Economy Class Syndrome ภัยเงียบบนท้องฟ้า

ในยุคที่การเดินทางทางอากาศกลายเป็นเรื่องปกติ มีภัยเงียบที่หลายคนอาจไม่รู้จัก นั่นคือ "Economy Class Syndrome" หรือที่รู้จักในชื่อทางการแพทย์ว่า  โรคหลอดเลือดดำอุดตัน หรือ Deep Venous Thrombosis (DVT) แม้ชื่อจะบ่งบอกว่าเกี่ยวข้องกับชั้นประหยัด แต่ความจริงแล้ว ภัยนี้ไม่ได้จำกัดอยู่แค่ผู้โดยสารชั้นประหยัดเท่านั้น

ข้อมูลจากโรงพยาบาลสมิติเวช ระบุว่า โรคหลอดเลือดดำอุดตัน มักเกิดขึ้นบริเวณขา ซึ่งผู้โดยสารเครื่องบินมักประสบปัญหา ภาวะลิ่มเลือดอุดตันในหลอดเลือดดำภายในกล้ามเนื้อน่อง การศึกษาของ WHO พบว่าความเสี่ยงของภาวะดังกล่าว    เพิ่มขึ้น 2 ถึง 3 เท่า หลังจากโดยสารเที่ยวบินระยะไกลนานกว่า 4 ชั่วโมง

อะไรที่ทำให้ความเสี่ยงเพิ่มขึ้น

CNBC มีข้อมูลที่น่าสนใจ โดยระบุว่า โรคหลอดเลือดดำอุดตันมักเกิดขึ้นที่ขา อาการต่างๆ ได้แก่ ปวด บวม เปลี่ยนสีผิว และรู้สึกอุ่น แต่บางคนอาจไม่มีอาการใดๆ เลย 

ผู้ที่เป็นโรคอ้วน อายุมากกว่า 60 ปี ผู้ที่รับประทานยาคุมกำเนิดหรือการบำบัดด้วยฮอร์โมนทดแทน หรือผู้ที่สูบบุหรี่ มีความเสี่ยงต่อการเกิดภาวะลิ่มเลือดอุดตันในหลอดเลือดดำเพิ่มขึ้น ตามข้อมูลของศูนย์การแพทย์

แต่การบินก็มีความเสี่ยงในตัวของมันเอง จากเที่ยวบินทุก ๆ 5,000 เที่ยวบิน ผู้ป่วย 1 รายสามารถเกิดภาวะ DVT ได้เพียงเพราะความเสี่ยงจากการเดินทางโดยเครื่องบิน

ผู้ที่บินด้วยเที่ยวบินระยะไกลมีความเสี่ยงมากกว่า แต่ภาวะหลอดเลือดดำอุดตันสามารถเกิดขึ้นได้ในเที่ยวบินระยะสั้น ผู้เชี่ยวชาญกล่าว 

“เมื่อก่อนผู้คนมักจะกำหนดระยะเวลาเที่ยวบินระยะไกลเป็น 8 ชั่วโมง แต่ในปัจจุบันมีข้อมูลบางส่วนที่บ่งชี้ว่าแม้กระทั่ง 4 ชั่วโมงก็ถือว่านานพอแล้ว”

สังเกตอาการ

• มีอาการปวด บวม แดงบริเวณน่องหรือข้อเท้า เวลาอยู่บนเครื่องบินนาน ๆ จะสวมรองเท้ากลับเข้าไปอีกนั้นค่อนข้างยาก เนื่องจากเท้าบวมเพราะไม่ได้เคลื่อนไหว
• อาการของโรคหลอดเลือดดำอุดตัน (DVT) เกิดจากการที่เลือดจับตัวเป็นลิ่มหรือชิ้นเล็ก ๆ แล้วไหลเข้าไปตามกระแสเลือด
• อาจไปอุดตันตามอวัยวะที่สำคัญ เช่น ปอดหรือหัวใจ ทำให้เกิดอันตรายถึงแก่ชีวิตได้
• ปัจจัยเสริมที่ทำให้เกิดโรคหลอดเลือดดำอุดตัน ตามร่างกายส่วนล่างตั้งแต่ใต้หัวเข่าลงไป ได้แก่ การนั่งในที่คับแคบเป็นเวลานาน ๆ หลายชั่วโมงโดยไม่ค่อยได้เปลี่ยนอิริยาบถ การนั่งไขว้ขา การดื่มเครื่องดื่มประเภทแอลกอฮอล์ การดื่มน้ำน้อยเกินไป หรือการมีหลอดเลือดขอดหรือโป่งพองก็ล้วนเป็นปัจจัยเสริมให้เกิดโรคนี้ได้ทั้งนั้น

โรคหลอดเลือดดำอุดตัน (DVT) ป้องกันได้ในระหว่างเดินทาง 

• กินยาแอสไพรินวันละครึ่งเม็ดก่อนเดินทาง 2 วัน และอีกครึ่งเม็ดกินเมื่ออยู่บนเครื่อง เพื่อทำให้เกล็ดเลือดไม่จับกลุ่มหรือเป็นลิ่ม
• เลือกที่นั่งใกล้ทางเดิน อย่านั่งด้านใน เพื่อให้มีที่ว่างพอให้เหยียดแขน ขา แก้อาการเมื่อย
• ไม่นั่งไขว้ขา เปลี่ยนอิริยาบถ
• หมั่นบริหารขา โดยยื่นเท้าทั้ง 2 ข้างออกไป ยกขึ้นสูงเท่าที่จะยกได้ เหยียดนิ้วเท้ากางออกสัก 3 วินาที แล้วยกเท้าลง เหยียดนิ้วเท้าชี้ลงพื้นดินอีก 3 วินาที ก็จะช่วยบรรเทาอาการเมื่อยได้
• สวมเสื้อผ้าชุดสบาย และไม่สวมถุงน่องที่มีแผ่นอิลาสติกรัดรึงใต้เข่า เพราะจะทำให้เลือดเดินไม่สะดวก
• หลีกเลี่ยงการดื่มเครื่องดื่มผสมแอลกอฮอล์ สุรา อาหารรสเค็มจัด และควรดื่มน้ำสะอาดให้มาก ๆ