กลองสะบัดชัยของครูคำ กาไวย์ กับสวยดอกฝ่ายเมืองเหนือ
ลมหนาวจะปีใหม่พัดมาเย็นเยือกถึงในพระนคร ก็ให้นึกถึงครูคำ กาไวย์ เจ้าตำรับกลองสะบัดชัย ศิลปินแห่งชาติ ผู้ล่วงลับ ลูกศิษย์ลูกหา เรียก ป้อครูคำ_เปนทั้งพ่อ _ให้กำเนิดในอาชีพ เปนทั้งครู_ให้กำเนิดในวิชา คำอย่างทองคำสุพรรณชาติงามเมลืองวับวามล้ำค่า สมนามชื่อท่านครู
จึงควรเขียนเรื่องเมืองเหนือสักกะที ปีเส็ด_คนเมืองเหนือใช้เรียกปีจอ_หมาต่างกับปีเม็ด_ไม่ช่าย_ ไม่ใช่ปีม้า_ ปีม้า_คือสะง้า มะเมีย_ต้องไปไหว้สาพระมหาเจดีย์ชเวดากอง ปีเม็ด_มะแม_แพะ! ท่านั่งในวัดในวากะพื้นราบกะศาลา เรียกขดถวาย=ขัดตะหมาด_ขัดสมาธิ์ _สมาธิ!
ก๋องแปลว่ากลอง ตีปูจา_ก็คือบูชา อันว่ากลองสะบัดชัย ที่ป้อครูคำ กาไวย์ท่านตีเปนอาชีพนี้ นับเปนกลองใหญ่ลายงาม นับถือเปนกลองมงคล ตีถวายเปนพุทธบูชาก็ดี ตีเเสดงเปนมหรสพก็ได้ ด้วยท่วงท่าทำนองจริงจังมีลูกเล่นลีลาใช้ทั้งมือทั้งหัวและศอกตีกลอง เปนศิลปะทางแสดงขึงขังมีจังหวะจะโคน มีฉาบแฉ่ฆ้องโหม่งประกอบเสียงเริงใจ รำฟ้อน หาผู้เล่นที่ “เป็น” ยากอยู่ ต้องหัดฝึกมาแต่นมแตกพานจึงจะได้เรื่อง
ดอกไม้เมืองเหนือก็น่าชม ส่งผลต่อนามขนานจุ๋งจิ๋ง @เก็ดถะหว่า_จ้อล่อ_บัวระวง_คำปู้จู้_เอื้องเผิ้ง_ซอมพอ_เก็ดเก๊า_กำสะลอง_สะเเล่งหอมไก๋_สาระปี สมการตามนี้คือ @พุดซ้อน_อินทนิล_พุทธรักษา_ดาวเรือง_เอื้องผึ้ง_ หางนกยูง_คัดเค้า_ปีบ_ซ่อนกลิ่น_สารภี สวยดอก
สวยดอก_ไม่ได้สะกดผิด เปนชื่อธรรมเนียมคัดห่อดอกไม้บูชาพระของพวกฝ่ายล้านนาเขา ต้องประกอบทำกรวยใบตองกล้วยหุ้มเสียให้สวย การพิธีต่างๆฝ่ายล้านนากินเวลานานละเอียด_เวลาเคลื่อนตัวช้า ฝนเอยก็ไม่ยอมลงมา กระเดี๋ยว ดอกมาลาเหี่ยวหายคลายหอม! ไหว้สาได้ทั้งทุกสิ่งสรรพธรรมชาติรอบตัว ตั้งแต่พระพุทธ พระสงฆ์ ไปยันปวงเทวดา แม่พระคงคา แม่โพสพ อ้อ_อนึ่งลางเด็กปากหมาเวลาลงนา_ด่าคนเฒ่าเคารพแม่พระโพสพ_งมงาย ไม่เคยจะได้เห็นตัวมีจริง
อันว่าเด็กยังเด็ก_บริโภคความเขลาเปนอาหารฉันใด เปนผู้ใหญ่ก็อย่าบริโภคไปตามเด็ก จริงคืออะไร อะไรคือไม่จริง ตรงกลางระหว่างจริงกับไม่จริงมีไหม
อันแม่โพสพนั้นท่านเปน “บุคลาธิษฐาน” ของข้าว หมายว่ามนุษย์อธิษฐานหรือกำหนดเสียให้สิ่งของอันไม่ใช่บุคคล_เปนคน ฝรั่งเรียกกระบวนการนี้ว่า personal_tification 55 พอมีคำฝรั่งขึ้นมาล่ะก็ทันที_อ้ออออ_น่าเชื่อถือ 55
ฝรั่งอาจสงสารคนไทยในกรณีนี้
ทำไม? ต้องบุคลาธิษฐาน_ข้าวนั้นไม่ใช่คน พูดจากันก็ไม่ได้ คนไปพูดกับข้าว คนอื่นๆก็ได้หัวร่อ _ว่าอ้ายบ้า! (ถ้าคนนั้นเปนชาย)
กระบวนการบุคลาธิษฐาน จึงเปนการทำให้คน (บรรพชนแต่เดิมมา)นั้นหายบ้า สามารถคุยกับข้าวได้ โดยเรียกข้าวและกระบวนการข้าวกล้า ข้าวกอ ข้าวรวงทั้งนั้นในนาม_แม่โพสพ มีกิริยาอาการอย่างคนตั้งท้องประคองลูกได้ “ปุ๋ยที่ดีที่สุดสำหรับพืชคือความรักใส่ใจ” ใครบางคนกล่าว อีทีนี้จะไปใส่ใจพืชนั่นๆอย่างไรถ้าว่าพูดคุยกันไม่ได้เล่า
พ่อครูคำ แม้ยามชราแล้วยังฝากฝีมือฟ้อนกลองสะบัดชัย ไม่ลดละ ภาพนี้ ดร.ถวัลย์ ดัชนี ศิลปินแห่งชาติอีกท่าน ทนโสตสำเนียงเร้ารึกของมหรสพกลองพ่อครูคำบ่มิได้ ลงมือสะบัดทีแปรงไปพร้อมกันกับจังหวะกลองสะบัดชัย
ยามพ่อครูลาภพจบชาติลูกศิษย์ลูกหานาฏศิลป์ได้สายวิชาเลี้ยงชีพ มาส่งสการปลงศพ จัดมหรสพตีกลองสะบัดชัย ฟ้อนส่งป้อครูของพวกเขา บางคนสายตาดีแลไปในกองฟอนเผาพ่อครู กลับเห็นไฟเพลิงชำระร่างท่านนั้นส่งเปลวแดงฉานฉวัดเฉวียนเปนรูปท่านครูย่อขาลงฟ้อนท่ารำกลองสะบัดชัย สองแขนท่านยกขึ้นเหนือหัวควงลูกตุ๊บไม้ตีท่าทีเด็ดขาด_ภาษาสมัยนี้กับคนวงนอกมิได้เปนลูกศิษย์ลูกหาก็ต้องอ้างกันว่า ควรใช้วิจารณญาณ_ แต่คนวงในแล้วกราบลาพ่อครูทั้งน้ำตาว่าวิญญาณครูกลองนั้นเมื่อเสียงสะบัดชัยดังขึ้นเพรียกหา ท่านก็มาร่วมแสดง ราวกับจะยืนยันว่าศิลปะกลองสะบัดชัยนี้หากมีลูกหลานสืบต่อก็จักไม่มีคราวสูญ ด้วยดวงจิตท่านครูรับรู้และคอยดูอยู่ไม่ห่างหาย
หน้า 20 หนังสือพิมพ์ฐานเศรษฐกิจ ปีที่ 39 ฉบับที่ 3,535 วันที่ 29 ธันวาคม พ.ศ. 2562-1 มกราคม พ.ศ. 2563