ขุนนางในระบบฟิวดัล, ศักดิ-นา และ ตำราการเปนอัศวิน

(ต่อจากตอน 1) 

ลำดับอัศวินซึ่งอยู่ในฐานันดร those who fight นั้นเขาถือกันว่ามีศักดิ์สูงที่สุด กล่าวคือ สูงกว่า SQUIRE (ทนาย-หน้าหอ) ซึ่งสูงกว่า Page (มหาดเล็กเด็กนํ้าชา) อัศวินนี้มีอยู่หลายเหล่า โดยถือว่าเปนสำรับเครื่องราชย์โดยอัตโนมัติ เช่น 

อัศวินแห่ง บาธ Knight of Bath

อัศวินแห่งการ์เตอร์ Knight of the Garter

อัศวินแห่งนักบุญแพททริก Knight of Saint Patrick

อัศวินแห่งดอกธิสเทิล Knight of The Thistle ฯลฯ มีสัญลักษณ์จำเพาะหมู่เหล่าแตกต่างกันไป

ทีนี้ก็จำจะต้องแทรกว่าตั้งกะคราวครูเสดรบกันนั้น ผลพวงจากการพระศาสนสงครามในครั้งนั้น ก็ไม่ได้มีแต่อังกฤษดอกที่เปนพวกอัศวิน โปรตุเกสนั้นมีเครื่องราชย์ The Order of Aviz เป็นบําเหน็จความกล้าหาญให้อัศวินของพวกเขาในระหว่างรบกับมุสลิมที่รุกรานเข้ามาว่ากันว่าเปน เครื่องราชอิสริยาภรณ์ที่เก่าแก่ที่สุดของยุโรป มีมาก่อนการสร้างกรุงสุโขทัยเป็นราชธานี ฝ่ายเดนมาร์กนั้นก็สร้าง The Order of the Elephant ใช้รูปช้างเป็นเครื่องหมายในยุคร่วมสมัยเดียวกับสมเด็จพระรามาธิบดีที่ ๒ ครองกรุงศรีอยุธยา เปนต้น 

ฝ่ายไทย ในสมัยกรุงศรีอยุธยาใช้เครื่องราชูปโภคสําหรับพระพิชัยสงครามอย่างหนึ่ง เรียกว่า พระสังวาลพระนพ ลักษณะเปนสายพระสังวาล ใช้สวมเฉียงพระอัง เปนสร้อยอ่อนทําด้วยทองคําล้วนเรียงกัน ๓ สาย สายหนึ่งยาวประมาณ ๑๒๔ เซนติเมตร มีดอกประจํายามทําด้วยทองคําประดับ นพรัตน (อัญมณีมงคลทั้งเก้า) หนึ่งดอก เมื่อมีการประกอบพระราชพิธีบรมราชาภิเษก_เสด็จขึ้นประทับพระที่นั่งภัทรบิฐ ทรงรับเครื่องเบญจราชกกุธภัณฑ์ เครื่องบรมราชูปโภคอันเป็นโบราณ มงคล พระแสงอัษฎาวุธ และพระแสงราชศาสตราวุธ พราหมณ์ จะทูลเกล้าฯ ถวายพระสังวาลนี้สําหรับพระมหากษัตริย์ทรงสวมพระองค์ก่อนที่จะทรงรับเครื่องอิสริยยศอื่นๆ เป็นราชประเพณีสืบมาจนถึงปัจจุบัน

ทีนี้ว่าบรรดาศักดิ์อัศวินในปัจจุบันคือ Sir นั้นมักไม่ได้สิทธิสืบตระกูลลงไปยังทายาท ไม่เหมือนกรณีขุนนางที่เล่าไว้ว่า พ่อเปนเอิร์ล เมื่อตายลงลูกได้เปนเอิร์ล และเมื่อลูกตายลงอีก หลานก็ได้เปนเอิร์ล ตกทอดไปเรื่อย ด้วยเหตุว่าอัศวินนั้นเปนเรื่องความสามารถอาจหาญเฉพาะตัว ซึ่งทายาทอาจจะปวกเปียกก็ได้ ไม่เข้มแข็งห้าวหาญเก่งกาจสามารถเหมือนพ่อหรือบรรพชนแห่งตัว

ทั้งนี้ก็ยังมีรายละเอียดปลีกย่อยลงไปอีก ว่าบางสำรับเครื่องราชย์อัศวินให้สิทธิสืบตระกูลลงไปได้แต่จะค่อยๆทอนชั้นลดลำดับศักดิ์ลงไปทีละขั้นๆ จนสุดท้ายขาดสายไป ทำอย่างนี้เพื่อให้เปนเครื่องกระตุ้นเตือนให้พากันทำความดีมีวีรกรรม ไม่ใช่จะมาคอยนอนทอดหุ่ยรับทอดสมบัติจากบรรพชนอยู่ร่ำไป ท่านผู้สนใจสามารถศึกษาต่อได้เอง

อัศวินเหมือนกันแต่ไม่เหมือนกัน

ส่วนบรรดาศักดิ์อัศวิน หรือท่านเซอร์นั้น ในยุคใหม่นี้มีหลายระบบ ระบบแรกคือเปนท่านเซอร์ ตามลำดับเครื่องราชย์อัศวินโดยตรง เช่น เปน Companion ในสำรับเครื่องราชย์ตระกูลบาธก่อน ต่อมาได้เลื่อนเปน Knight Commander ณ จุดนี้จึงเรียนว่าท่านเซอร์ได้ เพราะเปนอัศวินเข้าแล้วมี่ชั้นนี้ ส่วนต่อมาจะได้เลื่อนเปน Knight Grand Crossในสำรับเครื่องราชย์ตระกูลบาธต่ออีก ก็ยังเรียกท่านเซอร์เหมือนเดิม เพียงแต่เปนว่าท่านเซอร์นี้มีศักดิ์สูงกว่าคนแรก จึงกล่าวได้ว่าเปนท่านเซอร์เหมือนกัน แต่ศักดิ์ไม่เท่ากัน

ในขณะที่บางสำรับ เช่น เครื่องราชย์การ์เตอร์ ไม่มีชั้น/ลำดับมากนัก มีแต่เพียงว่าผู้ใดได้เข้าเปนสมาชิก (Knight Companion) หรือเปนภาคีแห่งการ์เตอร์แล้วก็นับเปนอัศวินทันที แถมดูดีมีศักดิ์ศรีกว่าอัศวินอื่นในระนาบเดียวกัน

จากรูปนี้จะเห็นว่าเมื่อยามหนุ่ม วินสตัน เชอร์ชิล เข้ารับราชการทหารเปนนายร้อยเหล่าทหารม้า ขี่ม้าจริงออกไปรบ แต่งองค์ทรงเครื่องเต็มที่ตามยศก็ยังมิได้เปนท่าน “เซอร์” ต้องรอจนเจริญวัยได้พรรษาก้าวหน้าในกิจการบริหารบ้านเมืองประกอบวีรกรรมกล้าหาญต่างๆ วันหนึ่งได้เข้าเปนสมาชิกแห่งอัศวินการ์เตอร์แล้วจึงได้เปนที่ท่าน “เซอร์” โดยสมบูรณ์เต็มภาคภูมิ จากรูปนี้สวมเสื้อคลุมอัศวินการ์เตอร์ “นั่ง” ถ่ายรูปกับลูกหลาน

สิ่งที่น่าสนใจคือ เครื่องราชย์สำรับจักรวรรดิอังกฤษ “The British Empire” นั้นมีหลายชั้น เริ่มจากชั้น MEMBER, ไปชั้น OFFICER, ไปชั้น COMMANDER ก่อนขึ้นชั้นอัศวินที่ KNIGHT COMMANDER และเปนอัศวินอาวุโส ที่ KNIGHT GRAND COMMANDER คนที่เปนอัศวิน ถ้าไม่ใช่สัญชาติอังกฤษแล้วไซร้ ห้ามเรียกนามหน้าชื่อว่า SIR เปนอันขาด_เขาหวง

แม้ได้ตราอัศวินมาแล้วต่างด้าวก็เพียงแค่ให้ใช้ตัวย่อเครื่องราชย์ว่า KBE ต่อท้ายนามสกุลแต่เพียงเท่านั้น ไม่อาจเปน “ท่านเซอร์” อังกฤษได้อย่างใจหมาย

เมืองไทยเรามีกรณีอย่างนี้หนึ่งท่านเปนอย่างน้อย และเปนเครื่องราชย์สำรับนี้เองที่ทำลายความฝันของ เดวิด โอกิลวี่ ผู้ที่เล่าให้ฟังแต่ต้นเรื่องว่าปรารถนาจะเปนท่านเซอร์ให้ได้นั้น ด้วยว่าเครื่องราชย์ลำดับสูงสุดที่โอกิลวี่ได้รับคาอยู่ที่ชั้น COMMANDER OF THE BRITISH EMPIRE ไม่ได้เลื่อนขึ้นเปนอัศวิน Knight Commander สักที คราวนี้เมื่อมรณาลง ชื่อของท่านจึงสะกดว่า David Mackenzie Ogilvy CBE

ส่วนเครื่องราชย์ที่ประดาดาราเซเลบโลกมักได้รับพระราชทานจากควีนนั้น เปนอีกระบบหนึ่ง เริ่มจากขั้นเด็กที่สุดคือ Knight Bachelor มีดวงตราห้อยคอ กับแพรแถบแดงขลิบเหลืองทอง ดวงตรานี้ไม่มีให้ผู้หญิง มีแต่ให้ Bachelor หรือผู้ชายเพียงอย่างเดียว 

จากรูปนี้ 007 ฌอห์น คอนเนอรี่ รับพระราชทานกระบี่แตะบ่าเปนอัศวิน เปนอัศวินประเภท Knight Bachelor ในขณะที่ โรเจอร์ มัวร์ 007 อีกคน รับพระราชทานกระบี่แตะบ่าเปนอัศวินประเภท KNIGHT COMMANDER

ศักดิ์ของเซอร์ ฌอห์นจึงอ่อนว่า เซอร์ โรเจอร์ อยู่ตามระเบียบ เวลาเซอร์ ฌอห์น จะลงรหัสท้ายชื่อว่าเปนอัศวิน จะลงว่า Sean Connery Kt ใช้ตัวทีเล็ก ส่วนโรเจอร์มัวร์ ลงว่า Roger Moore KT ตัวทีใหญ่ 

เอ้า ก็บอกแล้วไงว่าโดยสำรับแล้วเขาใหญ่กว่า!

(ต่อตอนสาม)

นสพ.ฐานเศรษฐกิจ  ปีที่ 40 หน้า 23 ฉบับที่ 3,645 วันที่ 17 - 20 มกราคม พ.ศ. 2564