"สมณศักดิ์​" ศักดิ์แห่งหน้าที่ของพระภิกษุ

หลายคนชอบถามว่า ​"ทำไม​พระภิกษุต้องมีสมณศักดิ์" การมีสมณศักดิ์ของพระสงฆ์นั้น เป็นการบ่งบอกถึงการทำหน้าที่ของพระภิกษุ ในสายงานด้านการปกครอง เพื่อถวายงานแด่สมเด็จบรมบพิตร​ พระราชสมภารเจ้า​ ตลอดทั้งเป็นการถวายกำลังใจในการทำงานอย่างเสียสละแด่พระภิกษุ​ที่ปฏิบัติศาสนกิจด้วย​ แม้แต่สมณศักดิ์ชั้นพระครูก็มีความสำคัญที่จะเป็นกำลังแด่พระพุทธศาสนาด้วย​เช่นกัน​   

เมื่อวันจันทร์ที่ 30 มิถุนายน 2568 เวลา13.30 น. ณ พุทธมณฑล อำเภอพุทธมณฑล จังหวัดนครปฐม สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ทรงโปรดมีพระบัญชาให้ สมเด็จพระธีรญาณมุนี กรรมการมหาเถรสมาคม ปฏิบัติหน้าที่แทนพระองค์ เป็นประธานในพิธีพระราชทานสัญญาบัตร พัดยศและผ้าไตร แก่พระสงฆ์ในเขตปกครองคณะสงฆ์หนกลาง จำนวน 612 รูป (ตั้งใหม่ 336 รูป เลื่อน 276 รูป) 
 

โอกาสนี้ มีพระสังฆาธิการได้รับการแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่ง เจ้าคณะรัฐ ในประเทศมาเลเซีย 1 รูป เจ้าคณะอำเภอ 1 รูป  เจ้าอาวาสวัดราษฎร์ 1 รูป และรองเจ้าอาวาสวัดราษฎร์ 1 รูป รวม 4 รูป พระคุณท่านมีความประสงค์ขอเข้ารับพัดยศให้ตรงกับตำแหน่งและพระบัญชาสมเด็จพระสังฆราช ในพิธีนี้ด้วย

โดยมี นายปรีชา ดิลกพรเมธี รองผู้ว่าราชการจังหวัดนครปฐม หัวหน้าส่วนราชการในจังหวัดนครปฐม ร่วมถวายการต้อนรับ การนี้ นายอินทพร จั่นเอี่ยม ผู้อำนวยการสำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ พร้อมด้วย นางกณิกนันต์ ล้อสีทอง รองผู้อำนวยการสำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ นายบุญเชิด กิตติธรางกูร รองผู้อำนวยการสำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ ผู้อำนวยการสำนักงานพระพุทธศาสนาจังหวัดในเขตปกครองคณะสงฆ์หนกลาง ข้าราชการ เจ้าหน้าที่สำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติร่วมปฏิบัติงานพิธี และมีพุทธศาสนิกชนร่วมพิธีเป็นจำนวนมาก

ในการนี้ สมเด็จพระธีรญาณมุนี เชิญพระโอวาทสมเด็จพระสังฆราช ความว่า

"ตามที่ สมเด็จบรมบพิตร พระราชสมภารเจ้า ผู้ทรงพระคุณอันประเสริฐ ทรงพระกรุณาโปรดพระราชทานสัญญาบัตรพัดยศ ตั้งท่านทั้งหลายเป็นพระครูสัญญาบัตร นั้น นับเป็นพระมหากรุณาธิคุณ และเป็นเกียรติยศอันหาที่สุดมิได้ ขอท่านพระครูจงพร้อมเพรียงกัน ตั้งสัตยาธิษฐาน ถวายพระพรให้สมเด็จบรมบพิตร พระราชสมภารเจ้า ผู้ทรงเป็นอัครพุทธศาสนูปถัมภก ทรงเจริญพระชนมสุขสิริสวัสดิ์ทุกประการ และขอท่านจงตั้งใจรับภารธุระการคณะสงฆ์ อย่างเต็มสติกำลังความสามารถ เพื่อฉลองพระราชศรัทธา ให้สมกับที่ได้ทรงพระมหากรุณาพระราชทานสมณศักดิ์ในครั้งนี้
 

สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ทรงพระอนุศาสน์สั่งสอนถึงสาเหตุแห่งการเจริญยศ และดำรงมั่นคงอยู่ในยศศักดิ์นั้นๆ โดยธรรม ไว้ว่า "อุฏฺฐานวโต สตีมโต สุจิกมฺมสฺส นิสมฺมการิโน สญฺญตสฺส จ ธมฺมชีวิโน อปฺปมตฺตสฺส ยโสภิวฑฺฒติ." แปลความว่า "ยศย่อมเจริญแก่ผู้มีความหมั่น มีสติ มีการงานสะอาด ใคร่ครวญแล้วทำ ระวังดีแล้ว เป็นอยู่โดยธรรมและไม่ประมาท" ดังนี้

'พระครูสัญญาบัตร' จัดว่าเป็นบุคคลผู้มียศ เพราะมีตำแหน่งหน้าที่สำคัญในการบังคับบัญชาปกครองพระภิกษุสามเณรผู้อยู่ใต้บังคับบัญชา เป็นที่เคารพกราบไหว้ของพุทธศาสนิกชนว่าเป็นคุรุฐานียบุคคล เป็นแบบอย่างของจริยาที่สหธรรมิกพึงเจริญรอยตาม จึงจำเป็นต้องเป็นอยู่ในพระธรรมวินัยอย่างเคร่งครัด หมั่นเพียรสนองภารธุระเพื่อประโยชน์ของคณะสงฆ์โดยสุจริต ณ ไตรทวาร มีสติปัญญารอบคอบและรอบรู้ เพื่อสามารถประคับประคองกิจจานุกิจให้ลุล่วงไปได้ด้วยดี

ขวนขวายศึกษาให้รู้ซึ้งถ้วนถี่ในพระธรรมวินัย กฎหมาย กฎ ระเบียบ มติ และประกาศของคณะสงฆ์ สำหรับนำไปใช้สำหรับครองตน ครองบริวาร และครองงานที่ได้รับมอบหมายให้บังเกิดสัมฤทธิผล จนได้ชื่อว่าเป็นผู้มีความหมั่น มีสติ มีการงานสะอาด ใคร่ครวญแล้วทำ ระวังดีแล้ว เป็นอยู่โดยธรรมและไม่ประมาท เพื่อจักได้คุ้มครองอารักขาตนและบริวารชน ให้บรรลุถึงความสวัสดีได้อย่างสมกับความเป็นพระครู ผู้เป็นที่พึงเคารพนับถือของสหธรรมิก และศิษยานุศิษย์ได้โดยสนิทใจ

ในนามคณะสงฆ์ ขอแสดงมุทิตาจิตถวายแด่พระครูสัญญาบัตรทุกรูป ขอถวายกำลังใจให้มีสรรพกำลังพรั่งพร้อม ในอันที่จะประกอบกรณียกิจเพื่อจรรโลงพระบวรพุทธศาสนาและประเทศชาติ ให้รุ่งเรืองวัฒนาสถาวร กับทั้งขออำนวยพรให้ทุกท่าน จงเจริญงอกงามในพระสัทธรรมของสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้ายิ่งๆ ขึ้นสืบไป เทอญ."

สมณศักดิ์ของพระภิกษุ​ จึงมีความสำคัญ​  พระมีทั้งสายปกครอง​ สายปฏิบัติแบบพระป่า​  ถ้าเราวางใจเป็นกลางจะเข้าใจทุกสรรพสิ่งบนโลกนี้อย่างเข้าใจและเป็นธรรม​