"อดีตชาติในสมาธิ" เรื่องจริงหรือมโน

บ่อยครั้งมากที่นักปฏิบัติธรรม ชอบถามถึงเรื่องของอดีตชาติ ว่าเป็นเรื่องจริงหรือเป็นเพียงแค่ จิตฝักใฝ่ แล้วมโนขึ้นเอง ซึ่งตามความเป็นจริงในเรื่องนี้จะไปตัดสินว่า ไม่มีจริงไม่ได้ หรือจะตัดสินว่า เป็นเรื่องจริงทั้งหมด ก็ไม่ได้เช่นเดียวกัน

สิ่งที่สำคัญจะต้องฟังภาวะอารมณ์ของการปฏิบัติจากผู้ที่มาเล่า แล้วเราจะพอมีความเข้าใจมากขึ้น ว่าสิ่งนั้นเกิดขึ้นจริงๆ หรือเป็นเพียงแค่มโน

แต่ก่อนอื่นต้องเข้าใจ เหตุที่ทำให้เกิดภาวะการระลึกชาติ เพื่อเป็นการเตือนตน เพื่อเป็นการ บอกถึงการพัฒนาจิต ว่าก้าวหน้าไปถึงขั้นไหนอย่างไร ด้วยประการหนึ่ง

นักปฏิบัติหลายคน บางครั้งเมื่อจิตนิ่งเป็นสมาธิ เข้าสู่ลำดับของฌานที่ 2 แล้วเกิดนิมิตต่างๆขึ้น หลายคนเห็นเรื่องของตัวเอง มากมายหลายลักษณะ บางคนเห็นตนเองเป็นนักรบบ้างเป็นชาวบ้านบ้าง ต่างก็ทึกทัก เอาเองว่านั่นคือการระลึกชาติได้ ซึ่งตามกระบวนการแล้วผู้ที่ได้สมาธิแค่ฌาน 2 สิ่งที่ปรากฏนั้น เขาเรียกว่านิมิตไม่ใช่การระลึกชาติอย่างที่เข้าใจ

เพราะอารมณ์ของผู้ปฏิบัตินั้นจะค่อนข้างนิ่งก็จริง แต่เห็นทุกสิ่งอย่างเป็นภาพออกมา คล้ายดูภาพยนตร์ ลักษณะแบบนี้ เรียกว่านิมิตมิใช่การระลึกได้จริง

การระลึกชาติได้จริงผู้ปฏิบัติต้องสามารถเข้าถึงฌานที่ 4 ได้ เพราะกำลังสมาธิจะมีมาก และผู้ที่ระลึกชาติได้นั้น จะสามารถสัมผัสเรื่องราวต่างๆ ในอดีตชาติ ได้อย่างรวดเร็วตั้งแต่ต้นจนจบ ไม่เกิน 3 นาที คล้ายกับนิมิตเช่นเดียวกัน คือขึ้นมาเป็นภาพ แล้วก็แสดงให้เห็นอย่างรวดเร็ว

ผู้ที่ได้ฌาน 4 และระลึกชาติได้จริง จะไม่มีความสงสัยใดๆ ไม่ไปเล่าเรื่องนี้ต่อผู้อื่นพร้อมตั้งคำถามว่า ใช่หรือไม่เป็นเรื่องจริงหรือเปล่า เป็นต้น แต่เขาจะมีความมั่นใจว่าสิ่งที่เห็นนั้นเป็นของจริง แล้วก็จะเก็บเรื่องนี้นิ่งเงียบ ไม่พูดไม่เล่าไม่ถามให้ใครฟังทั้งสิ้น นี่คือลักษณะของคนที่สามารถระลึกชาติได้จริง จะหมดความสงสัย ไม่มาถามครูอาจารย์ใดๆ ทั้งสิ้น​ 

แต่ผู้ที่ได้เพียงแค่ฌาน 2 เมื่อเห็นนิมิตต่างๆ มักจะหยิบยกมาเล่ามาถามเสมอ​ เท่านี้ก็แสดงให้เห็นแล้วว่าสิ่งที่เขาเห็นนั้นเป็นแค่เพียงนิมิตไม่ใช่การระลึกชาติ นี่คือความแตกต่างอย่างชัดเจน

การระลึกชาติ ข้ามห้วงกาลเวลาไปในอดีตนั้น สามารถทำได้จริง สำหรับผู้ที่มีใจนิ่ง เป็นหนึ่งเดียว และมากด้วยอุเบกขา คือไม่พูดไม่คุยไม่อวดไม่ถาม มักจะเป็นอุปนิสัย แห่งภาวะอารมณ์ของผู้ที่ได้ฌาน 4

ดังนั้นทุกครั้งที่มีโอกาสสนทนาธรรม แล้วมีผู้มาเล่าเรื่องอดีตชาติให้ฟัง บ่อยครั้งที่ฟัง ก็สามารถสรุปและตัดสินได้เลยว่า นั่นไม่ใช่การระลึกชาติแต่เป็นเพียงนิมิต แต่นักปฏิบัติท่านนั้นนึกว่าคือการระลึกชาติ

งั้นขอย้ำว่าการระลึกชาติมีจริง แต่กระบวนการที่จะทำให้จิตสามารถระลึกชาติได้จะต้องอยู่ในสมาธิ ขั้นที่เรียกว่าฌาน 4 เท่านั้น​

และทุกคนถ้าปฏิบัติจริงทำจริงๆ ก็สามารถเข้าถึงฌาน 4 ได้กันทุกคนทุกท่าน ไม่ใช่เรื่องที่วิเศษ ไม่ใช่เรื่องที่ทำได้ยากเพียงแต่ขอให้มีความเพียร และตั้งมั่นอย่างแท้จริงก็สามารถไปถึง ฌาน 4 ได้ ทุกคน