ตลาดผักออร์แกนิกในฮ่องกง

ปัจจุบันคนฮ่องกงตื่นตัวและหันมาดูแลใส่ใจสุขภาพกันมากขึ้น สินค้าออร์แกนิกจึงกลายเป็นอีกหนึ่งทางเลือกสำหรับคนฮ่องกงที่รักสุขภาพและมีกำลังซื้อเพียงพอที่จะบริโภคสินค้าออร์แกนิกเพื่อให้แน่ใจว่าเป็นสินค้าอาหารที่ปราศจากสารเคมีหรือสิ่งปนเปื้อนต่าง ๆ สินค้าออร์แกนิกส่วนใหญ่จะมีราคาสูงกว่าสินค้าชนิดเดียวกันที่ไม่ใช่ออร์แกนิกอยู่พอสมควร เนื่องจากมีกระบวนการผลิตที่มีความละเอียดและระยะเวลาในการผลิตค่อนข้างนานกว่าจะสามารถนำมาจำหน่ายในท้องตลาดได้ วันนี้บีไอซีจึงเสนอข้อมูลเกี่ยวกับสินค้าผักออร์แกนิกและหน่วยงานที่รับผิดชอบดูแลตลาดสินค้าออร์แกนิกในฮ่องกงให้ผู้อ่านได้ทราบ

ผักออร์แกนิกคืออะไร?

ผักออร์แกนิกหรือในภาษาไทยเรียกว่าผักอินทรีย์ เป็นพืชผักที่ผลิตจากธรรมชาติโดยไม่มีการใช้สารเคมีใดๆ เสมือนกับการเติบโตขึ้นมาเองจากธรรมชาติ ด้วยกระบวนการผลิตที่ค่อนข้างพิถีพิถันตั้งแต่การเตรียมดินการปลูกตามฤดูกาล การหลีกเลี่ยงการใช้สารเคมีรวมทั้งการเก็บเกี่ยว การบรรจุภัณฑ์และการขนส่งที่ต้องเน้นความสดใหม่เสมอจึงทำให้สินค้าออร์แกนิกมีราคาแพง

ธุรกิจฟาร์มผักออร์แกนิกในฮ่องกง

แม้ว่าฮ่องกงจะมีพื้นที่ไม่มากนัก แต่ก็ยังมีพื้นที่บางส่วนที่สามารถทำการเพาะปลูกขนาดย่อมได้ โดยในปี 2559 ฮ่องกงมีฟาร์มผักออร์แกนิกที่จดทะเบียนไว้กับ Agriculture, Fisheries and Conservation Department ฮ่องกงไว้แล้วจำนวน 556 ราย โดยพื้นที่ของการทำฟาร์มออร์แกนิกส่วนใหญ่จะตั้งอยู่ในเขต New Territories แม้ว่าปัจจุบันทางการฮ่องกงยังไม่มีกฎหมายที่ชัดเจนเกี่ยวกับผลิตภัณฑ์ออร์แกนิก ในปี 2543 ทางการฮ่องกงได้ประกาศให้มีโครงการ Voluntary Organic Farming Conversion Scheme เพื่อให้ชาวสวนผักและผลไม้ที่สนใจปลูกและขายพืชผลเกษตรอินทรีย์สามารถมาขอขึ้นทะเบียนเพื่อรับคำแนะนำได้โดยไม่คิดค่าใช้จ่าย โดยโครงการดังกล่าวอยู่ภายใต้การดูแลของ Agriculture, Fisheries and Conservation Department ฮ่องกง อย่างไรก็ดี หน่วยงานดังกล่าวไม่มีหน้าที่ในการออกใบรับรองมาตรฐานออร์แกนิกแก่สินค้า แต่ทำหน้าที่เพียงให้คำแนะนำปรึกษาแก่ผู้สนใจทำธุรกิจฟาร์มออร์แกนิก

ฮ่องกงยังมีหน่วยงานที่สำคัญในการสนับสนุนสินค้าผักและผลไม้ออร์แกนิกในฮ่องกง คือ Hong Kong Organic Resource Center (HKORC) ทำหน้าที่ให้ความรู้ความเข้าใจในการปลูกและดูแลพืชผลเกษตรอินทรีย์แก่เจ้าของฟาร์มออร์แกนิกทั่วไปที่สนใจเข้าร่วมการรับรองมาตรฐานออร์แกนิก

ในปี 2547 HKORC ได้รับการรับรองมาตรฐานจากสหพันธ์เกษตรอินทรีย์นานาชาติ International Federation of Organic Agriculture Movement (IFOAM) จากสหรัฐอเมริกา และในปีเดียวกัน HKORC ก็ได้จัดตั้งระบบงานเกษตรอินทรีย์เพื่อให้บริการรับรองมาตรฐานสินค้าออร์แกนิก โดย HKORC จะทำการสำรวจตรวจสอบกระบวนการผลิตและให้ความรู้เพิ่มเติมแก่ผู้ประกอบการออร์แกนิก จากนั้นจะประเมินผลเพื่อออกใบรับรองมาตรฐานออร์แกนิกต่อไป นอกจากนี้ HKORC ยังมีเจ้าหน้าที่ภาคสนามที่ออกตรวจสอบตลาดสินค้าออร์แกนิกว่าดำเนินการตามมาตรฐานหรือไม่ หากไม่เป็นไปตามมาตรฐานที่กำหนดเจ้าหน้าที่จะดำเนินการเพิกถอนใบรับรองมาตรฐานที่ร้านค้าได้รับในทันที ปัจจุบัน HKORC ได้ออกใบรับรองมาตรฐานออร์แกนิกให้แก่ผู้ประกอบการฟาร์มออร์แกนิกแล้วจำนวน 140 รายในฮ่องกง

การรับรองมาตรฐานออร์แกนิก

การรับรองมาตรฐานออร์แกนิกของ HKORC แบ่งออกเป็น 3 ประเภทหลักดังนี้

(1) การเพาะปลูกพืชผลเกษตรอินทรีย์ ซึ่งกระบวนการต่างๆ ต้องเป็นไปตามวิธีทางการเกษตรอินทรีย์ตั้งแต่การใช้ปุ๋ยธรรมชาติในดิน มีการบำรุงรักษาดิน มีอากาศ ความชื้น น้ำ และอื่นๆ ซึ่งเป็นปัจจัยหลักให้พืชผลออร์แกนิก เจริญเติบโตขึ้นมาให้เหมือนธรรมชาติมากที่สุด

(2) การเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำ ต้องอยู่บนพื้นฐานของระบบนิเวศที่หมุนเวียนไม่หยุดนิ่งและต้องรักษาความสมดุลของระบบนิเวศในน้ำและไม่มีการใช้สารเคมีในการผลิตสัตว์น้ำ

(3) การผลิตสินค้าเกษตรอินทรีย์ กระบวนการผลิตทุกขั้นตอนต้องอยู่ภายใต้มาตรฐานเกษตรอินทรีย์ เริ่มจากการใช้วัตถุดิบเกษตรอินทรีย์ในการปรุงอาหารไปจนถึงการบรรจุอาหารลงในบรรจุภัณฑ์เพื่อจัดจำหน่าย

การรับรองมาตรฐานสินค้าออร์แกนิกจะแบ่งออกเป็นประเภทต่าง ๆ ตามสัดส่วนของวัตถุดิบและส่วนผสม ซึ่งแบ่งออกเป็น 3 ส่วน ดังนี้ (1) การผลิตหรือสินค้าที่มีสัดส่วนของส่วนผสมออร์แกนิกไม่น้อยกว่า 95 %(2) แหล่งการผลิตที่กำลังปรับสภาพให้เป็นเกษตรอินทรีย์(3) การผลิตหรือสินค้าที่มีสัดส่วนของส่วนผสมออร์แกนิกไม่น้อยกว่า 70 % แต่ไม่เกิน 95 %

การรับรองมาตรฐานสินค้าออร์แกนิกในฮ่องกง

ปัจจุบันฮ่องกงมี 2 หน่วยงานที่เปิดบริการรับรองมาตรฐานสินค้าออร์แกนิก คือ (1) Hong Kong Organic Resource Center (HKORC) และ (2) Hong Kong Organic Certification Center (HKOCC) ทั้ง 2 หน่วยงานเป็นหน่วยงานอิสระที่ให้บริการออกใบรับรองมาตรฐานสินค้าออร์แกนิกให้กับผู้ประกอบการที่สนใจทั่วไป โดยปัจจุบัน HKORC ได้ออกใบรับรองมาตรฐานสินค้าออร์แกนิกให้แก่ผู้ประกอบการแล้วจำนวน 140 ราย และผู้ประกอบการส่วนใหญ่นั้นประกอบธุรกิจประเภทเพาะปลูกพืชผลเกษตรอินทรีย์ ที่เหลือจะประกอบธุรกิจประเภทเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำแบบเกษตรอินทรีย์และการผลิตอาหารออร์แกนิก ส่วน HKOCC นั้นจะออกใบรับรองมาตรฐานสินค้าอาหารออร์แกนิกให้แก่สมาชิกที่ดำเนินธุรกิจฟาร์มออร์แกนิกในจีนเป็นส่วนใหญ่ โดยปัจจุบันมีจำนวนสมาชิกทั้งสิ้น 22 ราย

ภาพรวมของตลาดสินค้าออร์แกนิกในฮ่องกง

จากผลสำรวจความคิดเห็นของผู้บริโภคต่อผลิตภัณฑ์อาหารออร์แกนิกของ HKORC ในปี 2555 พบว่า 60 % ของผู้ตอบแบบสอบถามทั้งหมดจำนวน 616 ราย ได้เคยซื้อสินค้าอาหารออร์แกนิก โดยมี 30% จับจ่ายสินค้าอาหารออร์แกนิกอย่างน้อยสัปดาห์ละครั้งและมี 3% ที่ซื้อสินค้าอาหารออร์แกนิกเป็นประจำทุกวัน ซึ่งเมื่อเปรียบเทียบกับผลสำรวจเดิมในปี 2551 พบว่ามีการเปลี่ยนแปลงที่ดีขึ้นโดยมีอัตราการจับจ่ายสินค้าอาหารออร์แกนิกเติบโต 1% ส่วนผู้บริโภคสินค้าอาหารออร์แกนิก 16.2% จะมีค่าใช้จ่ายสำหรับการซื้อสินค้าอาหารออร์แกนิก ต่อเดือนมากกว่า 500 ดอลลาร์ฮ่องกง

จากผลสำรวจดังกล่าวแสดงให้เห็นว่าแนวโน้มการเติบโตของตลาดสินค้าออร์แกนิกนั้นสูงขึ้นจากการสำรวจครั้งก่อนถึง 9% แม้จะไม่มากนักแต่ก็นับเป็นสัญญาณที่ดีของตลาดการค้าอาหารออร์แกนิกในฮ่องกง

ทั้งนี้ ผลิตภัณฑ์พืชผลเกษตรอินทรีย์เป็นที่นิยมมากที่สุดในฮ่องกงรองลงมาคืออาหารออร์แกนิกสำหรับเด็กอ่อน เมล็ดธัญพืช ผลิตภัณฑ์นมถั่วเหลืองออร์แกนิกและผลิตภัณฑ์เนื้อสัตว์ออร์แกนิก พืชผลเกษตรอินทรีย์ส่วนใหญ่ที่ปลูกในฮ่องกงจะเป็นการปลูกเองในท้องถิ่น ส่วนสินค้าออร์แกนิกชนิดบรรจุสำเร็จโดยมากจะเป็นสินค้านำเข้าจากต่างประเทศ อาทิ ยุโรป ออสเตรเลีย และสหรัฐอเมริกา

กฎหมายและข้อบังคับเกี่ยวกับสินค้าอาหารออร์แกนิกในฮ่องกง

การขายสินค้าอาหารออร์แกนิกในฮ่องกงนั้นไม่จำเป็นต้องผ่านการรับรองผลิตภัณฑ์จากหน่วยงานทางการของฮ่องกง แต่จำเป็นต้องอยู่ภายใต้เงื่อนไขของสินค้าประเภทอาหารทั่วไปที่มี Center for Food Safety (CFS) ฮ่องกงคอยกำกับดูแลอยู่ อย่างไรก็ดี การรับรองมาตรฐานออร์แกนิกจาก HKORC และ HKOCC นั้นไม่ได้เป็นกฎหมายบังคับ แต่เป็นเพียงการรับรองคุณภาพโดยสถาบันที่มีความน่าเชื่อถือที่จะช่วยสร้างความมั่นใจให้กับผู้บริโภคว่าผลิตภัณฑ์นั้นๆ ได้ผ่านการรับรองจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้องในฮ่องกงแล้ว สำหรับผู้ประกอบการไทยที่สนใจสามารถศึกษารายละเอียดข้อมูลเกี่ยวกับการรับรองมาตรฐานออร์แกนิกได้ที่เว็บไซต์ Hong Kong Organic Resource Centre Certification Limited http://www.hkorc-cert.org/english/eapply.htm

ทั้งนี้ ในปี 2557 ภาพรวมตลาดสินค้าออร์แกนิกในไทยมีมูลค่ารวม 2,331.55 ล้านบาท โดยมีมูลค่าการส่งออกรวม 1,1817.10 ล้านบาท คิดเป็น 77.9 %

ศูนย์ข้อมูลเพื่อธุรกิจไทยในจีน ณ เมืองฮ่องกง เห็นว่าสินค้าออร์แกนิกมีกระบวนการผลิตที่พิถีพิถัน มีต้นทุนการผลิตที่สูงและมีข้อจำกัดในการควบคุมคุณภาพจึงทำให้ผู้ผลิตไม่สามารถผลิตสินค้าออร์แกนิกได้ในปริมาณมากๆ เช่นเดียวกับการผลิตสินค้าในอุตสาหกรรมทั่วไปจึงทำให้สินค้ามีราคาแพงกว่าสินค้าที่มิใช่ออร์แกนิกอยู่มาก ดังนั้น บีไอซีขอแนะนำให้ผู้ประกอบการไทยที่สนใจส่งออกสินค้าอาหารออร์แกนิกศึกษาตลาดและให้ความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับรายละเอียดของสินค้าแก่ผู้บริโภคเพื่อให้ผู้บริโภคมีความมั่นใจในคุณภาพและยินยอมที่จะใช้จ่ายเงินจำนวนมากกว่าเพื่อบริโภคสินค้าที่ดีต่อสุขภาพ

แม้ว่าทางการฮ่องกงจะไม่ได้มีกฎหมายบังคับในส่วนของการรับรองมาตรฐานของสินค้าออร์แกนิก แต่ทางการฮ่องกงมีกฎหมายข้อบังคับเกี่ยวกับความปลอดภัยทางอาหารบังคับใช้อยู่อย่างเคร่งครัด ดังนั้น ผู้ประกอบการไทยยังคงต้องใช้ความระมัดระวังและใส่ใจในคุณภาพของผลิตภัณฑ์อาหารที่ส่งออกมาขายยังฮ่องกงเพื่อหลีกเลี่ยงปัญหาการถูกระงับการจำหน่ายสินค้าซึ่งอาจสร้างความเสียหายทางการค้าโดยไม่จำเป็น

พบกับอัพเดตความเคลื่อนไหวและโอกาสในตลาดต่างประเทศที่ ThaiBiz ตั้งใจติดตามมาให้ภาคเอกชนไทยได้ที่เว็บไซต์ www.ThaiBiz.net หากมีข้อคิดเห็นหรือข้อเสนอแนะเพิ่มเติม สามารถเขียนมาคุยกันได้ที่ [email protected]

จากหนังสือพิมพ์ฐานเศรษฐกิจ ปีที่ 36 ฉบับที่ 3,182 วันที่ 11 - 13 สิงหาคม พ.ศ. 2559