรณาการและการมีส่วนร่วม ยังไม่ครอบคลุมในบางภาคส่วน
• ข้อจำกัดด้านศักยภาพ เช่น การขาดงบประมาณและเทคโนโลยีในการปฏิบัติ

 

การร่วมมือ แนวทางปฏิบัติที่ดี และการเรียนรู้จากประสบการณ์

ประเทศไทยได้พัฒนากรณีศึกษาที่เป็นต้นแบบในสาขาต่างๆ เช่น...

• การจัดการทรัพยากรน้ำ โครงการแก้มลิงในบ้านลิ่มทอง จังหวัดบุรีรัมย์
• การเกษตร โครงการ Thai-Rice NAMA ที่ลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกจากการทำนา
• การท่องเที่ยว การอนุรักษ์ปะการังและจัดการขยะที่เกาะหมาก จังหวัดตราด
• สาธารณสุข ระบบเฝ้าระวังฝุ่น PM2.5 ในเทศบาลตำบลแม่นะ จังหวัดเชียงใหม่
• การจัดการทรัพยากรธรรมชาติ การฟื้นฟูป่าชายเลนที่ดอยเชียงดาว จังหวัดเชียงใหม่
• การตั้งถิ่นฐาน การสร้างชุมชนสีเขียวในชุมชนเรวดี

 

รายงานความโปร่งใสรายสองปีฉบับที่ 1 (Thailand’s First Biennial Transparency Report: BTR1) เป็นจุดเริ่มต้นสำคัญที่ทำให้ประเทศไทยไม่เพียงแค่ตอบสนองต่อข้อกำหนดระหว่างประเทศ แต่ยังแสดงถึงความมุ่งมั่นของคนไทยที่จะสร้างอนาคตที่ยั่งยืน ผ่านการรับมือและปรับตัวต่อการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศอย่างเป็นระบบ

 

ที่มาข้อมูล: รายงานความโปร่งใสรายสองปี ฉบับที่ 1 ของประเทศไทย (Thailand’s First Biennial Transparency Report : BTR1)